Społeczności ewangelikalne w Polsce wschodniej do roku 1939. Postulat badawczy

Abstract

Wschodnie tereny Polski były szczególnie zróżnicowane pod względem religijnym. Żyli tam katolicy, prawosławni i wyznawcy judaizmu. Mniejsze grupy wyznaniowe składały się także z przedstawicieli różnych wyznań protestanckich. W artykule przedstawiono protestantów ewangelikalnych: baptystów, ewangelicznych chrześcijan, metodystów i zielonoświątkowców. Ich niewielkie społeczności pojawiły się we wschodniej Polsce pod zaborem rosyjskim już pod koniec XIX w., a niektóre po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 r. Ewangeliczni chrześcijanie lub zielonoświątkowcy byli wcześniej wyznawcami prawosławia, które w carskiej Rosji było wyznaniem państwowym, podczas gdy w Polsce stanowiło jedynie mniejszość religijną. W dwudziestoleciu międzywojennym w Polsce mniejszości ewangeliczne liczyły 50 000 wyznawców, z czego nawet dwie trzecie znajdowały się na ziemiach wschodnich. Cieszyli się względną tolerancją religijną ze strony władz polskich do 1939 r., kiedy to Związek Radziecki zajął Polskę.

The eastern areas of Poland were particularly diverse in terms of religion. Catholics, Eastern Orthodox Church adherents, and followers of Judaism were present in the region. Smaller religious groups included representatives of various Protestant denominations. This article focuses on Evangelical Protestants, such as Baptists, Evangelical Christians, Methodists, and Pentecostals. Their small communities emerged in eastern Poland, which was under Russian occupation towards the end of the nineteenth century. Many of them arrived after Poland regained its independence in 1918. Evangelical Christians or Pentecostals were previously followers of the Eastern Orthodox Church, a consequence of the church’s fall in Tsarist Russia, where it was the state denomination, while in Poland it remained only a religious minority. In inter-war Poland of the twentieth century, Evangelical minorities comprised 50 000 followers, with even two-thirds of them possibly located in the eastern territories of Poland. They generally enjoyed religious tolerance from the Polish authorities until 1939 when the Soviet Union occupied Poland.