Przyczyny i konsekwencje rozbieżności rozumienia przymiotu nierozerwalności małżeńskiej w prawosławiu i katolicyzmie

Abstract

Proponowany temat jest niezwykle aktualny, w dobie dyskusji nad możliwością udzielania osobom rozwiedzionym w ponownych związkach komunii świętej. W związku z tym warto przyjrzeć się przyczynom i konsekwencjom – obecnym do dzisiaj w dyscyplinie Kościoła katolickiego – różnego rozumienia przymiotu nierozerwalności małżeńskiej. Chociaż w istocie Kościół katolicki oraz Kościół prawosławny zgadzają się co do nauczania o sakramentach, w tym także nauczaniu o sakramencie małżeństwa i jego przymiocie nierozerwalności, to jednak w praktyce rozumienie nierozerwalności powoduje inną dyscyplinę w obu Kościołach. Przyczyną jest przede wszystkim inna interpretacja tak zwanej klauzuli Mateuszowej. Stąd też na Wschodzie św. Bazyli Wielki w pewien sposób dopuścił praktykę pokutną dla rozwiedzionych, którzy weszli w ponowny związek. Chociaż jego nauczanie w sprawie nierozerwalności małżeńskiej jest jasne, to już tego samego nie można powiedzieć o wyjaśnieniu uznawanej przez niego dyscypliny. Interpretacja poszczególnych zasad opisanych przez św. Bazylego powoduje wiele trudności. Na Zachodzie najbardziej znaczącym ojcem Kościoła w tej materii jest św. Augustyn, to on dokonał syntezy nauczania o małżeństwie, wyjaśniając jednocześnie doktrynę oraz praktykę, którą należy stosować. Nie pominął przymiotu nierozerwalności, a związek, w który wchodzą mężczyzna i kobieta, zanim zakończył się poprzedni związek małżeński, określił mianem cudzołóstwa. W konsekwencji różnic w pojmowaniu przymiotu nierozerwalności małżeńskiej widoczne są w dzisiejszej dyscyplinie Kościoła katolickiego wyraźne obostrzenia, które należy przestrzegać w przypadku jakiejś posługi duszpasterskiej wobec osoby prawosławnej, czy to w przypadku małżeństwa mieszanego, czy też z jakiegokolwiek innego tytułu.

The proposed topic is extremely timely in an era of debate over the possibility of allowing divorced persons who have remarried to receive Holy Communion. In this regard it is worth examining the causes and consequences, which are still present in the canon of the Catholic Church, with a different understanding of the attribute of marital indissolubility. While in fact the Catholic Church and the Orthodox Church agree on the teaching of the sacraments, including the teaching of the sacrament of marriage and its attribute of indissolubility, in practice the understanding of indissolubility results in a different use of canon in both Churches. The reason is primarily a different interpretation of the so-called Matthew clause. Hence, in the East, St. Basil the Great in some way allowed the practice of penance for divorced people who remarried. While his teaching on marital indissolubility is clear, the same cannot be said for the explanation of the discipline he recognizes. Interpretation of the individual principles described by St. Basil, causes many difficulties. In the West, the most significant Church Father in this matter is St. Augustine, he synthesized the teaching on marriage while explaining the doctrine and practice to be followed. He did not omit the attribute of indissolubility and defined the relationship between a man and a woman before the end of the previous marriage as adultery. As a consequence of the differences in understanding of the attribute of marital indissolubility, there are clear restrictions in today’s canonical discipline in the Catholic Church, which must be observed in the case of some pastoral service towards an Orthodox person, whether in the case of a mixed marriage or for any other reason.