La nuova evangelizzazione nell’Europa orientale. Una sfida ecumenica

Abstract

U progu trzeciego milenium Kościoły chrześcijańskie podejmują różne inicjatywy pastoralne, nazywane wspólnym imieniem „nowej ewangelizacji”. Wiarygodność tych wysiłków wymaga, by miały one charakter i wymiar ekumeniczny. W praktyce nie jest jednak łatwo prowadzić pracę ewangelizacyjną w sposób ekumeniczny. Szczególne trudności pojawiają się w pracy ewangelizacyjnej na terenie byłego ZSRR. Po upadku komunizmu teren ten jest duchową pustynią, gdzie istnieje wielka potrzeba ewangelizacji. Uzgodnienie wspólnej akcji Kościołów chrześcijańskich okazuje się bardzo trudne, wręcz niemożliwe. W sytuacji wolności odżyły konfesjonał izmy i duch rywalizacji. Artykuł przedstawia niektóre aspekty życia Kościołów chrześcijańskich w Rosji, na Ukrainie, częściowo na Białorusi, w latach 1991-1992. Koncentruje się na Rosyjskim Kościele Prawosławnym, Kościele katolickim (łacińskim) i Ukraińskim Kościele Greko-katolickim oraz na ich wzajemnych relacjach (w tym także z Ukraińskim Autokefalicznym Kościołem Prawosławnym). Wszystkie te Kościoły przeżywają szereg trudności w nowej sytuacji politycznej, społecznej i ekonomicznej, trudności budzące raczej wzajemną nieufność niż współpracę. Mniej znane są różne pozytywne przejawy otwarcia i działania na rzecz wygaszania napięć i nieporozumień (o których wspomina artykuł). Tymczasem badania socjologiczne (L. Byzow i S. Fiłatow z Moskwy) wskazują na znaczne zmniejszenie w ostatnich trzech latach zainteresowania społeczeństwa sprawami religii, a zwłaszcza posłannictwem Kościołów. Dla pełnego obrazu aktualnej sytuacji stosunków międzykościelnych w krajach WNP potrzebna jest znajomość doświadczenia ekumenicznego (Kościołów i grup chrześcijan) w latach minionych. Artykuł przedstawia szereg nie znanych lub zapomnianych faktów z przeszłości, zarówno negatywnych (instrumentalizacja ekumenizmu przez czynniki rządowe ZSRR) oraz pozytywnych (współpraca wśród chrześcijan w „katakumbach”). Inny paragraf artykułu prezentuje wkład Instytutu Ekumenicznego KUL w inicjatywy ekumeniczne na terenie ZSRR i WNP. Część końcowa zawiera szereg praktycznych sugestii w zakresie współpracy międzywyznaniowej na terenie WNP. Znaczna rola przypada w tym Kościołom i wszelkiego rodzaju grupom (wspólnotom) chrześcijańskim z Europy Zachodniej oraz Polski. Cały artykuł jest kontynuacją opracowania: Ewangelizacja w Europie Wschodniej. Ekumeniczne wezwanie i zadania. W: Kościoły chrześcijańskie w Europie narodów. Opole 1992 s. 75-84.