Zwrot antropologiczny w posoborowej teologii moralnej

Abstract

Na kształt współczesnej refleksji teologicznomoralnej istotny wpływ wywarł Sobór Watykański II poprzez wezwanie do odnowy dyscyplin teologicznych. Wśród soborowych postulatów odnowy omawianej dyscypliny znalazł się rys antropologiczny, mający na celu dowartościowanie człowieka w kręgu problematyki moralnej. Zaowocował on w posoborowej teologii wyraźnym zwrotem antropologicznym. Określenie „zwrot antropologiczny”, które pojawiło się w teologii za sprawą Karla Rahnera, należy odczytywać chrystologicznie. Dopiero wówczas uniknie się takiego antropocentryzmu, który grozi horyzontalnymi tendencjami w teologii i „antropologiczną redukcją” chrześcijańskiego orędzia. Koncentracja chrystologiczna w podejściu do moralności chrześcijańskiej nie może zamykać chrześcijan na prawdziwy dialog ze współczesnym światem. Współczesna kultura charakteryzuje się różnorodnością koncepcji człowieka. W tym kontekście trzeba dziś mówić o konieczności „sporu o człowieka”. Najważniejsza oś sporu przebiega pomiędzy integralną koncepcją człowieka a różnego rodzaju wizjami redukcyjnymi.

The shape of the modern moral-theological reflection has been significantly influenced by the Second Vatican Council through its call to revive theological disciplines. Among the Council’s postulates of revival of the discipline discussed in the article there was an anthropological aspect that aimed at raising the status of a man in the circle of moral problems. This resulted in post-Council theology in a distinct anthropological turnabout. The phrase „anthropological turnabout” that appeared in theology owing to Karl Rahner should be understood in the Christological way. It is only then that such anthropocentrism will be avoided that threatens horizontal tendencies in theology and the „anthropological reduction” of the Christian message. Concentration on Christology in one’s approach to Christian morality may not restrict Christians’ real dialog with the modern world. Modern culture is characterized by a variety of conceptions of man. In this context one has to speak about the necessity of an „argument about the man”. The most important axis of the argument runs between the integral conception of man and various reductionist visions.