O gniewie. Z filozofii emocji

Abstract

Gniew jest jedną z najsilniejszych emocji negatywnych i od starożytności uznawany był za jedną spośród głównych ludzkich wad. Temat gniewu jest wszechobecny w kulturze i manifestuje się na różne sposoby – gniew ma różne oblicza. Pozostaje jednak zawsze związany z problemem natury ludzkiej. Główna część artykułu jest poświęcona prezentacji – opisowi i analizie – filozoficznego podejścia do gniewu. W kulturze Zachodu dwa główne poglądy na gniew zostały sformułowane przez Arystotelesa i stoików. Najbardziej jednoznaczną dezaprobatę gniewu przedstawił Seneka. W O gniewie i O łagodności uznał on gniew za przynoszący wstyd brak opanowania i pomieszanie wewnętrzne. Ważnym, lecz trudnym do opisania rodzajem gniewu jest resentyment. Ostatecznie artykuł wskazuje na cnotę łagodności jako mogącą nas uchronić przed niebezpieczeństwami spowodowanymi błędem nierozumnego gniewu.

Anger is one of the strongest and negative feelings and from ancient times was defined as one of the most important people’s vices. Theme of anger is omnipresent in the culture and manifests itself in different ways – anger has many faces. However it is always associated with the problem of human nature. The main part of this paper is devoted to the presentation of philosophical attitude – description and interpretation – to the anger. In Western culture two main views on anger were formulated by Aristotle and stoics. It is emphasized that the most unequivocal disapproval of anger we can find in Seneca. In On anger and On mildness Seneca condemned anger as shameful lost of self-control and muddle-headedness. An important and difficult to describe type of anger is ressentiment. Finally, the paper indicates the virtue of mildness which can help us to avoid the threats from the fault of unreasonable and vicious anger.