W stronę komunikacji medialno-kulturowej. Refleksja metateoretyczna nad praktykami badawczymi humanistycznego medioznawstwa

Abstract

Tekst pełni podwójną funkcję: stanowi wstęp redakcyjny do drugiej części numeru „Komunikacja kulturowa w mediach – Media w komunikacji kulturowej” oraz metateoretyczną analizę pojęcia komunikacji kulturowej. Pokazuje, jak koncepcja ta – rozumiana zarówno jako praktyka kulturowa, jak i rozwijająca się perspektywa badawcza – wyłaniała się w refleksji Katedry Komunikacji Kulturowej i Artystycznej UKSW (co nadaje tekstowi częściowo autoetnograficzny wymiar), a następnie była rozwijana podczas prac konferencyjnych i redakcyjnych. Artykuły w tomie potraktowano jako studia przypadków rozwijające tę perspektywę. Analiza, wykorzystująca metaanalizę, interpretację i analizę dyskursu, ukazuje, że komunikacja kulturowa tworzy wspólnoty – zarówno sieciowe, jak i instytucjonalne – oraz że media przekształcają ich funkcjonowanie i krążące w nich treści. Wspólnoty podlegają procesom estetyzacji, popularyzacji i zwiększonej widoczności charakterystycznym dla kultury cyfrowej. Wspólnoty online działają jako laboratoria zmiany, a ich praktyki i treści przenikają następnie do większych wspólnot instytucjonalnych. W efekcie tradycyjne wspólnoty – m.in. artystyczne, religijne czy polityczne – ulegają demokratyzacji i przekształcaniu w wspólnoty medialno-kulturowe. Tekst wskazuje dalsze kierunki badań nad relacjami między mediami, kulturą i przemianami współczesnych wspólnot.

This text serves a dual purpose: it functions as an editorial introduction to the second part of the issue “Cultural Communication in the Media – Media in Cultural Communication” and as a metatheoretical analysis of the concept of cultural communication. It shows how this concept – understood both as a cultural practice and as an emerging research perspective – first took shape within the reflective work of the Department of Cultural and Artistic Communication at UKSW (which gives the text a partly autoethnographic dimension), and was later developed through conference discussions and editorial work. The articles collected in the volume are treated as case studies that expand and specify this perspective. The analysis, drawing on meta-analysis, interpretation and discourse analysis, demonstrates that cultural communication shapes communities – both online and institutional – and that media transform their functioning and the content circulating within them. These communities undergo processes of aesthetization, popularization and heightened visibility characteristic of digital culture. Online communities act as laboratories of change, with their practices and meanings subsequently permeating larger institutional communities. As a result, traditional communities – such as artistic, religious or political ones – undergo democratization and gradual transformation into media-cultural communities. The text concludes by indicating further directions for research on the relationships between media, culture and the transformation of contemporary communities.