Zmiany w strukturze organizacyjnej czechosłowackiej części (archi-)diecezji wrocławskiej w latach 1918–1977

Abstract

Tekst w sposób chronologiczny opisuje powstawanie i rozwój administracyjnych struktur kościelnych w zagranicznej, czyli austriackiej, a od 1918 r. czechosłowackiej części archidiecezji wrocławskiej. Do podziału diecezji wrocławskiej doprowadziły przede wszystkim tzw. wojny śląskie (1740– 1763). Większość diecezji, wraz z miastem biskupim – Wrocławiem, znalazła się w granicach Prus. Mniejsza część, obejmująca cały Śląsk Cieszyński i część Śląska Nyskiego – pozostawała pod jurysdykcją państwową Austrii, a później Austro-Węgier. Zakończenie I wojny światowej doprowadziło do powstania nowych państw, co spowodowało również zmiany w strukturze administracji kościelnej. Śląsk Cieszyński został podzielony pomiędzy dwa państwa – Czechosłowację i Polskę. Administracja kościelna ziem polskich została włączona do nowej diecezji katowickiej, powołanej do życia w 1925 r. Na terenach należących do Czechosłowacji utworzono niezależny pod względem prawnym Komisariat książęco-biskupi dla czeskiego Śląska wschodniego. Podobny, prawnie niezależny komisariat, powstał również na terenie obecnie czechosłowackiego Śląska Nyskiego. Komisarzy dla obu komisariatów mianował arcybiskup wrocławski. Do w ten sposób ukształtowanej struktury kościelnej istotne zmiany wniosła II wojna światowa. Zaraz po niej, z uwagi na sytuację polskiej części diecezji wrocławskiej, doszło do utworzenia Administracji Apostolskiej Czeskiego Cieszyna. Chociaż zapowiadano możliwość utworzenia odrębnej diecezji, w rzeczywistości nie było to możliwe ze względu na ówczesną sytuację polityczną. Dopiero w 1996 r., wraz z powołaniem diecezji ostrawsko-opawskiej, struktura administracji kościelnej na tym terenie uzyskała ostateczny kształt.

The text gives a chronological description of the creation and development of the ecclesial administrative structures in the foreign (namely Austrian and since 1918 Czechoslovakian) part of the archdiocese of Wrocław. The division of the diocese of Wrocław was mainly an effect of the so called Silesian Wars (1740–1763). Most dioceses, including the episcopal city of Wrocław, were included in Prussia then. A smaller part, with the entire Cieszyn Silesia and a portion of Nysa Silesia, remained under the jurisdiction of Austria and later Austria-Hungary. The end of the First World War led to the emergence of new states and consequently to changes in the structure of church administration. Cieszyn Silesia was divided between Czechoslovakia and Poland. The church administration on the Polish lands was incorporated into the new diocese of Katowice, established in 1925. In the territories owned by Czechoslovakia, a legally independent Commissariat for Eastern Silesia was established. A similar legally independent Commissariat was formed in Nysa Silesia, a part of Czechoslovakia at that time. The commissioners for both these commissariats were appointed by the Archbishop of Wrocław. This structure was then profoundly changed after the Second World War. Immediately after the war ended and because of the then situation of the Polish part of the diocese of Wrocław, the Apostolic Administration of Český Těšín was formed. Although plans had been announced to create a separate diocese, they had to be abandoned because of the political situation at that time. It was not until 1996 that the diocese of Ostrava-Opava was established and thus the ecclesial administration structure got its final shape there.