Nation - culture - religion dans la pensée du pape Jean Paul II

Abstract

W przeciwieństwie do heglowskiej koncepcji narodu, Papież Jan Paweł II łączy pojęcie narodu z centralną pozycją Chrystusa w dziejach ludzkości. W swoich wypowiedziach na ten temat często odwołuje się do historii narodu polskiego, w którym w sposób modelowy ukształtowane zostało życie wewnętrzne narodu i jego relacje międzynarodowe. Naród to dziedzictwo, które zobowiązuje swoich spadkobierców. W tej perspektywie państwo jest czymś zmiennym, czymś podlegającym ciągłym przemianom, jednakowoż to, na czym się one dokonują, tym fundamentem jest kraj, religia i narodowość. Kultura natomiast jest pierwszym i podstawowym dowodem tożsamości narodu. Jest wyrazem porozumienia, wspólnoty myśli i współpracy ludzi, ten model współżycia akceptujących i rozwijających. Kultura rodzi się ze służby o wspólne dobro i staje się istotnym dobrem ludzkiej wspólnoty. Według Jana Pawła II, kultura jest dobrem wspólnym narodu, ale też określa go jako naród. Jest gwarantem jego niezawisłości i suwerenności. W tym kontekście zagadnienie religii ujmuje Papież bardzo jasno. Do krajów, w które przeniknęło chrześcijaństwo, wniosło ono, poza fundamentalnym i wartościami moralnymi, humanizm, będący jednym z zasadniczych składników kultur narodowych. Papież podkreśla, że bez Chrystusa człowiek jest jakby okaleczony, a naród nieokreślony. Jednocześnie Papież odrzuca zdecydowanie każdy nacjonalizm metafizyczny, głoszący wyższość narodu nad osobą ludzką. Wypowiedzi Jana Pawła II na temat narodu, kultury i religii nie mają charakteru politycznego, ale ujawniają szczególną przestrzeń etyczną, dzięki której i w której wiara i dzieje narodów mogą się łączyć.