Ingerencje Wydziału do Spraw Wyznań w Zielonej Górze w funkcjonowanie seminariów duchownych Kościoła gorzowskiego w latach 1946-1972

Abstract

Twórcy powojennego ustroju społeczno-politycznego zmierzali do osłabienia, a w dalszej kolejności wyeliminowania Kościoła katolickiego z życia publicznego. Do realizacji tego celu służyła między innymi administracja wyznaniowa. W związku z tym w 1950 r. został powołany do życia Urząd do Spraw Wyznań oraz jego terenowe referaty, przemianowane następnie na wydziały. Jeden z nich powstał w Zielonej Górze i obejmował swoim nadzorem część administracji kościelnej ze stolicą w Gorzowie Wlkp. Kluczowym elementem jego działań była próba objęcia nadzorem Wyższego Seminarium Duchownego formującego kandydatów do kapłaństwa oraz niższych seminariów duchownych kształcących młodzież męską. W wyniku podejmowanych czyn udało mu się doprowadzić do likwidacji Niższego Seminarium Duchownego w Gorzowie Wlkp. oraz przeniesienia Wyższego Seminarium Duchownego z Gorzowa Wlkp. do oddalonej o 60 km od miasta wsi Gościkowo-Paradyż. Wydział do Spraw Wyznań w Zielonej Górze starał się również utrudniać formację do kapłaństwa poprzez wizytowanie wykładów i próbę wpływania na ich treść oraz nadzorowanie powoływania alumnów do odbycia służby wojskowej, w trakcie której byli oni nakłaniani do porzucenia drogi powołania. Polityka Wydziału nie była jednak, co trzeba wyraźnie zaznaczyć - samodzielna, ale inspirowana wytycznymi Urzędu do Spraw Wyznań w Warszawie i aktualnymi wskazaniami partyjnymi. Nie doprowadziła jednak do uzyskania pełnego nadzoru nad przygotowaniem alumnów do kapłaństwa, w czym duża zasługa władz kościelnych i samych alumnów.

The creators of the post-war social and political system aimed at weakening and then eliminating the Catholic Church from public life. To this goal served the religious departament of administration. Therefore, in 1950 The Office for Religious Affairs was established and its field offices, later renamed as faculties. One of them was established in Zielona Góra and supervised a part of the church administration with the capital in Gorzów Wlkp. The main element of its activities was an attempt to supervise the Major Theological Seminary forming candidates for the priesthood and the minor seminaries educating male youth. As a result of its actions, it managed to liquidate the Minor Theological Seminary in Gorzów Wielkopolski and transfer the Major Theological Seminary from Gorzów Wielkopolski to the village in Gościkowo-Paradyż, 60 km away from this city. The Department of Religious Affairs in Zielona Góra also tried to hinder formation for the priesthood by supervising lecture classes and attempting to influence their content and overseeing the recruitment of the alumni to the military service, during which they were urged to abandon the path of calling to the priesthood. However The Faculty‘s Policy was not – what needs to be clearly stated – independent, but inspired by the guidelines of The Office for Religious Affairs in Warsaw and current Party guidelines. However, it did not lead to full supervision over the preparation of the alumni for priesthood, which was largely due to the church authorities and the alumni themselves.