Symptomy duchowości liturgicznej w Kościele antycznym. Studium wybranych świadectw

Abstract

Artykuł dotyczy specyfiki duchowości w Kościele antycznym ze szczególnym uwzględnieniem wpływu liturgii na życie chrześcijan. Pojęcie duchowości liturgicznej wprawdzie nie występuje w początkowym okresie życia Kościoła, ale odkrywamy wyraźne oznaki tej rzeczywistości, które świadczą, że celebracje sakramentów, głównie chrztu i Eucharystii, stanowiły klucz i wzorzec dla życiowych postaw i praktyki wiary. Celem artykułu jest ukazanie i charakterystyka takich oznak duchowości, którą znamionują teologiczne atrybuty liturgii, a należą do nich chrystocentryzm, paschalność, eschatologia i eklezjalność. Studium opiera się przede wszystkim na świadectwach ówczesnych chrześcijan zamieszczonych w wybranych aktach męczenników, którzy w sposób jednoznaczny odwołują się do celebracji Eucharystii i których słowa, postawy i gesty w decydującym momencie ich życia wykazują owe znamiona liturgii. Nie tyle sam obraz liturgii jako fenomen, co motywacja i świadomość uczestnictwa w misterium liturgii oraz duch tego uczestnictwa są przedmiotem niniejszego opracowania. Stanowi ono przyczynek potwierdzający słuszność sięgania do źródeł antycznych przez prekursorów Soboru Watykańskiego II, którzy pragnęli ożywić wiarę Kościoła oraz świadomość znaczenia liturgii w postępie duchowym i moralnym.

The article refers to the spirituality in the ancient Church with particular regard to the influence of liturgy on the life of Christians. Though the notion of liturgical spirituality does not appear in the early Church, yet we discover signs of this reality, which prove that celebration of the sacraments, mainly Baptism and Eucharist, functioned as a key and pattern of attitudes in the life of faith. The aim of this article is to present and characterise those signs of spirituality which point to the theological attributes of liturgy, i.e.: christocentrism, paschality, eschatological perspective, and ecclesiality. The study is based particularly on Christian testimonies found in selected texts of martyrs who explicitly refer to celebrations of the Eucharist and whose words, attitudes, and gestures in decisive moments of their lives evoke those liturgical attributes. The subject matter of this article is concerned not so much with the liturgy as a phenomenon, but with motivation and conscious participation in the Mystery of liturgy as well as the spirit of this participation . The article is meant to be a contribution justifying thereasons for drawing from the ancient sources by the precursors of Vaticanum II, who intended to vivify the Church’s faith and awareness of the importance of liturgy for the purposes of spiritual and moral progress.