Kultura cyfrowa jako kontekst współczesnej katechezy

Abstract

Kultura cyfrowa jako zjawisko powszechne i ściśle związane z codziennością dzieci, młodzieży i dorosłych nie pozostaje bez wpływu na wychowanie młodego pokolenia, w tym wychowanie do dojrzałej wiary. Staje się ona zatem wyzwaniem katechetycznym. O wpływie kultury cyfrowej na katechezę wspomina zarówno nowe Dyrektorium o katechizacji, jak i najnowsze dokumenty papieskie. Cyfrowość jawi się jako nowy rodzaj kultury zmieniającej język, kształtującej nową mentalność czy dokonującej zmiany w hierarchii wartości (zob. DK 359). W artykule podjęto się zadania scharakteryzowania kultury cyfrowej oraz oceny jej wpływu na obszar edukacji i formacji młodego człowieka. Uwypuklono następnie jej pozytywne strony, związane zwłaszcza z przekraczaniem barier związanych z odległością czy brakiem możliwości wolnej wypowiedzi, oraz zagrożenia i niebezpieczeństwa, które ze sobą niesie, a które przede wszystkim są skutkiem uprzedmiotowienia relacji i przedkładania partycypacji w świecie wirtualnym nad twórczą obecność w świecie rzeczywistym. Istotną cechą opisywanego zjawiska jest pewien rodzaj ambiwalencji, który polega na jednoczesnym pozytywnym oraz negatywnym wpływie w wielu obszarach, co wskazuje na konieczność odpowiedniej edukacji medialnej, umożliwiającej krytyczne i rozsądne korzystanie z dobrodziejstw i unikanie ślepych uliczek. W ostatniej części artykułu określono również kilka praktycznych wyzwań dla nauczania religii w szkole oraz katechezy parafialnej wynikających z powszechności kultury cyfrowej i jej możliwości związanych z metodyką i dydaktyką, a także wskazań dotyczących aplikacji możliwości, którą dają cyberśrodki, do działań katechetycznych.

Digital culture, as a common phenomenon closely related to the everyday life of children, adolescents, and adults, has an impact on the upbringing of the younger generations, including education to mature faith. Thus, it becomes a catechetical challenge. The influence of digital culture on catechesis is mentioned in both the new Directory on catechesis and the latest papal documents. Digitalism appears as a new kind of culture that changes language, shapes a new mentality, or changes the hierarchy of values (see DK 359). This article undertakes the task of characterising digital culture, as well as considering its impact on the area of education and formation of a young person. This article highlights the positive impacts, especially those related to overcoming barriers related to distance or the inability to speak freely, as well as the threats and dangers it brings, which are primarily the result of objectifying relationships and prioritising participation in the virtual world over creative presence in the real world. An important feature of the described phenomenon is a certain kind of ambivalence, which consists of a simultaneous positive and negative impact in many areas, indicating the need for appropriate media education enabling a critical and reasonable use of the benefits and avoiding dead-ends. The last part of this article also identifies some practical challenges for teaching religion at school and parish catechesis resulting from the universality of digital culture and its possibilities for methodology and didactics, as well as indications concerning the application of cyber-means for catechetical activities.