Średniowieczna teologia cysterska, czyli theoria w służbie praxis

Abstract

Teologia w każdym czasie z jednej strony wyrasta z pewnych uwarunkowań swojej epoki, a z drugiej wywiera wpływ na życie chrześcijan. Teologie poszczególnych epok różnią się między sobą charakterem, który związany jest nie tylko z kontekstem filozoficznym, ale i z egzystencjalnym. Ponadto faktem jest, że w różnych epokach wyrastały różne modele teologiczne. Znamiennym przykładem takiego zjawiska jest współistnienie w średniowieczu równolegle scholastyki i teologii monastycznej. Bliższe przyjrzenie się teologii monastycznej, która jest mniej znana niż scholastyka, może dostarczyć nam cennych wskazówek na temat samego kształtowania się takiej teologii, która opierałaby się dominacji filozoficznego schematu myślowego, dowartościowywała aspekt doświadczalny, służyła integracji chrześcijańskiej praktyki z treścią wyznawanej wiary. Te aspekty wydają się bowiem z jednej strony charakteryzować średniowieczną teologię cysterską, a z drugiej stanowią swoisty katalog dolegliwości współczesnych sposobów uprawiania teologii.

In every age, theology on one hand grows from certain conditions of the era, but on the other hand it influences the lives of the Christians. Theologies of various periods are different in character, which is connected not only with the philosophical context, but also with the existential one. What is more, various theological models originated in different periods. One of the most prominent examples of this phenomenon is the medieval coexistence of scholasticism and monastic theology. A closer look at the monastic theology, which is less known than scholasticism, may provide us with some important indications as to the formation of such theology which would resist the domination of philosophical patterns of thought, highlight the experience and foster the integration of Christian practice with the content of professed faith. In fact, these aspects seem to characterize the Cistercian monastic theology, but simultaneously they constitute some kind of catalogue of disorders of contemporary theologies.