Kerygma und Sophia. Zum Verhältnis von Glaube und Wissen

Abstract

Artykuł, dedykowany Papieskiej Akademii Teologicznej na jej jubileusz 600-lecia, dotyczy problem u starszego niż chrześcijaństwo, ale przez nie o wiele ostrzej postawionego problem u relacji wiary i wiedzy. Bo co mają począć chrześcijanie z mądrością i wiedzą tego świata, skoro wydają się one dezawuowane przez samego Apostoła Narodów? Kto miał więcej racji już u początków Kościoła: Tertulian, radykalnie negujący mądrość tego świata, czy też św. Justyn, widzący w niej jakąś wartość, starający się o jej wyważoną syntezę z Ewangelią? A wiadomo, że te dwie postacie stały się archetypam i późniejszych rozwiązań. Kontynuację postawy Tertuliana znajdujemy bardziej w protestantyzmie, a kontynuację postawy św. Justyna bardziej w katolicyzmie, również w stanowisku autora. Zwraca on uwagę, że krytyczne słowa św. Pawła o mądrości tego świata dotyczą bardziej gnozy niż autentycznej greckiej filozofii i negują nie tyle jej prawdziwość, co zdolność zbawczą. Potwierdzają to nie wprost filozofowie-ateiści, kiedy chcą mieć „nadzieję wbrew nadziei”. Także naukowo-techniczny rozum ma metafizyczne tęsknoty, także on szuka religii bodaj dla jej pocieszającej funkcji, jeśli nie dla jej wewnętrznej prawdy, jeśli nie dla jej praktycznych konsekwencji i wymagań. W tej sytuacji trzeba umieć pokazać, że nie dlatego wierzy się, aby życie miało sens, ale ma ono sens dlatego, że jest wiara. W tym zadaniu nieodzowna jest mądrość, filozofia, poznanie. Człowiek może przyjąć również objawienie tylko poprzez swój rozum, tylko poprzez to, co już wcześniej zrozumiał i poznał. Nawet jeśli wie, że pytając jest zawsze już wcześniej zapytany przez łaskę, nawet jeśli wie, że „duch krzyża” nieraz okazuje się i pozostaje „krzyżem ducha”, ale w świadomości, że przecież wiara jest darem tego, który jest samym rozumem.