Listy, których nie było. Teologiczna interpretacja czasu epidemii w listach pasterskich biskupów polskich

Abstract

The documents of the post-Vaticanum II Church make it clear that preaching the word of God is a priority among bishops’ duties. Besides preaching the truths of the faith, an important duty of theirs is interpreting the contemporary reality in the perspective of the Gospel. The documents on the pastoral office of bishops present a pastoral letter as a basic form of preaching, besides a homily, and specify that pastoral letters ought to be published in situations of extraordinary circumstances for the Church. Seemingly, the coronavirus epidemic causing the COVID-19 disease has been such a special situation for the Church. A search of official Internet pages of dioceses has shown that from March to the end of June 2020 among 41 diocesan bishops of the Latin rite in Poland only 12 have released letters dedicated (entirely or partially) to the issues concerning the epidemic. Only 3 of the letters presented attempts of a theological interpretation, including biblical models. Similarly, only 3 bishops have discussed the issue of interpreting the epidemic in terms of a supernatural evil. In other letters a pedagogical model of teaching prevailed. The authors wrote of the epidemic as a time of trial, a chance and opportunity to change ones ways and repent. The bishops did not take the opportunity to present a deeper theological reflection of the epidemic sub specie aeternitatis.

Dokumenty Kościoła posoborowego jednoznacznie stwierdzają, że głoszenie słowa Bożego wysuwa się na czoło pasterskich zadań biskupów. Oprócz głoszenia prawd wiary istotnym obowiązkiem pozostaje interpretacja rzeczywistości doczesnej w świetle Ewangelii. Obok homilii podstawową formą przepowiadania jest list pasterski, o którym dokumenty poświęcone posłudze biskupów mówią, że powinny być wydawane w sytuacjach szczególnych okoliczności, w jakich znajduje się Kościół. Jak się wydaje, taką okolicznością jest epidemia koronawirusa powodująca chorobę określaną jako COVID-19. Kwerenda przeprowadzona na oficjalnych stronach internetowych diecezji pokazała, że w okresie od marca do końca czerwca 2020 r. na 41 biskupów diecezjalnych obrządku łacińskiego w Polsce tylko 12 wydało listy poświęcone całkowicie lub częściowo kwestiom związanym z epidemią. Tylko w trzech listach pojawiły się próby teologicznych interpretacji za pośrednictwem biblijnych modeli. Także jedynie trzech biskupów odniosło się do kwestii epidemii jako zła nadprzyrodzonego. W pozostałych listach dominował aspekt pedagogiczny. Autorzy listów pisali o epidemii jako czasie próby, okazji do nawrócenia i pokuty. Biskupi nie wykorzystali szansy na pogłębioną refleksję na temat epidemii sub specie aeternitatis.