Konstrukcje ojcostwa w szwajcarskiej niemieckojęzycznej literaturze kobiet na przełomie XX i XXI wieku

Abstract

Tematem artykułu jest zagadnienie konstrukcji ojcostwa w szwajcarskiej niemieckojęzycznej literaturze kobiet przełomu XX i XXI wieku. W artykule przeprowadzona zostaje przykładowa analiza postaci ojców na podstawie wybranych tekstów trzech szwajcarskich autorek: Ruth Schweikert, Zoë Jenny i Gertrud Leutenegger. Teksty literackie, z których zaczerpnięto analizowane postacie ojców, powstały na przełomie XX i XXI wieku, a więc w czasie, gdy w Szwajcarii ugruntowała się już literatura kobiet. Równolegle z przemianą wizerunku kobiety w tekstach szwajcarskich pisarek pojawia się nowe spojrzenie na postacie ojców. Analizowane teksty szwajcarskich autorek łączy motyw społeczeństwa pozbawionego miłości, opartego na porządku patriarchalnym. Jednocześnie pojawia się w tym świecie nowy typ ojca, który wprawdzie nadal symbolizuje patriarchalną władzę i stoi na straży istniejącego porządku, jednak uderza w nim jego narastająca słabość i nieobecność, która zasadniczo idzie w parze z wypuszczeniem synów i córek. Literacki ojciec nie ma już nic wspólnego z surowymi ojcami z epoki klasycznego wychowania. Raczej wycofuje się on z procesu wychowania i odwraca się od swoich ojcowskich obowiązków. Jego obecność w życiu dzieci jest odczuwalna bardziej poprzez dźwięki i zapachy, poprzez nawyki czy nałogi, i wyraża się w pełni w jego nieobecności.

The article addresses the construction of fatherhood in Swiss women’s literature written in German in late 20th and early 21st centuries. The article conducts a comparative analysis of father figures in selected texts by three Swiss authors: Ruth Schweikert, Zoë Jenny and Gertrud Leutenegger. The literary texts in which the analysed father figures feature were written at a time when women’s writing had already become well-established in Switzerland. Apart from the change of the image of women, we can see in the texts of Swiss women writers also a new perspective on the father figures. The common denominator of these texts is the motif of a loveless society following a patriarchal order. At the same time, a new type of a father figure appears in this world; while he continues to symbolise patriarchal power and to uphold the existing order, he is increasingly weaker and absent, which essentially parallels the “letting go” of sons and daughters. The literary father has nothing to do with the strict fathers from the time of classical upbringing. Rather, he withdraws from the process of upbringing and turns his back on his paternal duties. His presence in the lives of his children is felt more through sounds and smells, habits or addictions, and is fully expressed via his absence.