Uchodźcy jako kozioł ofiarny ver. 2.0. Figury i schematy internetowej mowy nienawiściwokół tzw. kryzysu migracyjnego

Abstract

W niniejszym tekście poddaję analizie figury mechanizmu kozła ofiarnego i związanej z nim wyobraźni prześladowczej (jak przedstawił je Réne Girard), obecne w społecznej reakcji na tzw. kryzys migracyjny. Punktem wyjścia są komentarze internautów umieszczone pod zdjęciami uchodźców przyłapanych podczas próby przedostania się przez kanał La Manche na naczepie ciężarówki. Fotografie te zostały zamieszczone na facebookowych fanpage’ach Mariusza Pudzianowskiego (polskiego strongmana i zawodnika MMA) oraz jego firmy spedycyjnej i wywołały lawinę mowy nienawiści skierowanej w stronę uchodźców. Internetowy hejt przedstawiam tu nie jako zupełnie nowe zjawisko, charakterystyczne dla zdigitalizowanego świata, lecz jako kolejne wcielenie prastarego mechanizmu prześladowczego. Odwołując się do analiz Girarda i projektu „polityki performatywu” Judith Butler, staram się przedstawić możliwość odpowiedzi na krzywdzące efekty mowy nienawiści – propozycję tworzenia tego, co określam jako „ewangelie uchodźcze”.

The main goal of my essay is to depict and analyze some specific imaginative figures of what Réne Girard called a ‘scapegoat mechanism’, as they appear in contemporary context of social reaction to so called refugee crisis. I focus on Internet users’ commentaries posted below the images showing a few refugees caught while trying to drive through English Channel hidden in truck trailer. Those photos has been uploaded by Mariusz ‘Pudzian’ Pudzianowski (Polish strongman and MMA fighter) on his and his shipping company’s Facebook fanpages, and caused a tremendous overflow of Internet hate speech. Here I present it not as a brand new phenomena of digitalized world, but rather as a subsequent version of a primeval persecutive mechanism. By referring to both Girard’s analyses and Judith Butler’s considerations on the “politics of the performative”, I try to set out some ways of possible answers to harmful effects of Internet hate aimed at migrants, that is – a project of “refugee gospels”.