Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne, 2019, T. 52, z. 2

Przeglądaj

Teraz wyświetlane 1 - 1 z 1

„Ostatni mnich w Orłowej” – powieść historyczna ks. Dominika Ściskały (1887–1945)
Bańska-Szuba, Anna (Księgarnia Św. Jacka, 2019)
Artykuł zawiera analizę historyczno-literacką powieści „Ostatni mnich w Orłowej”, wydanej w Cieszynie nakładem wydawnictwa im. bł. Jana Sarkandra w 1924 r. Autor, cieszyński duchowny, Dominik Ściskała, zaangażowany z ramienia związku Śląskich katolików w spór o granicę polsko-czeską w latach 1919–1920, po przegranej walce o ziemie zaolziańskie tworzy powieść historyczną „ku pokrzepieniu serc” dla współczesnych sobie rodaków znad Olzy. Niniejszy artykuł to próba odczytania powieści jako regionalnego, „cieszyńskiego Potopu”. W tym celu autorka przedstawia związki utworu z Sienkiewiczowskim dziełem, podobieństwa i różnice w kreacji świata przedstawionego, narracji, konstrukcji czasu, wykorzystania materiału historycznego, budowy planu rzeczywistego i fikcyjnego. Odkrywa też zawartą w powieści myśl historiozoficzną, ukazującą reformację jako zło, które spowodowało w przeszłości rozbicie jedności w wierze, a w czasach współczesnych podział ojczystej ziemi. Wskazuje również, na czym, mimo tragicznego finału powieści, opiera się myśl mająca dać „otuchę rodakom”. Przedstawiona przez autorkę analiza i interpretacja jest pierwszą próbą historycznoliterackiej oceny powieści ks. Ściskały, ponieważ nikt wcześniej się tym nie zajmował.