Autor prezentuje historyczny kontekst powstania uniwersytetów na przełomie XII i XIII wieku, podkreślając ich związek z edukacyjnym fenomenem szkół katedralnych, które nie tylko przekazywały dziedzictwo intelektualne, ale też kładły nacisk na rozwój osobowy. Zwrot „renesans XII wieku” trafnie określa rozkwit nowych metod, trendów i treści, które – w większości – doprowadziły do przemiany systemu kształcenia w szkołach i, w konsekwencji, do założenia uniwersytetów, pierwotnie nazywanych studia generalia. Niektóre z nich cieszyły się szczególną sławą lub reputacją, dzięki czemu przyciągały więcej studentów i mistrzów niż inne szkoły. Trudno przecenić rolę Kościoła w powstawaniu centrów nauki; papieże szybko uznali znaczenie nowych instytucji i wspierali ich powstawanie i rozwój odpowiednimi aktami prawnymi.
