Resovia Sacra, 2023, Tom 30
Stały URI dla kolekcjihttps://theo-logos.pl/handle/123456789/36331
Przeglądaj
Przeglądaj Resovia Sacra, 2023, Tom 30 wg Data wydania
Teraz wyświetlane 1 - 20 z 22
- Wyników na stronę
- Opcje sortowania
Pozycja Sztuka i władza w kopalni soli w Wieliczce w okresie zarządu austriackiego w latach 1772-1918Śladecki, Dariusz (Instytut Teologiczno-Pastoralny im. św. bpa Józefa Sebastiana Pelczara w Rzeszowie, 2023)W pierwszych dekadach po zajęciu Wieliczki, w wyniku zaboru części ziem polskich, władcy z dynastii Habsburgów za pomocą rozbudowanego aparatu administracyjnego koncentrowali wysiłki na unifikacji z systemem prawnym Austrii, depolonizacji administracji, ograniczeniu i kontroli gości zwiedzających kopalnię. Jednocześnie zaniechano wszelkich realizacji artystycznych w kopalni, udostępniając turystom wybrane obiekty sztuki sakralnej i kultury materialnej powstałe przed 1772 rokiem. W XIX wieku w kilku komorach na trasie turystycznej powstały obiekty sztuki świeckiej takie jak portale i bramy, pomniki w formie piramidy i obeliski upamiętniające wizyty w kopalni przedstawicieli rodziny panującej. Sztuka świecka miała przyczynić się do postrzegania kopalni w Wieliczce przez wszystkich gości i turystów jako dziedzicznego regale Habsburgów oraz do umocnienia lojalności polskich górników wobec państwa austriackiego i panującej dynastii. Na początku XX wieku, dzięki inicjatywie polskich inżynierów, w Sali Balowej w komorze Łętów zmieniono wymowę ideową wystroju wnętrza umieszczając obraz Władysława Tetmajera pt. Przybycie królowej Kingi do Wieliczki. Celem tej sztuki było uzmysłowienie zwiedzającym, że kopalnia stanowi pomnik narodowej przeszłości Polaków.Pozycja Bł. Józef i Wiktoria Ulmowie jako wzór odpowiedzialności za drugiego człowiekaPicur, Tomasz (Instytut Teologiczno-Pastoralny im. św. bpa Józefa Sebastiana Pelczara w Rzeszowie, 2023)Dnia 10 września 2023 r. w Markowej k. Łańcuta miała miejsce beatyfikacja Józefa i Wiktorii Ulmów oraz ich siedmiorga dzieci. Nowi błogosławieni zginęli w czasie II wojny światowej z rąk nazistów za udzielenie Żydom schronienia w swoim domu. Zeznania świadków, jak również zachowane dokumenty i pamiątki jednoznacznie potwierdzają, że ratując ich życie, Ulmowie kierowali się wiarą, a szczególnie ewangelicznym ideałem miłości bliźniego wyrażonym w przypowieści o miłosiernym Samarytaninie. Wynosząc ich do chwały ołtarzy, Kościół pragnie nie tylko docenić ich heroiczną postawę i ofiarę życia, ale również ukazać jako przykład do naśladowania dla współczesnych i przyszłych pokoleń. Wśród wielu cech składających się na duchowo-moralny profil rodziny z Markowej, jednym z najbardziej charakterystycznych rysów jej świętości jest bez wątpienia żywe i głęboko ewangeliczne poczucie odpowiedzialności za bliźniego. Niniejszy artykuł przybliża teologiczno-moralną wizję odpowiedzialności za drugiego człowieka, ukazuje jej realizację w życiu rodziny Ulmów oraz zwraca uwagę na jej aktualizację w kontekście współczesnych wyzwań i problemów.Pozycja Używanie rozumu jako przymiot osoby w normach ogólnych prawa kanonicznegoMłynarczyk, Adam (Instytut Teologiczno-Pastoralny im. św. bpa Józefa Sebastiana Pelczara w Rzeszowie, 2023)Jedną z kategorii zawartych w Kodeksie Prawa Kanonicznego, które opisują osobę na płaszczyźnie jej uprawnień i obowiązków, jest jej zdolność do używania rozumu. Niniejszy artykuł jest próbą dokonania analizy trzech kanonów Kodeksu dotyczących używania rozumu, zawartych w obrębie norm ogólnych. Pierwszy z nich określa, jak brak używania rozumu wpływa na podleganie ustawom czysto kościelnym, to znaczy takim, które nie stanowią kodyfikacji prawa Bożego naturalnego i pozytywnego. Drugi z omawianych kanonów jest prawnym domniemaniem zdolności do używania rozumu u osób, które ukończyły siódmy rok życia. Ostatni z nich określa kanoniczny stan osób, które z racji na zaburzenia o charakterze psychicznym na stałe pozbawione są zdolności używania rozumu. Niniejszy artykuł nie stanowi opracowania o charakterze czysto teoretycznym i spekulatywnym, ale ma także wymiar praktyczny, ponieważ aplikacja omawianych norm wpływa na korzystanie z praw i wykonywanie obowiązków przez osoby fizyczne w Kościele katolickim.Pozycja Wiadomości o organach w „Kronice Diecezji Przemyskiej” w latach 1901-1939Widak, Andrzej (Instytut Teologiczno-Pastoralny im. św. bpa Józefa Sebastiana Pelczara w Rzeszowie, 2023)„Kronika Diecezji Przemyskiej” jest jednym ze źródeł dotyczącym historii organów. Informacje o organach znajdują się w różnych działach tego pisma. Są to: sprawozdania z wizytacji kanonicznych parafii, sprawozdania dotyczące remontu katedry przemyskiej, sprawozdania z działalności Bractwa „Bonus Pastor” i Związku Katolicko-Społecznego. Wiadomości o organach można znaleźć także w artykułach dotyczących historii Kapituły Przemyskiej oraz w biogramach zmarłych księży. W latach 1901-1939 ukazało się 39 roczników kroniki. Każdy rocznik zawierał 12 zeszytów z wyjątkiem roku 1914 (8 zeszytów), roku 1915 (6 zeszytów), oraz roku 1939 (9 zeszytów). Informacje o organach znaleziono w 22 rocznikach. Są to zwykle krótkie informacje dotyczące głównie wybudowania nowych organów, roku budowy, remontu organów, budowniczych oraz fundatorów organów. Wyjątkowo jest podana liczba głosów organów. Niniejsze opracowanie powstało podczas zbierania materiałów do historii organów w diecezji rzeszowskiej. Zebrane informacje zostały uporządkowane według schematu: miejscowość, tytuł działu, w którym znajduje się informacja o organach, informacja o organach oraz numer „Kroniki” (rok, zeszyt, strona).Pozycja Jan Tabiński – malarz z GalicjiMatyaszewska, Elżbieta (Instytut Teologiczno-Pastoralny im. św. bpa Józefa Sebastiana Pelczara w Rzeszowie, 2023)Niniejszy artykuł poświęcony został Janowi Tabińskiemu, malarzowi kościelnemu, działającemu na terenie Galicji w drugiej połowie XIX i pierwszym dziesięcioleciu XX wieku. Artyście, który był autorem bardzo wielu malowideł ściennych i sztalugowych o tematyce religijnej, wykonywanych dla kościołów ówczesnej archidiecezji lwowskiej, a zwłaszcza diecezji przemyskiej. Zajmował się też restauracją wcześniej powstałych dzieł sztuki, sporadycznie malował też portrety. Jan Tabiński był absolwentem krakowskiej Szkoły Sztuk Pięknych i nie jest wykluczone, że swój artystyczny warsztat doskonalił też w Wiedniu. W początkowym okresie swej działalności pracował przy renowacji i ozdabianiu wnętrz zamku w Łańcucie, później poświęcił się głównie pracy dla Kościoła, malując wnętrza galicyjskich świątyń i wykonując dlań obrazy sakralne, utrzymane w realistycznym stylu. Od 1880 roku na stałe mieszkał w Rzeszowie, gdzie zmarł w wieku 79 lat.Pozycja Relacja nauka – religia w ujęciu Francisca J. AyaliTwardowski, Mirosław (Instytut Teologiczno-Pastoralny im. św. bpa Józefa Sebastiana Pelczara w Rzeszowie, 2023)W niniejszym artykule przedmiotem analizy jest koncepcja relacji nauka – religia autorstwa zmarłego w marcu 2023 roku Francisca José Ayali. Ten czołowy biolog ewolucyjny naszych czasów twierdzi, że nauka i religia nie pozostają w konflikcie, jeśli rozumie się je właściwie. Krytykując teorię inteligentnego projektu, przekonuje, że we współczesnych organizmach żywych można znaleźć złożone wersje form wcześniejszych, a organizację i funkcjonalność istot żywych da się wyjaśnić jako wynik naturalnego procesu (doboru naturalnego), bez potrzeby odwoływania się do Boga-Stwórcy. Pochodzenie i adaptację organizmów w całości można wyjaśnić naukowo. Wszelkie dysfunkcje, niedoskonałości, a nawet przejawy okrucieństwa obecne w świecie ożywionym powstały w wyniku procesów naturalnych, dlatego nie można za nie winić Boga. Teoria ewolucji usuwa potrzebę obarczania Stwórcy bezpośrednią odpowiedzialnością za niedoskonałości świata. Jego obraz ukształtowany w wyniku doboru naturalnego jest dla Ayali ekscytujący i twórczy. Wszystko to prowadzi badacza do konkluzji, że ewolucja nie jest wrogiem religii, ale jej przyjacielem.Pozycja Rada Szkół Katolickich – kościelna jednostka organizacyjna o zasięgu ogólnopolskimCzupryk, Rafał (Instytut Teologiczno-Pastoralny im. św. bpa Józefa Sebastiana Pelczara w Rzeszowie, 2023)Szkoła, jako najważniejsza część systemu oświaty, pełni wobec uczniów funkcję dydaktyczną, wychowawczą, opiekuńczą. W polskiej rzeczywistości życie społeczno-kulturowe kształtowane jest zasadniczo przez dwie odmienne koncepcje: laicką i chrześcijańską. Myśl laicka podkreśla humanizm, ma charakter naturalny (nie odwołuje się do nadprzyrodzoności). Natomiast etyka chrześcijańska oparta jest na nadprzyrodzonym autorytecie Boga. Współcześnie do etyki chrześcijańskiej odwołują się szkoły katolickie. Organizując działalność edukacyjną, zgodnie z obowiązującym prawem państwowym i nauką Kościoła katolickiego, pełnią wobec uczniów funkcję wychowawczą, kształcącą i opiekuńczą. Proponowany model wychowawczy, to znak rozpoznawczy katolickich placówek, ich misji i kierunku pracy z młodzieżą. Wszystkie szkoły katolickie w Polsce zrzeszone są w powołanej przez 269. Konferencję Episkopatu Polski, Radzie Szkół Katolickich. Rada, we współpracy z Episkopatem, wspiera ogólny rozwój szkolnictwa katolickiego w Polsce, co wpisuje się w międzynarodowy nurt rozwoju edukacji katolickiej, której patronuje Kongregacja do spraw Wychowania Katolickiego Stolicy Apostolskiej.Pozycja Ks. Franciszek Stopa (1917-1993)Kłeczek-Walicka, Ewa (Instytut Teologiczno-Pastoralny im. św. bpa Józefa Sebastiana Pelczara w Rzeszowie, 2023)Ks. Franciszek Stopa urodził się 27 października 1917 r. w Zaczerniu. Był absolwentem II Gimnazjum w Rzeszowie. Formację ku kapłaństwu odbył w Seminarium Duchownym w Przemyślu przeniesionym do Brzozowa. Do święceń prezbiteratu przystąpił 24 października 1943 r. w Starej Wsi. Jako neoprezbiter podjął w 1944 roku pracę w Bóbrce, gdzie później w 1945 roku podjął obowiązki administratora. Kolejno był wikariuszem w Jedliczu. W 1948 roku został zamianowany administratorem w Wołkowyi i ekspozytem w Polańczyku. Organizował duszpasterstwo w Bieszczadach na zrębach dawnych struktur Kościoła greckokatolickiego. Uratował łaskami słynący obraz Matki Bożej Łopieńskiej, dając początek sanktuarium Matki Bożej Pięknej Miłości w Polańczyku. W 1970 roku władze kościelne powierzyły mu obowiązki ekspozyta-administratora w Grabownicy. W 1982 roku przeszedł na emeryturę. Był rezydentem w Grabownicy i Zaczerniu, a następnie przez lata w parafii pw. Krzyża Świętego w Rzeszowie. Zmarł 21 marca 1993 r., został pochowany w Zaczerniu.Pozycja Polska Misja Katolicka w Belgii w świetle archiwaliów – ks. Rektora Jacka PrzygodyNir, Roman (Instytut Teologiczno-Pastoralny im. św. bpa Józefa Sebastiana Pelczara w Rzeszowie, 2023)Ks. Jacek Przygoda pracował w Belgii w latach 1938-1948. W 1991 roku zbiory archiwalne zostały przekazane Ks. Romanowi Nirowi. W rękopisach znajdują się notatki z działalności Polskiej Misji Katolickiej w Beneluksie. Jednak większość zbiorów dotyczy Polaków w Teksasie.Pozycja Ks. Józef Czach (1888-1957) – kapłan diecezji przemyskiej. Bohater wojny polsko-bolszewickiej, który przeżył dwa niemieckie obozy koncentracyjneSzwedo, Bogusław (Instytut Teologiczno-Pastoralny im. św. bpa Józefa Sebastiana Pelczara w Rzeszowie, 2023)Przedmiotem artykułu jest przedstawienie postaci księdza Józefa Czacha, kapłana diecezji przemyskiej. W 1915 roku został powołany do służby w armii austro-węgierskiej. Był kapelanem w szpitalach polowych, a także w 40 pułku piechoty walczącym na froncie wschodnim. W 1919 roku ochotniczo wstąpił do Wojska Polskiego. Był kapelanem w szpitalu polowym oraz proboszczem 1 Dywizji Jazdy. Za bohaterstwo w wojnie polsko-bolszewickiej został odznaczony Krzyżem Walecznych, jako jeden z niewielu kapelanów tej wojny. W latach 1921-1939 pełnił posługę kapelańską w garnizonach Wojska Polskiego w Grudziądzu, Chojnicach, Dubnie, Kołomyi, Mołodecznie, Modlinie i Tarnopolu. W kampanii polskiej 1939 roku był proboszczem 12 Dywizji Piechoty wchodzącej w skład Armii „Prusy”. Po rozbiciu tej jednostki dostał się do niewoli niemieckiej. Przebywał w oflagach w Prenzlau, Murnau i Rotenburgu. W 1940 roku po pogwałceniu przez Niemców konwencji haskiej został umieszczony w obozie koncentracyjnym w Buchenwald. W 1942 roku przewieziono go do KL Dachau. W 1945 roku odzyskał wolność. Był duszpasterzem Polaków w Niemczech, a od 1950 roku duszpasterzem polonijnym w USA.Pozycja [Recenzja:] Stefania Walasek, Opieka i wychowanie małego dziecka na łamach czasopism przełomu XIX i XX wieku, Oficyna Wydawnicza Atut-Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe, Wrocław 2015, ss. 156, ISBN 978-83-7977-171-4.Jaworski, Piotr (Instytut Teologiczno-Pastoralny im. św. bpa Józefa Sebastiana Pelczara w Rzeszowie, 2023)Pozycja Likwidacja religii w szkołach miasta Tarnowa i powiatu tarnowskiego w latach 1959-1961 w świetle dokumentów SB w TarnowieTalarek, Kazimierz (Instytut Teologiczno-Pastoralny im. św. bpa Józefa Sebastiana Pelczara w Rzeszowie, 2023)Nauczanie religii od wieków miało miejsce w szkołach polskich. Dotyczyło to także pierwszych lat po zakończeniu II wojny światowej. Jednakże po 1947 r. religię w szkołach zaczęto powoli ograniczać. Po podpisaniu Porozumienia 14 kwietnia 1950 r. komuniści zgodzili się na jej powrót. Zobowiązali się, że nie będą przeszkadzać w nauczaniu religii. Niestety, to były tylko gołosłowne zapewnienia. Religię zaczęto powoli rugować z siatki godzin. Dopiero po powrocie prymasa Stefana Wyszyńskiego do Warszawy z miejsca odosobnienia z Komańczy władze zgodziły się nauczanie religii we wszystkich typach szkół. Jak zwykle i tę obietnicę złamali. Wyrzucanie religii rozpoczęło się w 1959 r. Prezentowany artykuł ukazuje stopniowe usuwanie religii ze szkół w Tarnowie i powiecie tarnowskim, aż do jej zupełnej likwidacji. Najpierw dotyczyło to szkół ponadpodstawowych, a potem podstawowych. Nie pomogły protesty kierowane do władz oświatowych tak przez katechetów, jak i przez rodziców młodzieży i dzieci uczęszczających na naukę religii. Kuria Diecezjalna w Tarnowie, miała pełny obraz tego bezprawia. Kres walki o religię w szkole położyła ustawa Sejmu PRL z 15 lipca 1961 r. o rozwoju systemu oświaty i wychowania”, która definitywnie likwidowała religię w szkołach. W ten sposób religia obecna w szkołach polskich nawet pod zaborami czy w czasie okupacji, została przez komunistów definitywnie zlikwidowana.Pozycja Ksiądz Piotr Szczupiel (3.11.1908 Budziwój – 29.06.1941 Dublany) – przywracanie pamięciRejman, Sabina (Instytut Teologiczno-Pastoralny im. św. bpa Józefa Sebastiana Pelczara w Rzeszowie, 2023)Ks. Piotr Szczupiel jest jednym z wielu kapłanów, którzy zginęli w czasie II wojny światowej. Urodził się 3.11.1908 r. w Budziwoju (obecnie dzielnica Rzeszowa) jako syn Franciszka i Marii z domu Jopek. Po ukończeniu szkoły powszechnej uczęszczał do I Gimnazjum Państwowego im. Ks. Stanisława Konarskiego w Rzeszowie oraz II Państwowego Gimnazjum im. Prof. Kazimierza Morawskiego w Przemyślu. Maturę zdał w 1927 r. i wstąpił do Wyższego Seminarium Duchownego w Przemyślu. Święcenia przyjął w 1932 r. Posługiwał jako wikary w Tarnowcu, Jarosławiu, Przemyślu, Samborze. W dwóch ostatnich był katechetą w szkołach powszechnych i prywatnym gimnazjum. Po wybuchu II wojny światowej przeniósł się do Dublan. Zginął wkrótce po ataku Niemiec na ZSRR 29.06.1941 r. zastrzelony przez żołnierzy Armii Radzieckiej, niesłusznie posądzony o zabicie radzieckiego oficera. Zmiana ustroju i granic po 1945 r. utrudniały dbanie o pamięć i nagrobek zmarłego. Dopiero w 2008 r. w Dublanach poświęcono nową tablicę nagrobną, a w 2022 r. w Rzeszowie-Budziwoju tablicę pamiątkową w kościele parafialnym.Pozycja Akcja Katolicka w Pstrągowej w okresie międzywojennym jako przejaw aktywności społeczno-religijnej wiernychWalicki, Bartosz; Zych, Sławomir (Instytut Teologiczno-Pastoralny im. św. bpa Józefa Sebastiana Pelczara w Rzeszowie, 2023)W latach 30. XX wieku w parafii w Pstrągowej należącej do diecezji przemyskiej obrządku łacińskiego zaznaczyła się działalność Akcji Katolickiej. Inicjatorami i asystentami kościelnymi tworzących je Stowarzyszeń byli proboszczowie: ks. Sylwester Bazylski (1927-1936) i ks. Jan Bazan (1936-1947). W 1932 roku powstało w Pstrągowej Stowarzyszenie Młodzieży Polskiej Żeńskiej, a w następnym roku Stowarzyszenie Młodzieży Polskiej Męskiej, później przekształcone w oddziały Katolickiego Stowarzyszenia Młodzieży Żeńskiej i Katolickiego Stowarzyszenia Młodzieży Męskiej. W 1935 roku, a po dwóch latach powtórnie założone zostało Katolickie Stowarzyszenie Mężów, zaś około 1936 roku Katolickie Stowarzyszenie Kobiet. W duszpasterstwie parafialnym szczególną rolę odegrały Stowarzyszenia młodzieżowe, które przejawiały również aktywność oświatową i kulturalną. Niestety, brak zachowanych źródeł nie pozwala w pełni nakreślić losów i działalności poszczególnych kolumn Akcji Katolickiej.Pozycja Zachodni ojcowie Kościoła w katechezie biblijnej. Św. AugustynStypułkowska, Beata (Instytut Teologiczno-Pastoralny im. św. bpa Józefa Sebastiana Pelczara w Rzeszowie, 2023)Niniejszy artykuł jest ostatnią publikacją w cyklu poświęconym wschodnim i zachodnim Ojcom Kościoła w katechezie biblijnej, w którym omawiano Ojców określanych tytułem wielkich doktorów Kościoła. Obszarem zainteresowania cyklu jest wydobycie praktycznych zastosowań, na podstawie życia i dzieł tych Ojców, specyficznie dla katechezy biblijnej, zaś nie usiłuje on być studium patrystycznym ani przedstawić całokształtu spraw odnoszących się do każdego z tych Ojców, które można by wykorzystać w katechezie. Niniejszy artykuł poświęcony jest św. Augustynowi. Przedstawiono propozycje dla katechezy biblijnej, które mogą pomóc w realizacji celów dotyczących nabywania wiadomości, rozwoju umiejętności i kształtowania postaw. Poruszono także podstawowe zadania katechezy. Publikacja zawiera również sugestie dotyczące przygotowania katechetów do korzystania z dorobku Ojców Kościoła. Na koniec podano uwagi podsumowujące cały cykl.Pozycja Sprawozdanie z działalności Diecezjalnego Studium Organistowskiego w Rzeszowie za rok 2022/2023Widak, Andrzej (Instytut Teologiczno-Pastoralny im. św. bpa Józefa Sebastiana Pelczara w Rzeszowie, 2023)Pozycja [Recenzja:] A. E. McGrath, Apologetyka po prostu. Jak pomóc poszukującym i sceptykom w odnalezieniu wiary, tłum. D. Krupińska, Wydawnictwo W drodze, Poznań 2020, ss. 184.Trzeciak, Tomasz J. (Instytut Teologiczno-Pastoralny im. św. bpa Józefa Sebastiana Pelczara w Rzeszowie, 2023)Pozycja Problematyka edukacji religijnej dzieci i młodzieży w dorobku naukowym ks. prof. Zygmunta BielawskiegoKosno, Sara (Instytut Teologiczno-Pastoralny im. św. bpa Józefa Sebastiana Pelczara w Rzeszowie, 2023)Artykuł prezentuje rys biograficzny oraz zapatrywania na problematykę wychowania religijnego dzieci i młodzieży ks. Zygmunta Bielawskiego – profesora Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie. Tekst poddaje analizie poglądy filozoficzne i pedagogiczne uczonego przedstawione w jego wybitnych monografiach, takich jak m.in. Podstawy wychowania religijnego czy Wychowanie Religijne. Opisuje także przemyślenia duchownego dotyczące istoty i sposobu nauczania katechizmu.Pozycja Zmartwychwstanie Pańskie w pasterskim nauczaniu abpa Józefa MichalikaZawałeń, Radosław (Instytut Teologiczno-Pastoralny im. św. bpa Józefa Sebastiana Pelczara w Rzeszowie, 2023)Celebrowanie Misterium Paschalnego Jezusa Chrystusa stoi w centrum życia Kościoła. Tym samym przepowiadanie prawdy o wydarzeniach poranka wielkanocnego zdaje się być pierwszą powinnością tych, którzy dzisiaj głoszą Ewangelię. Stojący przed Sanhedrynem apostołowie bez wahania zresztą wyznają: „Bo my nie możemy nie mówić tego, cośmy widzieli i słyszeli” (Dz 4,20). Świadomość zmartwychwstania w pierwotnym Kościele zasadza się na formułach wiary, katechezach paschalnych św. Piotra i św. Pawła. Samo zaś uzasadnienie faktu zmartwychwstania oparte jest na pustym grobie, chrystofaniach paschalnych i ukonstytuowaniu się wspólnoty wyznającej żywą wiarę w zmartwychwstałego Chrystusa. Stąd też zadaniem niniejszego artykułu jest zaprezentowanie pasterskiego nauczania Abpa Józefa Michalika, metropolity przemyskiego w latach 1993-2016, na temat zmartwychwstania Pańskiego, który uwzględnia w swoim przepowiadaniu wiarygodność rezurekcji oraz jej znaczenie w życiu chrześcijańskim.Pozycja [Recenzja:] Wybór mniejszych źródeł historycznych z okresu późnego antyku, przekład, wstęp i komentarz Bartosz Jan Kołoczek; Kraków 2023, wydawnictwo Historia Iagellonica, seria Źródła Historyczne, redakcja M. Ferenc i S. Sprawski, ISBN: 978-83-67497-22-0.Twardowska, Kamilla (Instytut Teologiczno-Pastoralny im. św. bpa Józefa Sebastiana Pelczara w Rzeszowie, 2023)