Verbum Vitae, 2024, T. 42, nr 3

Stały URI dla kolekcjihttps://theo-logos.pl/handle/123456789/28631

Przeglądaj

Teraz wyświetlane 1 - 15 z 15

Mariology in the Euchology of Advent and Christmas in the Hispanic-Mozarabic Rite
Porosło, Krzysztof (Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2024)
This article, dedicated to the Mariology of the Hispanic-Mozarabic Missal during the Advent and Christmas seasons, has two objectives. First, it is intended to make the Mozarabic dogmatic sensibility, which is virtually unknown to theologians, more accessible. Second, it aims to extract the original Hispanic/Mozarabic Mariology from the euchology and to present it in a synthetic form. The article will present the history of the formation of Marian feasts in the Visigothic rite and analyse, from the Mariological perspective, the euchology of the feasts of the Immaculate Conception of Mary (8 December) and of the Blessed Virgin Mary (18 December), as well as the forms of the mass for the Second Sunday of Advent and for Christmas Day. It ends with a summary that points to the restraint of the Mozarabic tradition with respect to the number of Marian feasts, which coexists with the theological and dogmatic richness of the forms for these feasts. In the Hispanic tradition, Mary is virtually always presented in the context of her mission of virgin motherhood. At the same time, the Hispanic tradition frequently juxtaposes the figures of Mary-Mother and Church-Mother, demonstrating, in the spirit of the Augustinian theology, that what was accomplished in Mary is surpassed in the Church.
Mariology in the Documents of Ecumenical Dialogue and Christian Unity
Andrzej, Napiórkowski (Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2024)
Ecumenical dialogue that seeks to bring all followers of Christ closer to unity faces many difficulties. One is the incorrect understanding of ecumenism (doctrinal, spiritual and practical). Also, an obstacle is the lack of distinction between the unity of Christians and the unity of the Churches. This article presents another such difficulty in the path of Christian unity, which is the Mariological (doctrinal) and Marian (worship/devotion) issues. Ecumenical meetings, therefore, do not avoid such complex topics concerning the Mother of God, such as her virginity, immaculate conception, assumption or her role as Mother of the Church. Many Christian traditions have different interpretations of these truths. Catholic and Orthodox communities even consider them an inalienable part of their spiritual heritage, while most Protestant communities have a more nuanced approach and do not accept these truths as binding but reject them. A compilation of the documents to date relating to the Mother of God proves to be a big, positive surprise. Of course, these are writings of varying degrees of validity, as they come as much from international mixed official commissions as from national bilateral bodies or local debates. Nevertheless, both their prominence and impact, as well as their quantity, make it clear that the person and action of the mother of Jesus animate and promote the difficult rapprochement of the followers of her Divine Son.
Potrzeba pogłębionej mariologii
Chmielewski, Marek; Królikowski, Janusz; Nadbrzeżny, Antoni (Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2024)
Diakonia i charyzmat. Fenomen macierzyństwa Maryi w ujęciu Edwarda Schillebeeckxa i Czesława Bartnika
Nadbrzeżny, Antoni (Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2024)
Celem niniejszego artykułu jest porównanie poglądów Edwarda Schillebeeckxa (1914 –2009) i Czesława Bartnika (1929–2020) na istotę Bożego macierzyństwa Maryi. Obaj są wybitnymi i oryginalnymi teologami europejskimi. Flamandzki dominikanin reprezentuje bardziej „oddolną” mariologię typu fenomenologicznego i egzystencjalistycznego. Z kolei polski profesor znany jest jako zwolennik mariologii personalistycznej. W artykule zastosowano metodę teologii porównawczej. Przeprowadzone badania pokazują, że Schillebeeckx i Bartnik zaproponowali różne interpretacje mariologiczne. Według Schillebeeckxa macierzyństwo Maryi ma charakter sakramentalny, epifaniczny i diakoniczny. Bartnik uważa, że jest ono przede wszystkim personalistyczne, relacyjne i charyzmatyczne. Pomimo wyraźnych różnic, obie koncepcje można uznać za w dużej mierze komplementarne. W ostatniej części autor proponuje własną koncepcję, którą nazywa aksjologiczno-symboliczną. Ukazuje on macierzyństwo Maryi jako wydarzenie- -symbol, które należy właściwie odczytywać w świetle współczesnych znaków czasu.
Średniowieczne clausulae różańcowe i ich teologiczna treść
Lekan, Janusz (Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2024)
Celem tej refleksji teologicznej jest skupienie się na jednej z form kultu maryjnego, jaką jest różaniec. Modlitwa ta, znana od wieków, posiada bogate znaczenie teologiczne – wprowadza w misterium zbawienia (doktryna) i stanowi rodzaj modlitwy medytacyjnej (duchowość). Jest modlitwą, która potrzebuje również odnowy, do czego zachęca papież Paweł VI w adhortacji Marialis cultus. Jedną z dróg odnowy tej modlitwy mogą stać się średniowieczne formy klauzuli różańcowych. Zanim jednak zostanie ukazany historyczny i teologiczny kontekst jej powstania, trzeba wskazać na naturę kultu maryjnego i jego miejsce w pobożności chrześcijańskiej. Po omówieniu kontekstu historyczno-teologicznego powstawania klauzul i roli Dominika z Prus w tym procesie, zechcemy podkreślić aktualność tej modlitwy, wskazując na jej bogactwo teologiczne – wartość biblijną i kontemplacyjną. Różaniec klauzulowy ma również wartość ekumeniczną, gdyż ta forma modlitwy posiada ściśle biblijne korzenie, zawiera bowiem Pozdrowienie anielskie, opisane w Ewangelii św. Łukasza i odniesienie do tajemnic zbawienia dokonanego przez Jezusa Chrystusa. Jest także odpowiedzią na modę medytacji religii Wschodu.
The Christocentrism of Marian Homilies
Dyk, Stanisław (Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2024)
The aim of this article is to show the Christocentrism of Marian homilies. The starting point is to recall the fundamental function of the homily, which is to introduce the mystery of Christ, “always present and at work in us, especially in liturgical rites” (SC 35,2). This definition was applied to Marian homilies, revealing their three content areas: the proclamation of the mystery of Christ and Mary attested in the Word of God; the leading to participation in the grace of the mystery manifested in Mary and available in the liturgy; the call to conform oneself to Christ in imitation of Mary, his most faithful disciple. Those issues are explained and justified on the basis of Marian teaching of the Church and theological reflection. The analyses were also illustrated with the example of the Feast of the Immaculate Conception of the Blessed Virgin Mary. The analysis carried out in the study showed that the main axes around which the content of Marian homilies should be organised are the Christological, soteriological, liturgical and ecclesiological perspectives. The emphasis should be placed on ecclesiotypical rather than Christotypical Mariology. Such an approach to the Marian homily allows an organic view of Mary’s presence and modality in the history of salvation. It is at the same time an example of a liturgy-mystery-life synthesis integrating what is believed with what is celebrated and what is lived.
The Position of the General Chapters of the Dominican Brothers Towards the Teaching of St. Thomas Aquinas and the Question of Immaculate Conception
Nawracała, Tomasz (Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2024)
The doctrine of Thomas Aquinas was formally adopted as the official teaching of the entire Dominican Order. Throughout the 13th and 14th centuries, general chapters placed significant emphasis on the importance of adhering to Aquinas’ views. They were deemed essential not only to maintain continuity within the orthodox tradition of the Church but also to foster unity within the entire order. Among the topics that sparked debate among medieval theologians was the conception of Mary. While Bernard of Clairvaux and the Dominicans rejected the idea of Mary’s immaculate conception, the Franciscans, led by figures like John Duns Scotus, advocated for it. This article highlights the stance taken by the Dominican general chapters in defence of Thomas’ views. Initially, in the 14th century, there were general indications supporting the maculistic understanding of Mary’s conception, but this stance shifted over time. By the 15th century, the Dominicans were compelled to embrace the immaculistic concept. The delayed promulgation of the dogma of the Immaculate Conception of Mary in the mid-19th century underscores the complexity and unresolved nature of theological discussions throughout the medieval period.
The Dominican Stance on the Immaculate Conception of Mary: Insights from Selected Sermons (13th–15th Centuries)
Kochaniewicz, Bogusław (Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2024)
It is commonly believed that in the debate on the Immaculate Conception of the Blessed Virgin Mary, representatives of the Order of St. Francis were supporters of the Marian privilege, while the Dominicans were against it. The aim of this article is to verify this opinion by analyzing selected Dominican homilies from the 13th –15th centuries, seeking answers to the questions: has the maculist position expressed by preachers been maintained over the centuries? What caused Dominicans to remain unchanged in their views, despite the gradual spread of the opinion about the Immaculate Conception of Mary, which was finally officially accepted by the Church? What role did Saint’s opinion play? Thomas Aquinas to the position of later Dominicans? The results of the analysis of medieval Dominican sermons allow us to consider the opinion that has so far been widespread as one-sided and superficial. The Dominican position is much more complex.
Pobożność maryjna w ujęciu Josepha Ratzingera/Benedykta XVI
Borto, Paweł (Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2024)
Artykuł przedstawia rozumienie pobożności maryjnej i jej teologiczne uzasadnienie w ujęciu Josepha Ratzingera/Benedykta XVI. Podstawą dla prowadzonych analiz były przede wszystkim teksty mariologiczne o charakterze systematycznym, jak i wybrane wypowiedzi Benedykta XVI. Przeprowadzona analiza wykazała, że zagadnienie pobożności maryjnej J. Ratzinger ściśle łączył z refleksją mariologiczną. Tę zaś zawsze rozwijał w ścisłym związku z tajemnicą Objawienia oraz z zachowaniem właściwej równowagi między mariologią chrystotypiczną a eklezjotypiczną. Jednocześnie w poglądach Ratzingera na rolę pobożności maryjnej zaszła pewna zmiana. Początkowy dystans wobec pewnych form pobożności maryjnej ustąpił postawie docenienia tej pobożności. Wnioski z przeprowadzonej analizy pozwalają stwierdzić, że proponowany przez Ratzingera model pobożności maryjnej ściśle wiąże się z logiką Objawienia i autentyczną czcią oddawaną Bogu, wypływa z lektury Pisma Świętego, pozostaje wierny treściom dogmatów maryjnych oraz wskazuje na Maryję jako doskonałą uczennicę Pana i uosobienie Kościoła. O ile wnioski te zostały wskazane już w innych publikacjach, to należy podkreślić, że w poglądach bawarskiego teologa trzeba uwzględnić pewną ewolucję. Poglądy te bowiem cechuje wprawdzie pewien constans, ale z czasem w twórczości Ratzingera dochodzi do głosu większa uwaga poświęcona praktykowaniu pobożności maryjnej. Jest ona postrzegana nie tylko jako wyraz posłuszeństwa słowom Pisma (por. Łk 1,48), ale w przeżywanie tajemnicy Boga i Kościoła wnosi wymiar osobowy, pozwala docenić lokalne tradycje i związaną z nimi cześć okazywaną Maryi oraz uczy, że spotkanie z Bogiem domaga się również zaangażowania serca, które także poznaje.
Mariologia Franciszka Petrarki w pieśni „Vergine bella, che di sol vestita”
Waszkiewicz, Piotr Tadeusz (Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2024)
Petrarka często jest przeciwstawiany „Boskiemu Poecie”, Dantemu; jego poezja skupia się na figurze Laury oraz na miłości do niej, tym samym odchodząc od teocentryzmu średniowiecznego. Żyjący na granicy dwóch epok Petrarka wytyczał jednak pewne trendy nie tylko literackie, ale również teologiczne. Jego zbiór poezji wieńczy pieśń będąca mariologiczną perłą poezji średniowiecznej. Niniejszy artykuł pragnie pochylić się nad teologicznym aspektem poezji Petrarki w pieśni Vergine bella, che di sol vestita, próbując odkryć, jakim teologiem – i mariologiem – był Petrarka. Szczególnie ważne jest pytanie, czy jego maryjna pieśń jest odejściem od jego wcześniejszej perspektywy antropocentrycznej i ziemskiej oraz w konsekwencji, czy dzieło to stanowi polemikę, czy raczej punkt spotkania z Dantem. Odpowiedzi na te pytania służy poznanie prawdopodobnego kontekstu powstania Vergine bella, oraz przede wszystkim analiza wybranych wezwań pieśni, pozwalająca odkryć nawiązania do autorów wcześniejszych (od epoki patrystycznej po Franciszka z Asyżu i Dantego) oraz oryginalny wkład samego Petrarki, który – fundamentalnie wierny swojemu podejściu antropocentrycznemu – dostrzega w Maryi „Dziewicę ludzką” i szczególnie litościwą wobec ludzkiej nędzy. To właśnie tytuł Vergine humana wydaje się stanowić najbardziej oryginalną nutę mariologii Petrarki, a zarazem interesujący punkt jego wyjścia naprzeciw Dantemu.
Dziewictwo Maryi w zrodzeniu Chrystusa na podstawie kazań św. Augustyna na Boże Narodzenie
Jaśkiewicz, Sylwester (Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2024)
Dziewictwo Maryi w zrodzeniu Chrystusa jest we współczesnej kulturze i mentalności czymś zgoła archaicznym, a nawet śmiesznym. Stawienie czoła takiej sytuacji wydaje się być możliwe jedynie dzięki dostarczeniu wierzącym bardziej przekonujących wyjaśnień i uzasadnień o charakterze merytorycznym i źródłowym. Odniesienie się w takiej sytuacji do autorytetu św. Augustyna i jego kazań na Boże Narodzenie (In Natali Domini), nie jest przypadkowe. Artykuł stara się w pierwszej kolejności ukazać poród Dziewicy (Virginis partus) i jego przesłanie płynące z bożonarodzeniowego nauczania biskupa Hippony, które stanowi zarazem zręby jego mariologii. Augustyn kwestię dziewictwa Maryi w czasie porodu (in partu) widzi jako konstytutywny element Jej trwałego dziewictwa i tak też winno ono być odczytywane również dzisiaj.
Methods of Dogmatic Discourse in the Dispute over the Immaculate Conception of the Blessed Virgin Mary as Exemplified by German Dominican Theologians from the 13th to the 16th Century
Ferdek, Bogdan (Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2024)
The important problem of the publication is expressed by two questions: what method was used by German Dominican theologians who were supporters of the Immaculate Conception? How did the change in method change the view of the Immaculate Conception? The path to solving the problem has three stages. The first of them is a reconstruction of the views on the Immaculate Conception of German Dominican theologians. The next stage examines these views in terms of the method used. The final stage is a critical look at the methods used by Dominican supporters of the Immaculate Conception. The method used in the article consists of: systematization of the views of German Dominicans, analysis of the methods used by them and a discourse on the methods of the supporters of the Immaculate Conception with the opponent of this opinion, St. Thomas Aquinas. The change of method, from the scholastic method to the liturgical method (lex orandi – lex credendi), the argument from congruity (ex convenientia), and typological exegesis, has led a few Dominican theologians to the opinion that Mary was preserved or purified from original sin, or that she was conceived without original sin. The methods used by Dominican supporters of the Immaculate Conception have weaknesses. They resemble a circumstantial trial, which provides a high degree of probability, but not proof. This weakness of the methods is exposed by the discourse of these methods with the scholastic method of St. Thomas. This discourse results in the postulate of reinterpreting the Immaculate Conception. We should return to the biblical term “sanctification” and explain that Mary was saved by a more sublime sanctification. This would prevent the immaculate conception of Jesus from being equated with the immaculate conception of Mary. Only Jesus is Immaculate because He was conceived by the Holy Spirit, and His Mother, conceived by Joachim and Anna, was saved by a more sublime sanctification.
Towards Theology of Parenthood: Mother Mary as the Role Model for Sensitive and Secure Christian Parenting
Ganc, Damijan (Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2024)
Mother Mary’s intimate and confidential relationship with God has inspired Christians around the world for the last two millennia. Her role in salvation history has already been discussed in detail in various church documents and scholarly literature. However, from an interdisciplinary point of view, her maternal role has not yet been fully evaluated from a psychological and child-rearing perspective. Therefore, in this article, we conduct a psychological analysis of the Gospel passages that talk about her maternal role and we evaluate these passages through the prism of the well-established attachment theory. Despite temporal and cultural differences, Mary’s maternal attitude is found to be highly consistent with the key findings in research on quality parenting and interpersonal relationships. As we show, her “maternal genius” is revealed through the following fundamental characteristics of attachment-focused parenting: unconditional acceptance, sensitive guidance, compassionate accompaniment and continuous emotional regulation. These characteristics of Mary’s motherhood come to the fore especially in the key moments of salvation history. The psychological analysis of Mary’s motherhood brings an important contribution to the “aggiornamento” of Mariology and enables some new opportunities for pastoral theology. With new scientifically supported insights, the Church will be better equipped to help parents to discover the beauty and depth of the mission of parenthood, following Mary’s example. The findings of our research therefore also represent an important foundation for the emerging theology of parenthood.
The Position of Selected English Dominicans Towards the Immaculate Conception in the Pre-tridentine Era
Beyga, Paweł (Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2024)
The Immaculate Conception of the Mother of Christ is a truth of the Catholic faith that was only dogmatised by Pius IX in 1854. Until then, there had been debate among theologians regarding this Marian privilege. By means of selected examples the article shows the attitude of English Dominicans to the Immaculate Conception of Mary between the 13th and 16th centuries. It transpires that the members of the Order of Preachers in the British Isles presented an extremely diverse positions. One can find both strongly dissenting positions and those manifestly in favour of the Immaculate Conception. It is extremely interesting to note that in their arguments for the Immaculate Conception, some Dominicans distanced themselves from the continental theology represented by Aquinas. The way the Dominicans conceptualised the Immaculate Conception was closer to that represented by the twelfth-century theologian and historian Eadmer.
Biblijne świadectwa o godności Maryi w lex orandi Kościoła
Szymik, Stefan; Pałęcki, Waldemar (Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2024)
Maryja jest ikoną chrześcijańskiej wiary i obiektem szczególnej czci. Jest tak, chociaż brak wyraźnych śladów kultu maryjnego w tekstach biblijnych. Niemniej późniejszy rozwój pobożności maryjnej ma swoje źródła właśnie w Biblii, czego dowodzą teksty liturgiczne. Ten teologiczny fenomen recepcji maryjnych tekstów biblijnych w lex orandi Kościoła stanowi przedmiot przedłożonych analiz. O kolejności i strukturze analiz zdecydowały wypowiedzi trzech postaci biblijnych: anioła Gabriela (Łk 1,26–38), krewnej Elżbiety (Łk 1,39–45) i anonimowej kobiety z tłumu (Łk 11,27–28). Na drodze badań interdyscyplinarnych, na bazie metody historyczno-krytycznej uzupełnionej o analizy narracyjne i kontekstualno-opisowe, artykuł naświetla oddziaływanie orędzia biblijnego (Wirkungsgeschichte) na liturgię Kościoła na przykładzie godnościowych tytułów Maryi w lex orandi Kościoła na przestrzeni wieków. Okazuje się, iż słowa postaci biblijnych były istotną podstawą rozwoju pobożności maryjnej. W świetle Biblii Maryja jest szczęśliwą (μακαρία), błogosławioną (εὐλογημένη) i pełną łaski (κεχαριτωμένη) Matką Pana (Łk 1,43). Celebracja tej prawdy w akcie liturgicznym owocowała w ciągu wieków jeszcze pełniejszym poznaniem wielkiej godności Maryi.

Przeglądaj

Przeglądaj Verbum Vitae, 2024, T. 42, nr 3 wg Data wydania