Studia Paradyskie, 2016, t. 26

Stały URI dla kolekcjihttps://theo-logos.pl/handle/123456789/5695

Przeglądaj

Teraz wyświetlane 1 - 15 z 15

Zakaz udzielania sakramentu święceń kobiecie
Niesiołowska, Anita (Wyższe Seminarium Duchowne Diecezji Zielonogórsko-Gorzowskiej, 2016)
The article discusses the problem of women’s ordinance, which already appeared in distant history. There have already been attempts at administering of such Holy Orders as well as disputes on the subject. The Catholic Church has expressed its position clearly against such Holy Orders. Nevertheless, discussions as well as attempts at administering the Holy Orders to women have not ceased. Therefore, at the Pope’s request, the Sacred Congregation for the Doctrine of Faith developed declaration Inter Insignioreson the Question of Admission of Women to the Ministerial Priesthood, where the unchanged position of the Catholic Church was repeated. After the declaration was published, there were still voices in the case. Another step was signing of the Apostolic Letter Ordinatio Sacerdotalis by John Paul II in 1994 and issuing of the General Decree in 2007 as well as the Norms de Gravioribus Delictis in 2010. The above mentioned documents confirm the negative attitude of the Catholic Church concerning the issue of administering the Holy Orders to women.
Bóg – Ojciec miłosierny w orędziu Jezusa o królestwie Bożym
Sienkiewicz, Edward (Wyższe Seminarium Duchowne Diecezji Zielonogórsko-Gorzowskiej, 2016)
Jezus głosząc królowanie Boga koryguje jego niewłaściwe rozumienie. Odwołuje się w tym celu do historii Izraela. Pokazuje również, że Bóg zawsze w niej obecny, teraz wkracza w nią w nowy sposób. W swoim Synu przychodzi jako miłość, która nie cofa się przed niczym, nawet przed grzechem, czego potwierdzeniem jest zgoda Jezusa na krzyż. Swoje roszczenie, skoncentrowane na wprowadzeniu wszystkich w wymiar Bożego miłosierdzia, Jezus uwiarygadnia ogłoszonym przez siebie, bliskim – właściwie już obecnym – królowaniem Boga. Zrozumienie tegoż i właściwa postawa wobec tej rzeczywistości, pozwala zrozumieć kim jest Jezus. W Jezusie Chrystusie, zapowiadana i oczekiwana bliskość Boga, przedstawiana w różnych obrazach, uzyskuje swój osobowy wymiar. Jezus tych starotestamentowych obrazów i interpretacji nie usuwa, ale przez swoje dzieło wyjaśnia i tłumaczy, ukazując ich znaczenie i sens. Zapowiadane przez nie zbawienie, o czym świadczą słowa i czyny Jezusa, staje się obecne. Bóg przychodzi w swoim Synu, aby swoje panowanie potwierdzić w wybranym przez siebie narodzie i objąć nim wszystkie inne ludy, ukazując je jako wyzwalające człowieka z wszelkiej niewoli miłosierdzie.
Rola obrońcy węzła w procesach małżeńskich
Mazurkiewicz, Dariusz (Wyższe Seminarium Duchowne Diecezji Zielonogórsko-Gorzowskiej, 2016)
Obrońca węzła pełni znaczącą rolę w kanonicznych procesach małżeńskich. Jego zadaniem jest reprezentowanie Kościoła i stanie na straży bonum publicum, którym jest nierozerwalność ważnego węzła małżeńskiego. Z woli prawodawcy jest gwarantem poprawności zastosowania procedur sądowych i powinien przedstawiać wszystko, co w sposób rozumny przemawia za ważnością małżeństwa. Obecność defensora w procesach stała się jeszcze bardziej znaczącą po zmianach, które do prawa kanonicznego wprowadził papież Franciszek w Liście apostolskim motu proprio Mitis Iudex Dominus Iesus. Dotyczy to zwłaszcza jego zadań w kontekście odstąpienia przez prawodawcę od obowiązku apelacji po pozytywnym wyroku trybunału I instancji oraz w procesie skróconym przed biskupem diecezjalnym. Prawo apelacji i zaskarżania wyroku, które mu przysługuje, stanowi skuteczny środek ochronny przed wydaniem niesprawiedliwego wyroku.
Rodzina jako środowisko oddziaływania dyplomacji w nauczaniu Jana Pawła II
Makowski, Paweł Adam (Wyższe Seminarium Duchowne Diecezji Zielonogórsko-Gorzowskiej, 2016)
Jan Paweł II w nauczaniu do dyplomatów zwracał uwagę, że rodzina jest jednym z najważniejszych środowisk oddziaływania dyplomacji. Rodzina daje życie i jest podstawową komórką społeczną. Współtworzy naród, który posiada własną tożsamość i odrębność kulturową. Z kolei naród powołuje do życia wspólnotę polityczną, której zadaniem jest troska o losy rodziny i narodu. W środowiskach tych kształtują się podstawy relacji, które wpływają na stosunki międzynarodowe. Relacje te regulują zasady życia społecznego i międzynarodowego i sprzyjają rozwojowi oraz budowie lepszej przyszłości. Rodzina jako najważniejsze dobro całej ludzkości, wychowuje młode pokolenia do życia w świecie, dlatego powinna być podmiotem szczególnej troski w działalności dyplomatycznej.
Wiara jako światło (prawdziwej) wolności z perspektywy współczesnej egzystencji człowieka
Sobieraj, Andrzej (2016)
Punktem wyjściowym jest niepokojąco brzmiące pytanie Jezusa: „Czy Syn Człowieczy znajdzie wiarę na ziemi, gdy przyjdzie?” (But when the Son of man comes, will he find any faith on earth?) (Łk 18, 8). W obliczu współczesnego kryzysu wiary pytanie to nabiera szczególnie dramatycznego znaczenia. Dotyczy bowiem nie tylko tego, czy Jezus jeszcze tą wiarę znajdzie. Jest to również pytanie o to, czym jest i jaka ma być ta wiara. Jaki jest jej sens i ostateczny cel. Aby udzielić odpowiedzi, należy podjąć rozważania nad współczesnym stanem kondycji wiary człowieka. Zrozumieć czym ona jest jako relacja do Boga i jakie znaczenie ma ona dla ludzkiej egzystencji. Ujrzeć w niej tajemnicę nie dającą się zweryfikować empirycznie, ale będącą osobową odpowiedzią wolnego człowieka na Boże wezwanie. Trzeba zatem poznać jej źródło. Dojrzeć, że jej fundamentalną przestrzenią musi być prawdziwa wolność człowieka. Wolność, którą należy rozumieć jako dar udzielony w akcie stworzenia. Wraz z tym wszystkim musimy poznać i zrozumieć oblicze kryzysu wiary. Jego źródła wewnętrzne oraz dramatyczne konsekwencje. Jedną z dróg kryzysu wiary jest zapewne fałszywie interpretowana wolność, ale też egocentryzm wspierany przed cały szereg nowożytnych idei: materializm, nihilizm, liberalizm i racjonalizm. Pośród przyczyn kryzysu wiary wspomnieć należy także ignorancję teologiczną – brak rozumienia własnej wiary. Na horyzoncie kryzysu wiary jest jednak zawsze jakieś światło i nadzieja. To rozumienie wolności jako daru i łaski. Jako otwartej przestrzeni dla wiary. Ale to też zrozumienie, iż wiara jest światłem prawdziwej wolności. Ostatecznie to ujęcie wiary i wolności jako integralnych (nierozerwalnych) aspektów egzystencji człowieka/chrześcijanina.
Komu podarować życie? Wokół kilku moralnych problemów związanych z pozyskiwaniem i dystrybucją narządów do przeszczepów
Ferdynus, Marcin (Wyższe Seminarium Duchowne Diecezji Zielonogórsko-Gorzowskiej, 2016)
Ograniczone zasoby narządów w stosunku do oczekujących na przeszczep pacjentów sprawiają, że nie wszyscy chorzy otrzymują szansę na dłuższe życie. Z tej racji poszukuje się różnych sposobów pozyskiwania i dystrybucji organów. Nie ulega wątpliwości, że ogromną rolę w ich alokacji odgrywa przejrzystość kryteriów, za pomocą których rozstrzyga się o przyznaniu lub odmowie organów do transplantacji. Celem artykułu jest próba zastanowienia się nad tym, które kryteria mają ostatecznie decydować o kolejności dokonywania transplantacji, jak również nad tym, czy wobec braku wystarczającej ilości organów do przeszczepów można zaakceptować komercjalizację ludzkiego ciała.
Formacja liturgiczna i muzyczna w Ruchu Światło-Życie w diecezji gorzowskiej i zielonogórsko-gorzowskiej
Oleśków, Wojciech (Wyższe Seminarium Duchowne Diecezji Zielonogórsko-Gorzowskiej, 2016)
Zaszczepienie Ruchu Światło-Życie w diecezji gorzowskiej było ukoronowaniem poszukiwań bpa Wilhelma Pluty odnośnie do organizacji grup w parafii. Biskup opracował podręcznik „Vademecum współpracy Ludu Bożego i duszpasterza”. Zawiera on teoretyczno- praktyczne zasady i sposoby prowadzenia grup we wspólnocie parafialnej. Bp Wilhelm wydał w 1978 r. „Rozporządzenie Duszpasterskie L 38”, które było programem diecezjalnym i parafialnym wychowania służby liturgicznej. Wymienione zespoły formowane były według wskazań bpa Wilhelma zawartych w rozporządzeniu oraz korzystały z metody formacyjnej Ruchu Światło-Życie. Stworzenie Diecezjalnej Diakonii Muzycznej, a później Diecezjalnej Diakonii Liturgicznej było nowym sposobem formacji w służbie liturgicznej w diecezji zielonogórsko-gorzowskiej. Obie diakonie łączą formację oazową z liturgiczną i muzyczną. Powstanie Diakonii Liturgicznej w diecezji było związane z wyjazdem animatorów Ruchu Światło-Życie z diecezji na ogólnopolski Kurs Oazowy dla Animatorów Liturgii do miejscowości Brzegi w 1992 r. Po przyjeździe zainicjowano powstanie diakonii w diecezji. Pierwsze rekolekcje KODAL-u odbyły się w 1993 r. w Zielonej Górze. Formalne powstanie Diakonii Muzycznej przyjmuje się na r. 1988. Pierwszy Kurs Oazowy dla Animatorów Muzycznych w Rokitnie odbył się na przełomie stycznia i lutego 1983 r. Powstanie diakonii było wzięciem odpowiedzialności za śpiew oraz posługę liturgiczną podczas spotkań diecezjalnych. Ruch Światło-Życie w diecezji odgrywał dużą rolę w formowaniu młodych ludzi do czynnego uczestnictwa w liturgii. Szczególne inicjatywy ruchu w tym kierunku podejmowane były przez Diakonię Liturgiczną oraz Diakonię Muzyczną.
Współczesne nurty w interpretacji Słowa Bożego
Borkowska, Teresa (Wyższe Seminarium Duchowne Diecezji Zielonogórsko-Gorzowskiej, 2016)
Rozwój badań historyczno-krytycznych doprowadził na przestrzeni wieków do zbyt drobiazgowego wyróżniania warstw tradycji, z poza których wyłania się postać Jezusa coraz bardziej zamazana. Papież Benedykt XVI dostrzegł ten problem i wyznaczył egzegetom nowe kierunki w hermeneutyce Pisma św. zawarte w adhortacji apostolskiej Verbum Domini. Metoda ta posiada wiele punktów wspólnych z wypracowaną przez Bernarda Lonergana metodą w teologii. Artykuł wskazuje na zagrożenia dla współczesnej biblistyki i proponuje drogi, które mogą pomóc doprowadzić do analizy Pisma świętego zgodnej z jego zadaniem i przeznaczeniem. Główny akcent tych wskazań zarówno u Benedykta XVI, jak i B. Lonergana położony jest na obudzenie świadomości egzegety, że przebywa w obecności Słowa Bożego, natchnionego i wypowiedzianego przez samego Boga, a zapisanego jedynie ręką skryby. Wiara i żywa relacja z Jezusem podstawą do zrozumienia przesłania i sensu Objawienia. Duch święty i Maryja ożywiają nieustannie umysł egzegety, by mógł, tak jak Maryja zachowywać Słowo i starać się je zrozumieć. Duże znaczenie przypisane jest też zdrowemu rozsądkowi egzegety, który sam będąc zanurzonym w Słowie musi komentować Go tak, by głosić Ewangelię wszystkim narodom, klasom i w każdej kulturze, w sposób zgodny z asymilacyjnymi możliwościami owych klas i kultur. Głoszenie, aby mogło być skuteczne powinno być tak wielorakie, jak wielorakie są odmiany zdrowego rozsądku, języka, form społecznych. Lonergan podkreśla, że aby praca egzegety była skuteczna musi być brana pod uwagę struktura ludzkiego ducha. Następnie idąc w ślad za myślą B. Lonergana w artykule zostały omówione przykazania transcendentalne, których celem jest przybliżenie zarówno egzegety, jak i słuchaczy do głębszego zrozumienia Słowa i przyjęcia Go nie tylko jako słowa ludzkiego, ale Słowa Boga, który niezmiennie żyje, działa i porusza serca ludzi by poznawali Jego Syna Jezusa. Kolejnym zagadnieniem podjętym w artykule jest odpowiedzialność egzegetów za interpretację Słowa Bożego, który są powołani do tego by uczestniczyć w życiu Kościoła i zagłębiać się w myśl i intuicje podane przez Ojców Kościoła. Celem każdego egzegety powinno być wyjaśnienie sensu tekstu biblijnego jako aktualnego Słowa Bożego przy zachowaniu wszelkich zasad egzegezy kanonicznej, żywej Tradycji i analogii wiary.
Teksty modlitewne w kolekcji epigraficznej Szymona Starowolskiego
Nowaszczuk, Jarosław (Wyższe Seminarium Duchowne Diecezji Zielonogórsko-Gorzowskiej, 2016)
Jezuita Szymon Starowolski jest autorem zbioru epigraficznego pod tytułem „Monumenta Sarmatarum Viam Universae Carnis Ingressorum”. Opracowanie było wynikiem wielu podróży autora po terenach dawnej Rzeczypospolitej. Spisał on wszystkie znalezione przez siebie inskrypcje, odkryte zwłaszcza w kościołach. W większości są to epitafia. Niektóre z nich zawierają wezwania modlitewne. Wszystkie tego rodzaju opracowania wykazują duże zróżnicowanie. Postaciami mówiącymi są w nich zarówno sami pogrzebani, jak i żyjący. Modlitwa bywa kierowana do Osób Boskich, do Maryi, niekiedy do któregoś ze Świętych. Zasadniczą jej treść stanowi błaganie, zwłaszcza o zachowanie od sądu i kary oraz o szczęśliwą wieczność. Niektóre wiersze w całości są modlitwą, w innych stanowi ona jedynie część utworu, w innych jeszcze bywa glosą dorzuconą do inskrypcji. Zgromadzone teksty są niejednorodne, co widać zwłaszcza w zakresie formalnym. Ostatecznie, dzięki żmudnej pracy kolekcjonerskiej Starowolskiego można poznać obecnie zarówno postacie dawno już zmarłych bohaterów, jak i warsztat pisarski autorów przełomu renesansu i baroku, którzy tworzyli ku ich czci.
Postawy społeczno-religijne duszpasterzy kościoła garnizonowego św. Wojciecha w Szczecinie
Bylina, Sławomir (Wyższe Seminarium Duchowne Diecezji Zielonogórsko-Gorzowskiej, 2016)
Kościół garnizonowy św. Wojciecha w Szczecinie został wybudowany w latach 1906-1909. Swój charakter opieki nad duszpasterstwem wojskowym przejął po zakończeniu II wojny światowej. Poprzez posługę duszpasterską kolejnych kapłanów świątynia gromadziła rzesze wiernych związanych z 12 Dywizją Zmechanizowaną w Szczecinie. Wszelkie wymiary duszpasterstwa realizowane w parafii św. Wojciecha ukazują pielęgnowanie tradycji narodowych i religijnych w przeciągu funkcjonowania duszpasterstwa wojskowego, które po przerwie czasów PRL-u od 1991 r. nosi ponownie miano Ordynariatu Polowego.
„Nie zawiążesz pyska wołu podczas młócki” (Pwt 25,4). Prawo starożytnego Izraela w obronie właściwego stosunku człowieka do zwierząt?
Lemański, Janusz (Wyższe Seminarium Duchowne Diecezji Zielonogórsko-Gorzowskiej, 2016)
Przedmiotem analizy podjętej w artykule jest Pwt 25,4. Kontekst literacki i społeczno-kulturowy, jak również chronologia tekstów biblijnych wskazują, że jest to jedno z pierwszych, a nawet w ogóle pierwsze biblijne prawo, mające na uwadze „humanitarny” stosunek do zwierząt. Jego korzeni należy szukać w tradycji mądrościowej starożytnego Izraela (Prz 12,10), naturalnym poczuciu więzi z naturą panujących w społeczności rolniczej oraz w specyfice teologii deuteronomistycznej.
Przypowieść o bogatym młodzieńcu (Mk 10, 17-22). Duchowy wymiar miłosierdzia świadczonego
Wejman, Henryk (Wyższe Seminarium Duchowne Diecezji Zielonogórsko-Gorzowskiej, 2016)
Głównym założeniem artykułu było ukazanie wartości młodzieńczości w ewangelizacyjnej działalności Kościoła. Ów cel realizowano w oparciu o wydarzenie spotkania Jezusa z bogatym młodzieńcem, przekazanym przez ewangelistę Marka. To spotkanie Chrystusa z młodzieńcem, zresztą jak każde inne spotkanie, realizowało się w konwencji udzielania się obydwu podmiotów sobie nawzajem, co w terminologii teologicznej jest określane mianem miłosierdzia świadczonego. W tym kontekście więc spotkanie to dokonywało się w perspektywie miłosierdzia. Inicjatorem spotkania, czyli tym pierwszym świadczącym dobro jest młodzieniec. To on, w swym młodzieńczym pragnieniu znalezienia sensu życia, zwrócił się do Chrystusa z prośbą o pomoc. Jego wyjście naprzeciw Niego z konkretną prośbą jest przejawem z jednej strony jego bogactwa wyrażającego się w zdolności poszukiwania sensu, a z drugiej woli realizacji tej zdolności u Chrystusa. Samo podjęcie młodzieńca przez Chrystusa było odpowiedzią na jego poszukiwanie, a tym samym okazaniem mu dobra. Owocność ich spotkania uwarunkowana była zasłuchaniem się w siebie nawzajem i gotowością do podjęcia zadań płynących z ich relacji. Młodzieniec potrafił słuchać Chrystusa, ale nie wcielił w życie Jego sugestii, albowiem był zbytnio przywiązany do osobistych dóbr materialnych. Tym samym osobiście ograniczył swój postęp duchowy i nie dał przez to świadectwa wartościom nieprzemijającym, tj. nadprzyrodzonego celu życia człowieka i miłości Boga. Swoim przykładem pokazuje, że aby kroczyć za Chrystusem, trzeba być gotowym do poświęcenia, czyli do rezygnacji z mniejszych dóbr na rzecz wyższych, aż po bezgraniczną miłość Boga. Dopiero wtedy będzie można być wiarygodnym świadkiem Chrystusa i skutecznym ewangelizatorem we współczesnym świecie.
Wiara jako warunek biblijnego uzdrowienia. Uzdrowienie jako znak budzący wiarę
Łaszkiewicz, Łukasz (Wyższe Seminarium Duchowne Diecezji Zielonogórsko-Gorzowskiej, 2016)
Wielość cudów i znaków, jakie zapisane są na kartach Biblii, skłania do stawiania pytań o ich właściwe przesłanie. Trudno bowiem uwierzyć, by Bóg czynił je jedynie dla samej ingerencji w świat i życie ludzkie. Jednym z częstszych znaków Boga wobec człowieka jest uzdrowienie z choroby. Również w tym działaniu wyraźnie widać, że Bóg przekracza granice ludzkiego ciała, troszcząc się o całego człowieka. Ewangeliczne sceny są tego niezbitym dowodem. Ważna przy tym jest postawa człowieka, który jest odbiorcą uzdrowienia, a także świadków tego wydarzenia. W artykule zostało ukazane starotestamentalne tło rozumienia cudu-znaku, także na płaszczyźnie terminologicznej. Działanie Boga i Chrystusa, dokonujących uzdrowień, ukazane zostało w kontekście zbawienia, co nadaje tej posłudze właściwe miejsce. Potwierdza to także zaprezentowana terminologia odnosząca się do taumaturgicznej posługi Jezusa. Na tym tle przedstawione zostały relacje między wiarą a uzdrowieniem, zarówno w odniesieniu do Chrystusa, do osoby uzdrawianej, jak i świadków tego wydarzenia. W ostatnim punkcie autor prezentuje realizację posłannictwa uzdrawiania z wiarą i w mocy Ducha Świętego przez Kościół. Cuda biblijne, w tym także uzdrowienia, mogą być właściwie rozumiane tylko w świetle wiary. Nie można bowiem interpretować działania Boga, jeśli się w Niego nie wierzy. Z tego względu w taumaturgicznej posłudze Jezusa, który także działa z wiarą, warunkiem do uzdrowienia jest ufność, że może On dokonać cudu. Do wiary wzywa on tych, których uzdrawia, a także świadków tego wydarzenia. Jednocześnie budzi On i umacnia wiarę, pod wpływem dokonanego uzdrowienia. Do tej misji posłał Chrystus cały Kościół, czego wyrazem jest posłanie i obietnice przekazane Apostołom (Mk 16,15-17).
Program formacyjny polskiej młodzieży w kontekście przygotowań do Światowych Dni Młodzieży Kraków 2016
Szczodry, Marcin (Wyższe Seminarium Duchowne Diecezji Zielonogórsko-Gorzowskiej, 2016)
Światowe Dni Młodzieży zapoczątkowane przez Jana Pawła II w 1986 r. są wydarzeniem, które doczekało się wielu analiz, badań i pogłębionych studiów. Także zakończonemu spotkaniu w Krakowie w lipcu 2016 r. poświęcono już wiele uwagi, dokonano pierwszych podsumowań. W znacznie mniejszym jednak stopniu bada się sam proces przygotowania duchowego młodzieży do uczestnictwa w tak wyjątkowym wydarzeniu. Od strony duszpasterskiej ważne jest podkreślenie, że Światowe Dni Młodzieży nie są jednorazową i spektakularną akcją skierowaną do młodych, lecz stanowią jeden z etapów na drodze ich formacji duchowej. W artykule zostaje podjęta analiza programu formacyjnego zaproponowanego młodzieży polskiej przez Krajowe Duszpasterstwo Młodzieży na okres trzech lat przygotowań do Światowych Dni Młodzieży w Krakowie. Istotnymi częściami tego programu były Orędzia papieża Franciszka do młodzieży, materiały duszpasterskie przygotowane przez Krajowe Duszpasterstwo Młodzieży, peregrynacja Krzyża i Ikony ŚDM oraz ogólnopolskie inicjatywy miłosierdzia. Całościowe spojrzenie na przebytą drogę formacji pozwala dokonać ogólnego podsumowania przyjętych założeń, planów i przeprowadzonych działań duszpasterskich. Umożliwia także sformułowanie wniosków na przyszłość i wytyczenie kierunków kolejnych działań w kontekście formacji młodzieży po Światowych Dniach Młodzieży Kraków 2016.
Zmiana imaginariów społecznych i jej następstwa w pracach Charlesa Taylora
Wyszyński, Eugeniusz (Wyższe Seminarium Duchowne Diecezji Zielonogórsko-Gorzowskiej, 2016)
Imaginaria społeczne wpisane są w istniejący ład społeczny, który przekształca się wraz ze zmianą wyobrażeń ludzi o otaczającej ich rzeczywistości. Zarówno Stary, jak i Nowy Porządek Moralny wiąże się z koncepcjami filozoficznymi, które wyjaśniają genezę i cechy imaginariów społecznych, a także mają wpływ na procesy ich zmiany i utrwalania się. Reinterpretacja imaginariów społecznych miała głębokie następstwa społeczno-polityczne w społeczeństwach zachodnich. Celem artykułu jest przedstawienie implikacji zmiany imaginariów społecznych. Opracowanie oparte jest na dziełach kanadyjskiego filozofa Charles’a Taylora. Na początku dokonano zarysu pojęć wymienionych porządków normatywnych oraz założeń leżących u ich podłoża. W dalszej części omawia się zmianę społeczną, którą wywołała Rewolucja Francuska i proces przekształcania się imaginariów oraz ich wpływ na ówczesną rzeczywistość społeczną. W końcowej części opracowania ujęto skutki tych procesów dla społeczeństwa. W ujęciu Ch. Taylora przejawiają się one w tzw. „bolączkach” społecznych, spośród których indywidualizm i alienacja są najbardziej charakterystycznymi zjawiskami nowożytności.

Przeglądaj

Przeglądaj Studia Paradyskie, 2016, t. 26 wg Data wydania