Wrocławski Przegląd Teologiczny, 2025, R. 33, Nr 1

Stały URI dla kolekcjihttps://theo-logos.pl/handle/123456789/39458

Przeglądaj

Teraz wyświetlane 1 - 13 z 13

Wrocławski biskup Jan III Romka (†1301). Epigon czy odważny reformator?
Kogut, Mieczysław (Papieski Wydział Teologiczny we Wrocławiu, 2025)
Artykuł jest poświęcony postaci i działalności dotąd mało znanej osobistości Kościoła wrocławskiego – bp. Janowi Romce. Na początku autor przedstawił proces edukacji przyszłego biskupa. Solidne wykształcenie było bowiem warunkiem wspinania się po szczeblach kariery, której szczytem w średniowieczu był urząd biskupa. W dalszej części autor prezentuje Jana Romkę jako wiernego urzędnika w kancelarii bp. Tomasza II, a następnie jako jego następcę. Wskazał na jego słabości, które ujawniły się na zajmowanym urzędzie. Wierności urzędniczej bp. Jana nie towarzyszyła odwaga i przebiegłość. W drugiej części artykułu autor przeanalizował poszczególne wydarzenia i zachowania bp. Jana wobec powstających sporów i konfliktów z przedstawicielami władzy politycznej. Przeprowadzona analiza wydarzeń pozwoliła na wyciągnięcie następujących konkluzji: bp Jan posiadał dobre wykształcenie do pełnienia piastowanego urzędu; w kościelno-politycznych sporach próbował iść szlakiem swojego poprzednika; był tylko jego epigonem tak co do realizacji wytyczonych celów, jak i metod działania; jego działalność ograniczała się w zasadzie do obrony nadanego Kościołowi wrocławskiemu przywileju z 1290 roku.
Od Dei verbum do Verbum Domini: kształtowanie rozumienia objawienia w myśli Josepha Ratzingera/Benedykta XVI
Mętlewicz, Krzysztof (Papieski Wydział Teologiczny we Wrocławiu, 2025)
W artykule przedstawiono rozumienie i rozwój pojęcia Bożego Objawienia w pismach Josepha Ratzingera/Benedykta XVI oraz wpływ jego myśli na współczesny dyskurs teologiczny w tej materii. Poglądy rewelacjonistyczne niemieckiego teologa ukazano w odniesieniu do dwóch czasowo odległych dokumentów magisterialnych – konstytucji Dei verbum oraz adhortacji Verbum Domini. Wskazano, że teoretyczne i praktyczne zaangażowanie Ratzingera jako profesora, kardynała, prefekta Kongregacji Nauki Wiary i papieża w kwestie rozumienia Objawienia w relacji do Pisma, Tradycji i chrystologii stanowiło realny pomost między nauczaniem Soboru Watykańskiego II a jego rozwinięciem i pogłębieniem w Verbum Domini. Artykuł przedstawia wkład Ratzingera/Benedykta XVI w trwający kilka dekad dyskurs teologiczny, zwłaszcza w zakresie niezastępowalnej roli Pisma Świętego w Kościele, ukazania Tradycji jako żywego i dynamicznego przekazu Objawienia, a także w aspekcie samoobjawienia się Boga w Jezusie Chrystusie, którego odkrycie jest sensem istnienia Pisma i Tradycji. Novum badań jest szczegółowa analiza rozwoju Ratzingera teologii Objawienia w ramach czasowych wyznaczonych tytułowymi dokumentami Magisterium.
The Ethical and Moral Possibilities of Influencing Human Decisions Through Solutions Proposed by Transhumanists: A Perspective on Love and Human Relationships
Orzeł, Paweł (Papieski Wydział Teologiczny we Wrocławiu, 2025)
The transhumanist vision seeks to enhance human decision-making, particularly in romantic relationships, through methods like “love drugs.” This work critically evaluates the transhumanist proposal for using “love drugs” and contrasts it with the Thomistic perspective. The assessment draws on the doctrine of St Thomas Aquinas, as presented by Polish Dominican Father Jacek Woroniecki, former rector of the Catholic University of Lublin and professor of moral theology at the Angelicum College. The analysis is structured into four sections. The first section discusses the transhumanist proposal of using “love drug.” The second one offers the Thomistic proposal for analysing the problem of enhancing human love. In the third section, it is the Thomistic questions about purpose in the context of the transhumanist “love drug” that come to the fore. Finally, in the assessment of the transhumanist proposal for enhancing feelings by means of the “love drug” the transhumanist method of technological enhancement is compared to the Thomistic method of educating human emotions, while the better approach to align with human well-being and ethical integrity is evaluated. This study aims to determine whether transhumanist methods align with human well-being and ethical principles or whether the Thomistic approach provides a more fulfilling path toward authentic happiness.
Biskupi europejscy wobec odnowy święceń niższych. Postulaty dotyczące modyfikacji dyscypliny kościelnej względem święceń niższych w okresie przedprzygotowawczym Soboru Watykańskiego II (1959–1960) – słowo wstępu i tłumaczenie
Makowski, Dawid; Kwiatkowski, Emanuel (Papieski Wydział Teologiczny we Wrocławiu, 2025)
Prezentowana praca translatorska została poświęcona postulatom biskupów europejskich nadsyłanym do Komisji Przedprzygotowawczej Soboru Watykańskiego II w latach 1959–1960, które znacząco wpłynęły na późniejszą odnowę święceń niższych. W pierwszej części artykułu przedstawiono kontekst historyczny przedmiotowego zagadnienia. Główna część artykułu zawiera fragmenty listów nadesłanych przez biskupów oraz pierwsze ich tłumaczenie na język polski. Dotyczą one święceń niższych, tonsury, celibatu i roli świeckich w Kościele. W trzeciej części syntetycznie ujęto główne idee dotyczące reformy, będące jednocześnie jej pierwszymi perspektywami. Artykuł ma na celu dostrzeżenie zarówno sytuacji wyjściowej dla reformy, jak i jej pierwotnych perspektyw wynikających z postulatów biskupów europejskich.
Ksiądz Aleksander Zienkiewicz jako rektor Arcybiskupiego Wyższego Seminarium Duchownego we Wrocławiu. Lata 1953–1958
Michaelis, Rafał (Papieski Wydział Teologiczny we Wrocławiu, 2025)
Czasy stalinowskie były szczególnie bolesnym doświadczeniem dla Kościoła w Polsce. Zamordowano kilkudziesięciu kapłanów, kilkuset uwięziono, włącznie z prymasem Wyszyńskim. Ograniczano działalność Kościoła na wszystkich płaszczyznach, pozbawiono katolików swobód obywatelskich. Nie inaczej było w Administracji Apostolskiej Dolnego Śląska. Trudne czasy wymagały nieszablonowego podejścia w kontaktach z władzami państwowymi oraz w zarządzaniu instytucjami kościelnymi. Celem artykułu jest ukazanie życia i działalności ks. Aleksandra Zienkiewicza jako drugiego rektora Arcybiskupiego Wyższego Seminarium Duchownego we Wrocławiu w latach 1953–1958. Autor wykorzystał materiały zawarte w aktach Archiwum Archidiecezjalnego we Wrocławiu, dostępne opracowania oraz niepublikowane dotąd wspomnienia kleryków-wychowanków ks. Zienkiewicza, które zebrał w latach 2013–2016. W artykule omówione zostały okoliczności nominacji ks. Zienkiewicza na urząd rektora, jego relacje z rządcami archidiecezji wrocławskiej ks. Kazimierzem Lagoszem i bp. Bolesławem Kominkiem, moderatorami i profesorami wrocławskiego seminarium, kwestie organizacji zajęć alumnów i porządku ich formacji intelektualnej oraz duchowej. W ostatniej części przedstawiono zagadnienie pracy fizycznej alumnów i jej znaczenie dla ich formacji duchowej. W podsumowaniu ukazano wpływ ks. Zienkiewicza na działalność tej uczelni. W pracy zaakcentowano jego rolę w wychowaniu kapłanów-społeczników, którzy poza pracą duszpasterską w archidiecezji wrocławskiej animowali również życie społeczne skoncentrowane wokół parafii. Artykuł, ukazując kluczową rolę ks. Zienkiewicza w kierowaniu wrocławskim seminarium po II wojnie światowej, co dotąd nie doczekało się opracowania, pozwala lepiej poznać tę część historii dolnośląskiego Kościoła.
Kościół jako sakrament zbawienia. Jego wymiar dynamiczny w ujęciu Yvesa Congara
Jagielski, Mariusz (Papieski Wydział Teologiczny we Wrocławiu, 2025)
Pytanie o Kościół, jakie powraca dzisiaj, coraz rzadziej dotyczy jego natury, a dużo częściej jego sensu. Po co Kościół? Tak postawione pytanie sprzyja powrotowi do teologii Kościoła jako sakramentu zbawienia, która chyba nigdy do końca nie otrzymała właściwej recepcji w Kościele. Wychodząc w punkcie pierwszym od krótkiej analizy obecności tego sformułowania w dokumentach Soboru Watykańskiego II, niniejszy artykuł odwołuje się do teologii Yvesa Congara, by wskazać na owocność tej perspektywy, szczególnie w jej wymiarze dynamicznym. W punkcie drugim artykuł stwierdza, że pierwszym owocem tej perspektywy jest opowiedzenie Kościoła nie eklezjocentrycznie, ale w relacji do Boga i do świata. W ten sposób misja Kościoła zostaje odczytana jako integralna część jego istoty, a świat jako mający swoje miejsce w odwiecznym zamiarze Boga. W trzecim punkcie artykuł wskazuje, że drugim owocem dynamicznej perspektywy Kościoła rozumianego jako sakrament zbawienia jest ukazanie konieczności przekroczenia indywidualistycznego rozumienia zbawienia, bowiem spełnienie stworzenia jest jego pełnią i jednością. Prowadzi to do pytania o wiarygodność Kościoła jako sakramentu zbawienia dokonanego w Chrystusie. Ostatni punkt ukazuje znaczenie sformułowania „lud mesjaniczny”, rzadko przywoływanego w refleksji teologicznej, a jednak obecnego w tekstach soborowych. To sformułowanie, za którym optował na soborze Congar, podkreśla eschatologiczny wymiar Kościoła. W ten sposób pytanie „Po co Kościół?” wraca w teologii Congara, który ukazuje go jako nierozerwalnie związany z obietnicą Bożą dla nas i przez nas, wewnątrz odwiecznego zamiaru Boga względem całej ludzkości.
Philosophy and Theology Combined? The Metaphysical Tradition of Western Scholasticism in the Field of Reflection on God Against the Background of St Thomas Aquinas’ Approach to the Concept of God
Goczał, Robert (Papieski Wydział Teologiczny we Wrocławiu, 2025)
W niniejszym artykule przedstawiono zagadnienie relacji dwóch pozornie przeciwstawnych refleksji: teologii i filozofii, które z założenia w dwojaki sposób dążą do uchwycenia Boskości z perspektywy ludzkiego doświadczenia. Takie założenie wydaje się jednak pozorne w odniesieniu do myśli scholastycznej, która jest ściśle powiązana z myśleniem religijnym, zarówno teologicznym, jak i filozoficznym, które w scholastyce nie są sobie przeciwstawiane, co zostało wykazane w trzech częściach, w oparciu o literaturę źródłową i uzupełniającą, choć raczej w ujęciu ogólnym i opiniotwórczym niż w formie systematycznej egzegezy mającej na celu uzasadnienie tej spójności. Artykuł zawiera również krótkie wprowadzenie i kilka uwag końcowych. W badaniach przedstawiono oczywiste powiązania między teologią a filozofią, które wskazują na zasadność tej tezy. Sama teza została oparta na historycznych i analitycznych analizach wiodących metafizycznych nurtów średniowiecznej scholastyki zachodniej, koncepcji Ipsum Esse św. Tomasza z Akwinu, a także analogicznych idei w drugiej łacińskiej myśli scholastycznej na przełomie końca XVI i początku XVII w., skądinąd widoczne głównie u jezuity Franciszka Suáreza. Ostatnim zagadnieniem w niniejszym artykule jest Ipsum Esse św. Tomasza z Akwinu, powszechnie wiązane z metafizyką egzystencjalną, rzadziej z teologią. Niemniej jednak można zasadnie wykazać, że Akwinata przypuszczalnie wskazywał na Ipsum Esse jako kategorię metafizyczną, która może przekonująco łączyć teologię z filozofią, rozważając Boga jako najwyższy byt objawiający swoją wewnętrzną naturę w świecie materialnym. Dzięki takiemu podejściu Akwinata wydaje się wypełniać ważną lukę, która zwykle dzieli te dwie dyscypliny. Pomimo pozornych rozbieżności, teologia i filozofia mają ze sobą elementy wspólne. U Akwinaty i scholastyków, którzy w dużej mierze poszli w jego ślady, Bóg okazuje się być primum movens i Ipsum Esse oraz pojęciem leżącym u podstaw zarówno teologii, która działa na pograniczu metafizyki, jak i metafizyki, która działa na pograniczu teologii, gdyż obie te refleksje traktują o Bogu, choć z różnych perspektyw, odnosząc się do tego samego przedmiotu poznania, a mianowicie pojęcia Boga jako metafizycznego fundamentu, naukowej przesłanki dla dalszych dociekań albo punktu kulminacyjnego całego systemu wiedzy.
Jesuit Missionary Matteo Ricci: Bridge Between Faith and Culture
Wu, Lilin (Papieski Wydział Teologiczny we Wrocławiu, 2025)
This article aims to explore the dynamic relationship between faith and culture, through the example of Jesuit missionary Fr. Matteo Ricci. The research topic centres on how Ricci’s method exemplifies the potential for harmonizing the Christian faith with Chinese culture, which in turn fosters mutual enrichment. This article tries to answer the question of the encounter between faith and culture, what drives their integration, and what creates resistance between them. Again, facing both the integration and obstacles, how did Ricci manage to maximize strengths and minimize weaknesses? Following this fil rouge, the first part of the article presents Ricci’s testimony on the complex interplay and mutual enrichment between faith and culture. The second part describes his missionary method of accomodatio, including learning Chinese languages, dressing as Confucian literates, making Chinese friends, and so on. The conclusion summarizes Ricci’s transformative role in demonstrating how faith can elevate culture while culture, in turn, enriches the expression of faith. Despite the limitations, Ricci’s missionary success is credited to his deep understanding of and respect for Chinese culture, which allowed the Chinese to accept Christianity as a harmonious addition to their identity.
Symptomy duchowości liturgicznej w Kościele antycznym. Studium wybranych świadectw
Sielepin, Adelajda (Papieski Wydział Teologiczny we Wrocławiu, 2025)
Artykuł dotyczy specyfiki duchowości w Kościele antycznym ze szczególnym uwzględnieniem wpływu liturgii na życie chrześcijan. Pojęcie duchowości liturgicznej wprawdzie nie występuje w początkowym okresie życia Kościoła, ale odkrywamy wyraźne oznaki tej rzeczywistości, które świadczą, że celebracje sakramentów, głównie chrztu i Eucharystii, stanowiły klucz i wzorzec dla życiowych postaw i praktyki wiary. Celem artykułu jest ukazanie i charakterystyka takich oznak duchowości, którą znamionują teologiczne atrybuty liturgii, a należą do nich chrystocentryzm, paschalność, eschatologia i eklezjalność. Studium opiera się przede wszystkim na świadectwach ówczesnych chrześcijan zamieszczonych w wybranych aktach męczenników, którzy w sposób jednoznaczny odwołują się do celebracji Eucharystii i których słowa, postawy i gesty w decydującym momencie ich życia wykazują owe znamiona liturgii. Nie tyle sam obraz liturgii jako fenomen, co motywacja i świadomość uczestnictwa w misterium liturgii oraz duch tego uczestnictwa są przedmiotem niniejszego opracowania. Stanowi ono przyczynek potwierdzający słuszność sięgania do źródeł antycznych przez prekursorów Soboru Watykańskiego II, którzy pragnęli ożywić wiarę Kościoła oraz świadomość znaczenia liturgii w postępie duchowym i moralnym.
Objawienie Boże w świetle 13 rozdziału Księgi Apokalipsy
Linke, Waldemar (Papieski Wydział Teologiczny we Wrocławiu, 2025)
Artykuł jest studium tematu Objawienia w Apokalipsie kanonicznej Nowego Testamentu. Jeśli apokaliptyka jako gatunek oraz ten konkretny utwór noszący tytuł Apokalypsis mają charakter objawieniowy, uzasadnione jest pytanie, jak Objawienie jest w nim obecne i jakimi środkami się realizuje. Czy jest to forma komunikatu, który Bóg przedstawia ludzkim adresatom do zrozumienia i jako przedmiot decyzji moralnej (posłuszeństwo wiary lub jego przeciwieństwo), czy też jest to proces innej natury? Ważna jest też kwestia środków, przy pomocy których Objawienie to uobecnia się w świecie ludzkiego rozumienia. Autor artykułu szuka odpowiedzi na te pytania najpierw przez analizę związku między Objawieniem a apokalypsis. Kluczowym zagadnieniem jest kwestia relacji Objawienia do proroctwa, o którym mowa w Apokalipsie. Następnie ogólne ustalenia dotyczące Objawienia w Apokalipsie zaaplikowane zostały do Ap 13, którego to fragmentu tematem głównym zdaje się być to, co przeciwne Bogu i co odnosi zwycięstwo nad Jego świętymi. W tekście dokonano analizy, jakimi środkami wyrażone jest Objawienie w Ap 13. Ostatnia część artykułu, podsumowująca, jest próbą spojrzenia na kwestię Objawienia w świetle Ap 13.
People’s Houses as Competition for God’s House in the Book of Haggai
Siewko, Jadwiga (Papieski Wydział Teologiczny we Wrocławiu, 2025)
The article aims to characterize the expression people’s houses in the Book of Haggai. This is a novelty against the background of previous publications, which mainly focus on other topics, such as the temple, the figure of the prophet or the background of Haggai’s speech. The starting point is the observation that the author of the book more often refers to the temple by the word bayit than hêkāl. This may indicate a deliberate parallel juxtaposition of people’s houses and God’s house. This parallel juxtaposition creates a wordplay based on the different meanings of the word bayit and may allude to 2 Sam 7. The introduction presents the background that provides the context for Haggai’s speech. First, the results of archaeological research are analyzed to answer the question of what the construction issue was like in Jerusalem at the time of Haggai. Then the rhetorical situation is briefly presented with special attention to the audience to whom the call to rebuild the temple was addressed. The first part analyzes how people’s houses are portrayed in the Book of Haggai itself, without considering references to other books. The second part – how the references in the Book of Haggai to David and Solomon influence the prophet’s message and complement the characterization of the people’s houses. The book repeatedly uses antithesis to show that the attitude of Haggai’s audience is wrong and they should decide to change their behavior. The state of people’s houses is contrasted with the state of God’s house (the temple). Also, the references to David and Solomon are intended to contrast the exemplary attitude of the kings with the bad attitude of Haggai’s audience. All analyses lead to the conclusion that the houses in which people live are in competition with the temple – the house of God.
Wymagania prawne dotyczące budowy kościołów: zezwolenie biskupa diecezjalnego (kan. 1215 Kodeksu Prawa Kanonicznego)
Adamczyk, Jerzy (Papieski Wydział Teologiczny we Wrocławiu, 2025)
Przedmiotem artykułu jest zagadnienie dotyczące zezwolenia biskupa diecezjalnego na budowę nowego kościoła. W paragrafie pierwszym dokonano analizy kanonicznej definicji kościoła z kan. 1214. Ukazano ewolucję pojęcia „kościół” używanego na przedstawienie budynku sakralnego. Podano aktualną, kanoniczną definicję „kościoła” oraz trzy istotne elementy tego określenia. W paragrafie drugim zajęto się koniecznością zgody biskupa diecezjalnego na budowę nowego kościoła. Zezwolenia na budowę kościoła może udzielić wyłącznie biskup diecezjalny i ordynariusze z nim zrównani. Zgoda biskupa diecezjalnego, konieczna do legalności budowy kościoła, musi być: pisemna, wyraźna i uprzednia. Trzeci paragraf został poświęcony warunkom wydania zezwolenia na budowę kościoła. Biskup diecezjalny nie powinien udzielać zezwolenia, jeśli, po wysłuchaniu zdania rady kapłańskiej i rektorów sąsiednich kościołów, nie uzna, że nowy kościół może służyć dobru wiernych i że nie zabraknie środków koniecznych na wybudowanie kościoła i sprawowanie kultu Bożego. Autor artykułu stwierdza, iż warunki, jakie prawodawca stawia biskupowi przed wydaniem decyzji o budowie nowego kościoła, mają zapobiegać arbitralnym postanowieniom i uchronić przed decyzjami błędnymi, a także sprawić, że wybudowany kościół będzie rzeczywiście potrzebny i będzie owocnie służył duszpasterstwu.
Duchowni wśród absolwentów Gimnazjum Królewskiego w Bytomiu (1867–1914)
Bednarski, Damian (Papieski Wydział Teologiczny we Wrocławiu, 2025)
W prezentowanym artykule Śląsk, Prusy oraz gimnazjum klasyczne w Bytomiu na przełomie XIX i XX w. stanowią tło dla przedstawienia typowej drogi formacji intelektualnej młodzieży męskiej tego regionu, dla której matura stanowiła przepustkę do studiów na Uniwersytecie Wrocławskim. Dla wybierających teologię katolicką pobyt we Wrocławiu wiązał się z formacją seminaryjną, którą wieńczyły święcenia kapłańskie. W pierwszej części tekstu autor przedstawił system oświaty w XIX-wiecznych Prusach. Następnie, skupiając się na Miejskim Gimnazjum Katolickim w Bytomiu, ukazał najpierw sylwetkę typowego gimnazjalisty (pochodzenie, narodowość, wyznanie), styl funkcjonowania placówki oraz sposób wspomagania uczniów poprzez fundusze stypendialne. W dalszej części artykułu zogniskował uwagę na absolwentach bytomskiego gimnazjum, którzy wybierali teologię jako kierunek studiów. W kolejnej części ukazał losy absolwentów, którzy otrzymali święcenia kapłańskie i podjęli prace duszpasterską w diecezji wrocławskiej. Mając na uwadze sytuację polityczną i kościelną początków XX w. (I wojna światowa, plebiscyt na Górnym Śląsku, powstanie nowej diecezji katowickiej), autor przedstawił również dylematy duchownych, którzy reprezentowali środowiska polskie i niemieckie, co wpłynęło na ich losy, zwłaszcza podczas II wojny światowej oraz po jej zakończeniu. Zakreślone w artykule ramy czasowe (1867–1914) obejmują okres od powstania placówki do wybuchu I wojny światowej. W opracowaniu tekstu dużą rolę odegrała kwerenda archiwalna oraz wnikliwa analiza drukowanych corocznie sprawozdań szkolnych (tzw. Jahresbericht). Artykuł ma charakter nowatorski, gdyż dotąd nie powstało podobne opracowanie dotyczące któregokolwiek z gimnazjów śląskich działających w tym czasie.

Przeglądaj

Przeglądaj Wrocławski Przegląd Teologiczny, 2025, R. 33, Nr 1 wg Data wydania