Studia Gdańskie, 2019, T. 44

Permanent URI for this collectionhttps://theo-logos.pl/handle/123456789/28889

Browse

Browsing Studia Gdańskie, 2019, T. 44 by Issue Date

Filter results by year or month
Now showing 1 - 18 of 18
  • Thumbnail Image
    Item
    Leczenie w szabat w świetle wybranych tekstów judaizmu rabinicznego
    Marcinkowski, Roman (Gdańskie Seminarium Duchowne, 2019)
    Artykuł ujmuje temat leczenia w szabat od strony formalnej judaizmu rabinicznego sięgając niejednokrotnie do początków halachy. O uświęceniu szabatu i zakazie pracy w ten szczególny dla wyznawców judaizmu dzień poucza Tora w Księdze Wyjścia 20,9-11, a Miszna w traktacie Szabat 7,2 precyzuje ten zakaz wymieniając trzydzieści dziewięć rodzajów zakazanych prac, które z dzisiejszej perspektywy stanowią podstawę do dalszych zakazów. Czy wolno zatem leczyć w szabat? Żeby nie przekroczyć prawa szabatowego Miszna zabrania nastawiania złamania, konkludując „a jeśli się wyleczy, to się wyleczy” (Szabat 22,6). W innym miejscu ze względu na poród, pożar, obce wojska, tonącego w rzece czy przywalonego gruzem, w celu ratowania życia w szabat Miszna zezwala na przekroczenie granicy szabatu o dwa tysiące łokci w każdym kierunku (Rosz Haszana 2:5; Eruwin 4:3). Dopiero Gemara wypowiada się bardziej stanowczo na ten temat, a talmudyczna zasada pikuach nefesz ( (פיקוח נפש – ratowanie ludzkiego życia stanowi w judaizmie nadrzędną zasadę znoszącą wszelkie przykazania religijne. Znana jest inna talmudyczna maksyma: „Kto ratuje jedno życie, jakby cały świat ratował” (Sanhedryn 37a). Artykuł przedstawia temat leczenia w szabat w świetle wybranych tekstów judaizmu rabinicznego ze szczególnym uwzględnieniem Miszny i Gemary oraz zbioru Szeelot Utszuwot.
  • Thumbnail Image
    Item
  • Thumbnail Image
    Item
    Wpływ koncepcji obecności Jezusa w Eucharystii na kształtowanie się nauki reformatorów o Wieczerzy Pańskiej
    Ławik, Dariusz (Gdańskie Seminarium Duchowne, 2019)
    We współczesnym świecie zauważamy wiele odłamów jednej religii. Tak jest i z Chrześcijaństwem, gdzie na przestrzeni wieków pojawiło się wiele jego denominacji. Największymi wydarzeniami z tym związanymi była Schizma Wschodnia (1054) oraz Reformacja XVI wieku. Jednym z najważniejszych tematów podejmowanych w dialogu międzywyznaniowym jest interpretacja misterium Eucharystii. Protestantyzm, to pewien dynamizm i ruch wypowiadający się w historycznych przemianach teologicznego myślenia, a w konsekwencji praktyki kościelnej. Niniejszy tekst dotyczy nauki na temat obecności Jezusa Chrystusa w Wieczerzy Pańskiej w Kościołach luterańskim i reformowanym. Wypowiedzi Reformatorów zawarte w Księgach symbolicznych i wyznaniowych tychże Kościołów pokazują, iż nawiązywali oni w swej nauce do koncepcji przedreformacyjnych. U. Zwingli odwoływał się do koncepcji sakramentalnej nawiązującej do Tertuliana, natomiast M. Luter zwalczając jego teorię minimalistyczą, jak uważał, ku koncepcji realistycznej, reprezentowanej wcześniej przez Berengariusza. Artykuł także zwraca uwagę na to, jakie konsekwencje na stanowisko wobec transsubstancjacji ma nauka na temat obecności Chrystusa w Wieczerzy Pańskiej Reformatorów (np. koncepcja współobecności).
  • Thumbnail Image
    Item
    Jezuici warszawscy wobec Marca 1968 w wybranej dokumentacji Służby Bezpieczeństwa Ministerstwa Spraw Wewnętrznych Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej
    Ihnatowicz, Mateusz (Gdańskie Seminarium Duchowne, 2019)
    Artykuł przedstawia stosunek jezuitów warszawskich, zamieszkałych przede wszystkim przy ulicy Rakowieckiej, do Marca 1968 r. w Warszawie. Został on ukazany na podstawie różnych materiałów operacyjnych Służby Bezpieczeństwa Ministerstwa Spraw Wewnętrznych Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej. Jezuici warszawscy zaprezentowani zostali jako zdystansowani, sceptyczni i krytyczni do dziejących się wydarzeń, co wynikało z ich negatywnych doświadczeń z przeszłości.
  • Thumbnail Image
    Item
    Prawa i obowiązki duchownych na podstawie uchwał III Synodu Gdańskiego
    Dettlaff, Rafał (Gdańskie Seminarium Duchowne, 2019)
    Duchowni zajmują specyficzne miejsce wśród ludu Bożego, stąd prawodawca w Kodeksie prawa kanonicznego przewidział dla tego stanu odrębny katalog obowiązków i praw. Zawarta w Kodeksie dyscyplina ogólnokościelna, ze względu na specyfikę wspólnot partykularnych, powinna być aplikowana do odrębności Kościoła lokalnego. Uszczegółowienie i dostosowanie prawa powszechnego do warunków lokalnych jest zadaniem synodu diecezjalnego. Niniejsze opracowanie to analiza porównawcza poszczególnych praw i obowiązków osób duchownych zawarta w Statutach III Synodu Gdańskiego, w zestawieniu z poszczególnymi kanonami dotyczących tego zagadnienia w obowiązującym Kodeksie.
  • Thumbnail Image
    Item
    Zjawisko „spoczynku w Duchu Świętym” w polskiej literaturze teologicznej i w VI Dokumencie z Malines
    Bujak, Janusz (Gdańskie Seminarium Duchowne, 2019)
    Zjawisko „spoczynku w Duchu Świętym” obecne jest nie tylko w grupach zielonoświątkowych, ale również w wielu katolickich wspólnotach należących do nurtu charyzmatycznego. Refleksja teologiczna nad tym fenomenem jest jeszcze dość skromna. Ró wnież wśród polskich teologów niewielu dotychczas podjęło się teologicznej refleksji nad źródłem i znaczeniem zjawiska „spoczynku w Duchu”. W artykule zostały ukazane poglądy polskich teologów, którzy podjęli się teologicznej refleksji na temat „spoczynku w Duchu”. Autor artykułu dokonał analizy najważniejszych książek i artykułów polskich teologów poświęconych temu zagadnieniu. Wynika z nich, że „spoczynek” jest przejawem działania Ducha Świętego mającym oparcie w Piśmie Świętym i przynoszącym dobre owoce w życiu tych, którzy go doświadczyli. Refleksje polskich teologów zostały następnie skonfrontowane z poglądami kard. L.J. Suenensa wyrażonymi w książce „Spoczynek w duchu” kontrowersyjne zjawisko opublikowanej w roku 1986. Belgijski purpurat, mianowany przez papieża Pawła VI duchowym opiekunem ruchu Odnowy w Duchu Świętym w Kościele katolickim, jest autorem tzw. Dokumentów z Malines, w których poruszał aktualne kwestie dotyczące charyzmatów. Wspomniana książka jest szóstym i ostatnim dokumentem z Malines. Kardynał Suenens uzasadnia w niej, że zjawisko „spoczynku” obecne w grupach odnowy charyzmatycznej ma najprawdopodobniej przyczyny naturalne. Krytyczne i ostrożne podejście do zjawiska „upadku” reprezentowane przez kard. Suenensa jest uważane przez polskich teologów w dużej mierze za nieaktualne i przebrzmiałe.
  • Thumbnail Image
    Item
    „Teologia paruzyjna” jako przełom w eschatologii chrześcijańskiej
    Pondel, Łukasz (Gdańskie Seminarium Duchowne, 2019)
    Nauka nie lubi gwałtownych zmian, dlatego niniejsza propozycja wpisuje się w modelowe ujmowanie traktatów dogmatycznych na sposób integralny. Celem niniejszej publikacji nie będzie kopernikański przewrót, ale próba spojrzenia integralnego na eschatologię dzięki „teologii paruzyjnej” (sic!). Zaproponowana optyka może stać się przełomem w eschatologii po jej gruntowniejszym opracowaniu. Metodologia słusznie „podpowiada”, aby jak to w każdej dziedzinie teologicznej, pierwsze swoje kroki poczynić w kierunku fundamentu chrześcijańskiej wiary, czyli do Słowa Bożego, a następnie przyjrzeć się dotychczasowym sposobom ujmowania eschatologii, szukając przy tym pomostów do jej ujęcia integralnego. „Teologia paruzyjna”, jak to zostanie wykazane, w samej definicji pozwala zbudować pomost pomiędzy teraźniejszością, a przyszłością, wydobywając na światło dzienne dwie drogi, a przy tym dwa sensy jej uprawiania: sens eschatologiczny i sens chrystologiczny. By doszło do połączenia ww. dróg konieczne jest zbadanie wspomnianych sensów w samej „teologii paruzyjnej” (praesentia i adventus, jako dwóch definicji greckiego παρουσία). Próby połączenia wspomnianych dróg podjął się wiele lat wcześniej Marie-Joseph Lagrange, dzieląc czasy eschatyczne na dwa eony. Koncepcja Lagrange’a umożliwia „teologii paruzyjnej” zbudowanie pomostu między teraźniejszością a przyszłością i odwrotnie. Czy koncepcja „teologii paruzyjnej” stanie się kopernikańskim przełomem w eschatologii?
  • Thumbnail Image
    Item
    Miara rzeczy. Teologiczny kod Modlitwy Norwida
    Roszak, Piotr (Gdańskie Seminarium Duchowne, 2019)
    W artykule przedstawiono teologiczną interpretację wiersza Modlitwa Cypriana K Norwida, wskazując na zakładaną przez poetę wizję działania Boga w świecie oraz sens modlitwy. Nie jest traktowana jako lista próśb, ale specyficzna sytuacja hermeneutyczna, dzięki której człowiek lepiej rozumie siebie i świat. Analiza wiersza wydobywa główne wątki teologicznej refleksji Norwida dotyczącej natury Boga, Jego sposobu komunikowania prawdy człowiekowi, przez co odkrywa się prawdę o skończoności człowieka i mocy słowa, które odkrywa perspektywę ludzkiej egzystencji.
  • Thumbnail Image
    Item
    Czy anioł jest „rzeczą”? Próba metafizycznej refleksji nad wyznaniem wiary w Boga Stworzyciela „rzeczy niewidzialnych”
    Dutkiewicz, Tomasz (Gdańskie Seminarium Duchowne, 2019)
    Zawarte w mszalnym Credo łacińskie sformułowanie wskazujące na fakt, iż Bóg jest Stwórcą wszystkiego – zarówno tego, co widzialne, jak i niewidzialne (visibilium omnium et invisibilium) w polskim tłumaczeniu oddane zostało przy użyciu terminu „rzeczy widzialne i niewidzialne”. Tłumaczenie takie wydaje się „urzeczowiać” świat duchowy, który w rzeczywistości składa się nie z rzeczy, ale z osób. Z odmiennym od potocznego rozumienia terminu „rzecz”, jako fragmentu materii nieożywionej, spotykamy się na gruncie realistycznej metafizyki, w której termin ten pojawia się na oznaczenie jednej z tzw. transcendentalnych właściwości bytu i – jako taki – orzekany być może o wszystkim, co istnieje.
  • Thumbnail Image
    Item
    The Religious Experience of the Church and the Experience of National Community in the Writings of Joseph Ratzinger–Benedict XVI
    Woźniak, Jakub J. (Gdańskie Seminarium Duchowne, 2019)
    The main subject covered in this paper is the coexistence of the religious experience of the Church and the experience of national community in the teaching of Joseph Ratzinger–Benedict XVI. The starting point is the understanding of experience in the writings of Joseph Ratzinger–Benedict XVI. In his view, experience manifests itself in three ways: through faith and liturgy, through testimony and through saints. This, in turn, translates to the national experience, which encompasses such areas as culture and academia, religious and universal values, natural law, family and education, and the principles of subsidiarity and solidarity in development and progress. The interdependence between the Church and the national community reflected in the works of Joseph Ratzinger–Benedict XVI highlights the need for these two institutions to work together towards the common good of those who constitute the Church and those who constitute the nation, regardless of their religious beliefs or political convictions. Throughout Cardinal Ratzinger’s teaching, one can observe that the religious experience of the Church provides a starting point for the national experience that manifests itself in the brotherhood of all people.
  • Thumbnail Image
    Item
    Cztery pieśni do świętego Mikołaja pochodzące ze Zbioru pieśni nabożnych katolickich do użytku kościelnego i domowego (Pelplin, 1871) w aspekcie semantycznym oraz wybranych zagadnień muzycznych
    Kaczorowski, Robert (Gdańskie Seminarium Duchowne, 2019)
    W niniejszym artykule autor przybliża cztery pieśni do świętego Mikołaja, pochodzące z opublikowanego w 1871 roku w Pelplinie Zbioru pieśni nabożnych katolickich do użytku kościelnego i domowego. Pieśni nie posiadają tytułów. Ich incipity są następujące: pieśń I Niech będzie Bóg nasz pochwalony w świętym Mikołaju, pieśń II Krzyknijmy wszyscy, zgodnemi głosami, pieśń III Mikołaj Biskup przebłogosławiony, pieśń IV Kochany Bogu święty Mikołaju. Warstwa semantyczna pieśni wyrasta z nurtu tzw. religijności potrydenckiej, która wyrażała się między innymi w postrzeganiu istniejącego zła, choroby czy innego nieszczęścia jako kary Bożej za grzechy ludzi. Z drugiej jednak strony ukazuje postawę, która świadczy o tym, że to właśnie Bóg może dokonać cudownej interwencji, dlatego człowiek wzywa orędownictwa świętego. Z kolei w warstwie muzycznej pieśni posiadają prostą budowę i nieskomplikowaną linię melodyczną. Te przymioty niewątpliwie pomagały w modlitwie do ulubionego świętego.
  • Thumbnail Image
    Item
  • Thumbnail Image
    Item
  • Thumbnail Image
    Item
  • Thumbnail Image
    Item
    Obraz medialny Polaków mieszkających w Wiedniu w przekazie Austriackiej Rozgłośni Radiowo-Telewizyjnej (ORF)
    Romejko, Adam (Gdańskie Seminarium Duchowne, 2019)
    Na tle krajów zachodnich Austria wyróżnia się zmonopolizowaniem i upartyjnieniem mediów audiowizualnych. Dostrzegają to obywatele, określając prześmiewczo głównego nadawcę radiowotelewizyjnego (OR F) mianem Rotfunk, tj. Czerwonej Rozgłośni. Odbija się w tym praktyka zatrudniania, szczególnie na wysokich stanowiskach, osób związanych z ugrupowaniem socjaldemokratycznym. Temat Polaków zamieszkujących w Wiedniu nie pojawia się w OR F zbyt często. Potwierdza to fakt, że Polacy są dobrze zintegrowani w austriackiej stolicy. Ponieważ w mediach dobrze „sprzedaje się” to, co negatywne, patologiczne, więc brak odniesień do Polaków stanowi powód do zadowolenia. Od czasu do czasu prezentuje się Polaków wbijających się w świecie kultury, sztuki i gospodarki. Pojawiają się także postaci negatywne – osoby dopuszczające się przestępstw.
  • Thumbnail Image
    Item
    Wizerunek działacza antyalkoholowego w przekazie „Przyjaciela Trzeźwości” (1927-1939)
    Krasińska, Izabela (Gdańskie Seminarium Duchowne, 2019)
    „Przyjaciel Trzeźwości” (1907-1914; 1927-1939) to jedno z popularniejszych polskojęzycznych czasopism abstynenckich. Celem tych pism było ukazywanie szkodliwego wpływu alkoholu, tytoniu, hazardu, pokarmów mięsnych oraz rozpusty, a po pierwszej wojnie światowej również narkotyków, na zdrowie jednostki i społeczeństwa. Na łamach omawianego periodyku odnoszono się do różnych abstynenckich kwestii. Redaktorzy i współpracownicy informowali czytelników o rozwijającym się ruchu antyalkoholowym w Polsce i za granicą, abstynenckim prawodawstwie czy leczeniu nałogu pijaństwa. Prezentowali też abstynencką literaturę naukową i fachową, a zwłaszcza beletrystykę. W „Przyjacielu Trzeźwości” możemy znaleźć ponadto interesujące informacje na temat osób, bez których polski czy światowy ruch antyalkoholowy nie mógłby się rozwijać. I właśnie te zagadnienia stanowią główny cel rozważań. Z uwagi na fakt, że „Przyjaciel Trzeźwości” ukazywał się również w czasach zaborów, ale ten okres w dziejach pisma został już dogłębnie opracowany, autorka ograniczyła się do zaprezentowania interesujących ją kwestii po wznowieniu w 1927 r. zawieszonego z powodu wybuchu pierwszej wojny światowej tytułu.
  • Thumbnail Image
    Item
    Wyeksponowany motyw Wyjścia w Mk 6,45-52
    Stefański, Jacek (Gdańskie Seminarium Duchowne, 2019)
    Św. Marek używa motywu Wyjścia w swojej Ewangelii, aby ukazać związek między różnymi wydarzeniami w życiu Jezusa, Mojżesza oraz Izraelitów od czasu ich pobytu w Egipcie do zakończenia wędrowania na pustyni. Wydarzenie kroczenia Chrystusa po wodach Jeziora Galilejskiego zawiera szczegóły znajdujące się tylko w Ewangelii Marka i mogą one być lepiej zrozumiane w kontekście Wyjścia. To spostrzeżenie jest szczególnie ważne wówczas, gdy wybrane wyrażenia greckie w Mk 6,45-52 są analizowane w świetle Septuaginty oraz wybranych przekładów Nowego Testamentu na język hebrajski. Czynności, które normalnie mogą być trudne do wyjaśnienia – jak np. zamierzone przejście Chrystusa obok Apostołów po jeziorze – stają się bardziej czytelne w świetle starotestamentowego motywu Wyjścia.
  • Thumbnail Image
    Item
    Zagadkowe relacje pomiędzy bohaterami sagi o Samsonie. Analiza wybranych elementów Sdz 13-16
    Jędrzejczak, Andrzej Łukasz (Gdańskie Seminarium Duchowne, 2019)
    Saga o Samsonie jest oryginalną częścią Biblii Hebrajskiej, w której licznie występują niedopowiedzenia, zagadki i stwierdzenia nie do końca zgodne z prawdą. Kolejni bohaterowie zakrywają przed sobą istotne wiadomości, a główny bohater igra ze swoimi przeciwnikami opowiadając im zagadki. Celem przedkładanego artykułu jest wyszczególnić kolejne elementy, które składają się na narrację o Samsonie i stanowią o enigmatyczności całego opowiadania. Analiza wybranych elementów ma uzmysłowić Czytelnikowi, że tajemniczość sagi o Samsonie nie zależy tylko od zagadek konstruowanych przez głównego bohatera, ale także od relacji pomiędzy jego rodzicami i aniołem Pańskim.