Analecta Cracoviensia, 2017, T. 49

Stały URI dla kolekcjihttps://theo-logos.pl/handle/123456789/14631

Przeglądaj

Teraz wyświetlane 1 - 19 z 19

Integralna wizja człowieka jako fundament kultury i wychowania
Godawa, Grzegorz (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2017)
Wielość filozoficznych koncepcji osoby ludzkiej powoduje, że niezbędna jest refleksja nad ich założeniami. Szczególnie ważne wydaje się zwrócenie uwagi na personalistyczną koncepcję osoby i jej zredukowane ujęcie, które promują właściwe sobie, przeciwstawne wartości. Zagadnienie integralnego i zredukowanego ujęcia osoby oraz jego kulturowego i wychowawczego znaczenia stało się zasadniczym obszarem badań podjętych na rzecz tego artykułu. Ich efektem jest zwrócenie uwagi na błąd antropologiczny tkwiący u podstaw redukcjonistycznych koncepcji osoby oraz podkreślenie znaczenia, jakiego w tym kontekście nabiera integralna wizja człowieka. Jest ona osadzona na założeniach personalizmu, do którego wielokrotnie nawiązuje Jan Paweł II. Integralna pedagogika personalistyczna wpływa pozytywnie nie tylko rozwój młodego pokolenia, ale także na kulturowy wymiar życia społecznego.
State law as a determinant of church legislation: the case of Poland
Kroczek, Piotr (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2017)
A part of the relation between Church and state are interrelations between their systems of law. The aim of the paper is to present the problem of influence of state law on canon law. The discussion presented in the paper is to refer to the current situation in Poland and relations of the Catholic Church and the Republic of Poland. Document issued by the Episcopal Conference of Poland titled “The Guidelines for initial canonical inquiry and in the case of clerical accusations of deeds against the Sixth Commandment of the Decalogue with a minor under the age of eighteen” (2014) and the amends to it is an example. The conclusion is that the church legislator, who wants to be a good Shepherd of his Flock is to be knowledgeable about the state law and must be vigilant and constantly monitor the legislative work of the legislative state organs. The postulate in the matter can be formulated especially for the legislative body of the Episcopal Conference that is the Council for Legal Affairs. Mutatis mutandis the principles of the Church and state relations and consequences of the relations for legislation can be applied to different religious organizations or different states.
Preferencyjna miłość do ubogich w przepowiadaniu Kościoła
Sławiński, Henryk (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2017)
Kościół musi rozpoznawać znaki czasu i w związku z nimi realizować swoje zadania wyrażające jego wewnętrzną naturę, a więc przepowiadanie słowa Bożego, sprawowanie sakramentów i posługę miłości. Niewątpliwym znakiem czasu jest pontyfikat papieża z Buenos Aires, który przyjmując po raz pierwszy w dziejach papiestwa imię biedaczyny z Asyżu, wskazał priorytet swojego pontyfikatu: preferencyjną miłość do ubogich. Jest to zarazem wskazanie, jaki powinien być priorytet całego Kościoła. W związku z tym na kanwie przykładu Jezusa z Nazaretu, posługi apostołów i doświadczenia Kościoła w czasach patrystycznych omówiony został konieczny związek współczesnej posługi słowa z preferencyjną miłością do ubogich oraz konstytutywne elementy miłości chrześcijańskiej do ubogich, które powinny być częstym tematem w przepowiadaniu.
Ku teologicznemu pojęciu religii
Kałuża, Krystian (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2017)
Pojęcie religii jest podstawowym pojęciem nauk religiologicznych. Jego rozumienie nie jest jednak pozbawione trudności. Krytycy starają się wykazać, iż wielość i różnorodność zjawisk religijnych wyklucza możliwość zdefiniowania religii. Z drugiej strony brak ogólnego pojęcia religii stanowi poważny problem dla teologii religii. Trudno bowiem badać relacje między chrześcijaństwem a innymi religiami, nie wiedząc, czym religia jest i na czym polega jej teologiczna istota. Niniejszy artykuł składa się z trzech części. Pierwsza analizuje historię pojęcia religii (łac. religio). W części drugiej rozważono problem definicji religii. Część trzecia prezentuje niektóre współczesne próby sprecyzowania teologicznego pojęcia religii. W części ostatniej ukazano ponadto znaczenie pojęcia religii dla teologii religii.
The Afaq (Apak) Khoja Mausoleum in Kashgar as a symbol of Uyghur’s identity (ca 1640–2015)
Kościelniak, Krzysztof (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2017)
The Khoja Apak Mausoleum is the holiest Muslim site in Xinjiang. However Apak Khoja (1626–1694) is Uyghur’s controversial hero. It should be noted that the sources and literature about Apak Khoja go beyond the functionality of devotional religious texts in the world of Islam. Examining the sources about the history of Apak Khoja, the evolution of his worship and also the bitter criticism of his adversaries, one should take into consideration not only the facts but also the importance and meaning of these facts among the Uyghurs. The great meaning of Apak proves that, regardless of the system of values, Apak is a reference point in the history of Uyghurs and the whole history of modern East Turkestan. The presented analysis leads to the following conclusions: Firstly, Apak’s reputation depends on the political and social context. For example, the negative image of this khoja caused opposition within Sufism Nakshbandiya in Altishahr (the strong competition between Aqtaḡlïq – Nakshbandi sufis from the “White Mountains” and Qarataḡlïq – Nakshbandi order from the “Black Mountains”), which provoked critical literature by Apak’s opponents. In the 20th century Apak did not also have good reputation in the People’s Republic of China, which propagated a sharp criticism on the basis of dialectical materialism during the Mao rule to 1978. Secondly, the importance of Apak depends on the form of Islam. Uyghurs usually were under the influence of the traditional Maliki sunnism. Although many of them accepted beliefs about the saint Sufis, a part of their community preferred the idea of the salafiya, e.g. the return to the sources of Islam, which – according to salafiya – is only Koran and sunna. From this point of view, Sufism is a heresy, impure Islam. Apak and his kind of Nakshbandiya is automatically the enemy of this group. In turn, the followers of popular Islam in villages refer with great reverence to the sacred heroes of the past. The mausoleums such as Apak’s monument in Kashgar are sources of their identity. Thirdly, the personality of Apak is an object of emotional discussion between his supporters and opponents. The ambiguous interpretation of the activity of Apak is consequently developed since the 18th century. An attempt to reach a balanced modern and independent interpretation of the facts must take into consideration the diverse range of sources. Finally, the continuation of the Apak worship and the national function of his mausoleum in the turbulent history of East Turkestan has produced the literary genre of maqāmāt/manāqib and taẕkiras. They confirm once again the age-old truth of historical analysis that not only facts but also the importance of the events for the community is the key to the understanding of many historical phenomena. It is quite obvious that history consists of facts and interpretations. This mechanism of interpretation of facts in the taẕkiras caused the popularity of Apak and continuity of his worship, despite the criticism of his adversaries.
Idea of right application. Robert Frost’s motive of going beyond rightly applied to spiritual issues
Godawa, Marcin (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2017)
The first aim of this article is an attempt to explain some terminological questions in the field of texts interpretation, here especially of poetry, which bears the character of a theological source (locus theologicus). This aim has been achieved by the idea of the right application of a text, which means respect for its original meaning and at the same time the transition of this meaning beyond the line of direct analysis and interpretation to an outer circle of religious and spiritual issues. This idea in its two forms of the yes- or the yes but-application shows how reading poetry can stimulate life decisions and shape somebody’s spiritual attitude. The second aim of my paper is to expose the right application through the motive of going beyond which has emerged from the poetical work by Robert Frost – one of the most outstanding and prominent artists of the twentieth century.
Antydemoniczny charakter sakramentu Eucharystii
Ficoń, Marta (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2017)
Życie i dzieło Jezusa Chrystusa ma charakter zbawczy i wyzwalający z mocy złego ducha. Z tej perspektywy ustanowienie Eucharystii i dawanie się wiernym jako Pokarm to dzieła wybitnie antydemoniczne, które uwalniają spod władzy duchów ciemności i stanowią niezbędną pomoc zarówno dla chrześcijan w codziennej walce duchowej, jak i dla opętanych na drodze do uwolnienia. Również warstwa liturgiczna tego sakramentu zawiera wiele odniesień do chwalebnego zwycięstwa Chrystusa nad Szatanem i nieustanne błaganie o zachowanie ludzi od jego wpływu. Eucharystia nie stanowi jednak narzędzia do wyzwolenia opętanych z mocy demona, lecz jest fundamentalnym elementem procesu wyzwolenia poprzez egzorcyzm.
Niezbędność duchowości dla stawienia czoła kryzysowi ekologicznemu: przesłanie encykliki Laudato si’
Misztal, Wojciech (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2017)
Opracowanie prezentuje związki między kryzysem ekologicznym a duchowością chrześcijańską w ujęciu encykliki Laudato si’ papieża Franciszka. Zwrócono uwagę na przedstawioną w tym dokumencie koncepcję Boga jako Stwórcy oraz zarazem troskliwego Gospodarza i Opiekuna doczesnego świata. Podjęto kwestię zidentyfikowanych w Laudato si’ przyczyn obecnego kryzysu ekologicznego. Dane te stanowią podstawę dla prezentacji przesłania o pozytywnym potencjale właściwym duchowości chrześcijańskiej, wręcz o jej niezbędności, by skutecznie stawić czoło kryzysowi ekologicznemu.
Szkoły parafialne na Podolu ok. 1830 roku
Szczepaniak, Jan (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2017)
Nie było zgody społecznej na powszechne kształcenie dzieci, zwłaszcza chłopskich. Znaczenie szkoły rozumiała szlachta, ale tylko ta bogatsza była zdeterminowana do starannego kształcenia swoich pociech. Zasadniczo nie troszczono się o kształcenie uboższej szlachty, mieszczan i chłopów. Niechęć do szkoły wynikała z powszechnie wówczas wyznawanych poglądów. Nauka miała psuć dzieci, odciągając ich od pracy na roli i w rzemiośle. Takiego zdania byli zarówno chłopi, mieszczanie, jak i właściciele ziemscy. Nikt więc nie miał interesu, by zakładać szkoły. Duchowieństwo i właściciele ziemscy nie widzieli potrzeby wydawania pieniędzy na szkołę i nauczyciela, zwłaszcza w ubogich parafiach i majątkach jednowioskowych. Chłopi uważali naukę za zbytek. Powstawanie szkół utrudniało również wielkie rozproszenie katolików. Nie lada kłopotem było zebranie przy kościele parafialnym, poza większymi miasteczkami, większej liczby dzieci mieszkających w okolicy, koniecznej do otwarcia szkoły. Mimo to garstce zapaleńców udało się rozpocząć debatę na temat konieczności powstania gęstszej sieci szkół wiejskich i małomiasteczkowych. W efekcie ich działaności w pierwszym trzydziestoleciu XIX w. na Podolu wzrosła liczba szkół parafialnych. W ostatnich latach niepodległości Rzeczpospolitej w województwach bracławskim i podolskim istniało zaledwie 17 szkół tego typu. Na podstawie danych sporządzanych dla kuratorów Uniwersytetu Wileńskiego wiemy, że w latach 1804–1815 w guberni podolskiej funkcjonowało od 16 do 26 szkół. Z informacji zebranych przez ks. Wawrzyńca Marczyńskiego wynika, że w 1821 r. na Podolu było 45 szkół. Dziesięć lat później protokoły wizytacyjne potwierdzają istnienie 48 szkół. W szkołach parafialnych uczyło się niewiele dzieci. W 1804 r. do 17 szkół zapisanych było 221 dzieci. Z danych zebranych przez ks. Wawrzyńca Marczyńskiego wynika, że w 45 szkołach uczyło się 753 uczniów, a ok. 1830 r. w 48 placówkach – ok. 839. Inaczej niż na Litwie i Białorusi na Podolu do szkół uczęszczały dzieci uboższej szlachty. W północnych guberniach Kraju Zachodniego uczyły się przede wszystkim dzieci chłopskie. Na Podolu bogatsza szlachta kształciła swoich potomków we własnym zakresie lub wysyłała ich do dalej położonych szkół wielkomiejskich. Mieszczanie uczyli się w kilku większych miastach (Gródek, Płoskirów, Satanów), dzieci chłopskich w szkołach parafialnych prawie nie było. Zdecydowana większość uczniów należała do Kościoła rzymskokatolickiego, choć nie brakował prawosławnych z wszystkich stanów. Polska forma ich nazwisk sugeruje, że byli to potomkowie byłych unitów lub pochodzili z małżeństw mieszanych. Do szkoły uczęszczały dzieci w wieku od 6 do 15 lat (96,6%), ale zdarzali się również uczniowie młodsi i dużo starsi. Nauczycielami z zasady byli świeccy pochodzenia szlacheckiego. Mieli co najwyżej 35 lat. Absolwenci szkół średnich, niemogący liczyć na własny majątek ziemski, od takiego zajęcia rozpoczynali peregrynację za chlebem. Praca była sezonowa. Tylko w szkołach działających w dużych miastach przez cały rok zdarzali się nauczyciele uczący przez dłuższy czas. W szkołach mniejszych, otwartych poza sezonem prac rolnych, nauczyciele nie mieli wystarczającego dochodu, by wiązać z nimi swoją przyszłość. Program szkół parafialnych nie odbiegał wiele od tego, jaki obowiązywał w okresie staropolskim. Dzieci uczono czytać i pisać oraz podstawowych działań arytmetycznych. Duży nacisk kładziono na wychowanie religijne i moralne.
Postępowania karne prowadzone w latach 1947–1955 w sprawach przestępstw okupacyjnych popełnionych przez policjanta granatowego Jana Błażeja. Przyczynek do badań nad stosunkami polsko-żydowskimi
Gieroń, Roman (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2017)
Niniejszy artykuł koncentruje się na szczegółowej źródłowej rekonstrukcji przebiegu postępowań karnych prowadzonych w latach 1947–1955 w sprawie zbrodni popełnionych przez funkcjonariusza policji Jana Błażeja. Celem niniejszej pracy jest analiza powojennego materiału dochodzeniowo-śledczego. Przestępczość omawiana w artykule miała miejsce w wielu wioskach, które podczas okupacji znajdowały się na terenie dystryktu krakowskiego. Uzyskanie pełnego obrazu wzajemnych uwarunkowań i mechanizmów działania sądownictwa, w którym funkcjonowali oskarżeni, oskarżający i sędziowie wymaga sięgnięcia po różnorodny, dostępny i zachowany materiał archiwalny. Po wojnie sprawców osądzono na podstawie dekretu z dnia 31 sierpnia 1944 r. W zachowanej dokumentacji można znaleźć interesujące materiały związane z Holokaustem.
Symbole w filmie „W imię…” Małgorzaty Szumowskiej w perspektywie interpretacji kerygmatycznej
Martynowicz, Dariusz (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2017)
Kerygmatyczna interpretacja filmu jest stosunkowo nowym modelem spojrzenia na obraz filmowy. Rozwija się od kilku lat w odniesieniu do funkcjonującego już od dawna modelu interpretacji w literaturze jako poszerzenie sztuki interpretacji o dyskurs teologiczny i religijny. Artykuł przybliża zasady interpretacji kerygmatycznej. Autor interpretuje w tym duchu film „W imię…” Małgorzaty Szumowskiej, analizując jego symbolikę w kontekście aluzji fabularnych, literackich i malarskich. „W imię…” Małgorzaty Szumowskiej (2013) jest jednym z bardziej docenianych filmów ostatnich lat – otrzymał m.in. Srebrne Lwy w Gdyni, nagrodę za najlepszą reżyserię, nagrodę dla Andrzeja Chyry jako najlepszego aktora. Jednak premiera filmu wywołała wielkie emocje. Niektórzy nazwali go „antykościelnym”, „jednostronnym”, „miałkim”, inni określili najciekawszym filmem festiwalu w Berlinie. W artykule autor skupia się także na filmowej roli księdza, która wydaje się przełomem w portretowaniu księdza we współczesnym polskim kinie. Wnioski z interpretacji filmu pojawiają się w kontekście refleksji ogólnych dotyczących filmowych ról księdza w polskim kinie.
Science and human religiosity from the perspective of the cognitive science of religion
Grygiel, Wojciech (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2017)
The cognitive science of religion is a developing subdiscipline of the cognitive sciences which aim at providing the natural explanation of religion by indicating mental tools responsible for the acceptance of religious beliefs. The main goal of this study is to assess the impact of the rapid development of sciences on human religiosity with the use of the conceptual means offered by the cognitive science of religion. Also, a discussion of the role of the models of supernaturality is carried out with the indication that their introduction may be of great assistance in substantiating the outcomes of the cognitive treatment of religiosity. Possible responses to the impact of sciences on religiosity are surveyed.
Miriam, muzykująca prorokini
Kubies, Grzegorz (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2017)
W niniejszym artykule ukazano postać Miriam interpretowaną jako archetyp kobiety muzyka oraz aspekty muzyczne zarysowane w Wj 15, 20–21, w perspektywie kulturowej, uwzględniającej wybrane teksty starotestamentowe oraz inne źródła literackie i archeologiczne/ikonograficzne pochodzące ze starożytnego Izraela/Palestyny, Egiptu i Mezopotamii, mieszczące się zasadniczo w interwale czasowym: XIV/XIII w. p.n.e. – VI/V w. p.n.e. Materiał porównawczy został dobrany w oparciu o kryterium zasadzające się na związkach pomiędzy profetyzmem a muzyką oraz powiązaniach kobiet ze śpiewem (šîr), grą na bębnach (tōp) i tańcem (māḥôl).
Rozwód w prawie Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego: ewolucja instytucji w XX wieku
Miernik, Urszula (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2017)
Wyznania chrześcijańskie zasadniczo różnią się w swych poglądach dotyczących rozwiązania małżeństwa poprzez rozwód. Kościół prawosławny, uznając sakramentalność małżeństwa, dopuszcza rozwód oraz wyraża zgodę na zawarcie powtórnego małżeństwa. Istotną rolę w procesie kształtowania się przepisów kościelnych pełni autokefaliczny ustrój Kościoła. Zgodnie z nim kanony kościelne oparte na dogmatach Kościoła prawosławnego muszą być interpretowane w odniesieniu do sytuacji lokalnej Kościoła oraz czasu historycznego. Tak wyznaczona perspektywa prawa wskazuje wrażliwość Kościoła na zmiany społeczne, które także wpływają na sposób interpretacji sytuacji rozpadu małżeństwa. W artykule omówiono statuty wewnętrzne Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego regulujące zasady rozwiązania małżeństwa od momentu usamodzielnia się Kościoła na ziemiach polskich do czasów współczesnych.
Acedia a lype w pismach Ewagriusza z Pontu. Teo-antropologia ontologiczna
Macheta, Lidia (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2017)
W artykule bada się problem relacji dwóch zjawisk Ewagriańskiej teo-antropologii: acedii (zniechęcenie) i lype (smutek). Problem jest rozpatrywany z perspektywy antropologii ontologicznej (bada człowieka od strony możliwości i powinności bycia sobą). Celem analiz jest wykazanie i wyjaśnienie różnic dzielących acedię i lype poprzez ich uzasadnienie antropologiczne. Cel jest osiągany przy pomocy pojęć aksjologii egzystencjalnej. W artykule zmierza się do pokazania, że acedia i lype wskazują w człowieku na różne wymiary: acedia wypacza w egzystencji sferę nastawienia na wartości podstawowe; lype wypacza w egzystencji obszar nastawienia na wartości pozytywne, których urzeczywistnienie oznacza jej spełnienie.
Posługa nauczania w uchwałach II Synodu Katowickiego
Dyduch, Jan (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2017)
Istniejąca od 1925 r. diecezja katowicka, podniesiona w 1992 r. do godności archidiecezji, w przededniu jubileuszu swojego istnienia, dnia 20 listopada 2016 r. przekazała ludowi bożemu Kościoła katowickiego dar w postaci uchwał II Synodu Archidiecezji Katowickiej. Ma on pogłębić rozumienie Soboru Watykańskiego II i ożywić wiarę, nadzieję i miłość wiernych tego Kościoła partykularnego. Ukazane w niniejszym artykule normy dotyczące posługi nauczania w Kościele katowickim jawią się jako narzędzia mogące pomóc w realizowaniu tego celu.
Louis Lavelle y los problemas de la postmodernidad
Zuziak, Władysław (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2017)
The article presents and analyses the philosophical thought of Louis Lavelle, a representative of the French “Philosophy of Spirit” and a precursor of the philosophy of being. The ideas of Louis Lavelle are confronted and compared with the thought of M. Heidegger or J.-P. Sartre, as well as with the theses of postmodern thinkers, such as M. Foucault and R. Rorty. While all these philosophers reject the Enlightenment domination of Reason, the distinguishing feature of Lavelle’s philosophy is an optimistic vision of human participation in the dynamic being which constitutes the highest value. In the paper it is indicated that the axiology of Louis Lavelle might be a major contribution to the contemporary philosophical discourse. The affirmation of being, which is the basis of his axiology and metaphysics, opens new perspectives for the development of human beings and for the appreciation of values in individual life and within the society. This conception might be a good starting point for refuting the postmodern diagnosis and for developing a new axiology based on the participation in dynamic being, which is a foundation for all values.
In the service of the truth. The 620th academic year at the Pontifical University of John Paul II in Krakow
Szczurek, Jan D. (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2017)
Miejsce i znaczenie wyznania wiary w liturgii
Królikowski, Janusz (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2017)
Artykuł zwraca uwagę na motywy i dzieje włączenia wyznania wiary do liturgii Kościoła. Celem pracy jest pokazanie ścisłej zależności zachodzącej między liturgią i życiem chrześcijańskim. Zarówno liturgia, jak i życie chrześcijańskie są oparte na wyznaniu wiary, dlatego też zauważenie tego związku może mieć duże znaczenie dla pogłębienia ścisłego związku życia chrześcijańskiego z liturgią, która nie jest czymś jakby z zewnątrz dodanym do życia chrześcijańskiego, ale określa jego wewnętrzną treść i stanowi w pewnym sensie środowisko naturalne jego autentycznego rozwoju. Wyznanie wiary stanowi pierwszą szkołę wiary i pozostaje podstawowym narzędziem formacyjnym. Ten fakt domaga się więc, aby wyznanie wiary było realnie zgłębianym i trwałym elementem przepowiadania chrześcijańskiego oraz punktem odniesienia dla kształtowania autentycznego ducha chrześcijańskiego.

Przeglądaj

Przeglądaj Analecta Cracoviensia, 2017, T. 49 wg Data wydania