Analecta Cracoviensia, 2016, T. 48

Stały URI dla kolekcjihttps://theo-logos.pl/handle/123456789/14594

Przeglądaj

Teraz wyświetlane 1 - 20 z 20

The legislation of emperor Justinian (527–565) and its reception in the Carpathian-Danubian-Pontic space
Mititelu, Cătălina (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2016)
Niniejszy artykuł dostarcza czytelnikowi wiadomości dotyczących recepcji prawa rzymskiego w rejonie karpacko-najdunajsko-pontyckim, a dokładnie mówiąc – dawnego prawa rzymskiego (ius antiquum), na podstawie wypowiedzi rzymskich jurystów o prawie, jego charakterze itp. Recepcja ta weszła w nową fazę podczas panowania Justyniana (527–565), któremu udało się opanować część terytorium na północ od Dunaju. Zarówno stare „Prawo ziemi”, jak i „nomokanony” (Pravila), które zawierają elementy prawa rzymskiego i bizantyjskiego, a także prawa zwyczajowego, potwierdzają, że ustawodawstwo Justyniana oraz towarzyszące mu komentarze wielkich prawników tamtego czasu były również rozpowszechniane w rejonie karpacko-najdunajsko-pontyckim.
Zadania Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie w świetle jego aktualnego Statutu
Dyduch, Jan (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2016)
Wiodącym zdaniem uniwersytetu jest służba Kościołowi i Ojczyźnie. Uniwersytet pozostaje w służbie Kościoła i przez ewangelizację oraz przez budowanie wspólnoty akademickiej, szczególnie pielęgnowania relacji „mistrz–uczeń”, wydatnie przyczynia się do umacniania jedności wspólnoty kościelnej. Uniwersytet, troszcząc się o udoskonalenie programu studiów i o rozwój nauki, kształcąc i wychowując młodzież w duchu patriotyzmu, służy Polsce.
Argumenty na nieistnienie Boga wobec teo-ontologii trynitarnej
Strumiłowski, Jan (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2016)
Analiza poszczególnych argumentów na nieistnienie Boga pokazuje, że w różnym stopniu dotykają one kwestii metafizycznych. Niektóre wprost zakładają odmienny model metafizyczny aniżeli ten przyjmowany przez teistów. Inne wydają się nie dotykać wprost kwestii metafizycznych, a poruszają się w innej przestrzeni – na przykład egzystencjalnej. Jednakże i te w pewien sposób są zapośredniczone metafizyczne, przez co zakładają konkretny obraz Boga i konkretny model ontologiczny, który również często różni się od modelu teistycznego. Niemniej nawet w przypadku, kiedy przyjęta metafizyka i model Boga są zgodne z myśleniem teistycznym, tzn. kiedy argumenty są wymierzone w kierunku filozoficznego Absolutu, nie oznacza to, że owe argumenty posiadają swoje znaczenie także względem Boga Trójjedynego. Dogmat o Trójcy dotyczy istoty Boga, która determinuje w kontekście stwórczym konkretny model metafizyczny. Niniejszy artykuł wobec takiej zależności poddaje analizie argumenty ateistyczne w świetle teo-ontologii, pytając, czy mieszczą się one w jej modelu.
Metody odkrycia prawdy procesowej przez sędziego w kanonicznym procesie małżeńskim
Brzemia-Bonarek, Aleksandra (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2016)
Niniejszy artykuł w swoich założeniach: „najpierw rzeczy pierwsze”, ma na celu zwięzłe przypomnienie o nadrzędnej wartości kanonicznego procesu małżeńskiego jaką jest prawda obiektywna, do której, poprzez różne metody poznania intelektualnego musi dojść sędzia kościelny badający sprawę o stwierdzenie nieważności małżeństwa. Autorka wskazuje i krótko opisuje kryteria pozwalające sędziemu poznanie prawdy w procesie takie jak: pewność moralna, swobodna ocena dowodów, obiektywizm. Zwraca również uwagę na charakterystykę osoby sędziego jako badacza sprawiedliwości. W publikacji przywołane zostają cechy i postawy, które wspomagają sędziego w przepowiadaniu prawdy, ale które mogą w pewnych okolicznościach osłabić też jego obiektywizm. Tenor myśli przewijającej się w pracy jest następujący: żadne racje pastoralne nie osłabiają nakazu osiągnięcia przez sędziego prawdy obiektywnej. Ta bowiem zawiera się w fundamentalnej kodeksowej zasadzie salus animarum.
Formuły trynitarne we wschodnich i zachodnich modlitwach eucharystycznych
Królikowski, Janusz (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2016)
Sakramenty chrztu i Eucharystii stanowią centrum liturgii Kościoła, gdyż są uroczystą celebracją tajemnicy wiary oraz wskazują na te treści, które stanowią kluczowy punkt odniesienia dla życia wszystkich wierzących. Fakt ten widać przede wszystkim w tym, że od samego początku istnienia Kościoła obrzędy chrztu i Eucharystii stanowią pierwsze i najważniejsze świadectwo wiary w Trójcę Świętą oraz są wyznaniem tej wiary. Ta ogólna obserwacja wyznacza perspektywę niniejszego studium, w którym pokazujemy, w jaki sposób w liturgii następowała pewna ewolucja wiary w Trójcę Świętą i jak doszło do utrwalenia tej wiary w obecnej liturgii. W niniejszym studium dokonujemy więc przeglądu formuł trynitarnych, które można znaleźć w liturgiach wschodnich i zachodnich, aby pokazać, w jaki sposób wyrażają się w nich treści trynitarne. W odniesieniu do liturgii zachodnich zwracamy szczególną uwagę na liturgię rzymską i liturgię gallikańską, które wyraźnie oddziaływały na siebie w dziejach, a obecna liturgia rzymska jest rezultatem tego oddziaływania. Pośrednim efektem rozwoju formuł trynitarnych oraz pobożności o charakterze trynitarnym jest także liturgiczne święto Trójcy Przenajświętszej, które mimo pewnych początkowych trudności zajęło na trwałe miejsce w liturgii Kościoła. Przeprowadzone analizy pokazują przede wszystkim, że liturgia Kościoła jest ważnym świadectwem wiary trynitarnej oraz szkołą jej przeżywania w kluczu soteriologicznym. Lepsze odczytanie propozycji liturgicznej mogłoby przyczynić się do ożywienia wiary trynitarnej i wydobycia jej znaczenia egzystencjalnego.
Negacja w języku teologii
Olszewski, Adam (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2016)
W pierwszej części artykułu prezentuję krótki przegląd tego, czym jest negacja z punktu widzenia filozofii i logiki. W drugiej części przedstawiam przykłady pięciu rodzajów negacji, które są używane w języku teologii katolickiej. Co zaskakujące, jest to wynik skomplikowanej struktury teologii.
Pedagogiczne aspekty duszpasterskiej działalności bł. ks. Władysława Bukowińskiego
Godawa, Grzegorz (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2016)
Beatyfikacja ks. Władysława Bukowińskiego zwraca uwagę na podejmowaną przez niego działalność duszpasterską. Posiada ona wyraźny rys pedagogiczny, który wyraża się w wychowawczej trosce o wszechstronny rozwój powierzonych mu osób. Błogosławiony, dostosowując swe działania do ekstremalnych warunków życia w łagrze, a także do trudnych warunków duszpasterzowania bez kościoła, wypracował autorskie formy tej działalności. Podstawową kategorią jego pedagogii było spotkanie z drugim człowiekiem oraz towarzyszący temu spotkaniu dialog. Dzięki nim docierał do wielu osób, przekazując im prawdę o miłości Boga i ludzkiej godności. Pedagogia ks. Bukowińskiego posiada cechy charakteryzujące proces wychowania, zakładający afirmację ludzkiej godności, permanencję, intraakcyjność, dwustronną relację z innymi, transgresyjność i nieokreśloność. Zaangażowanie ks. Władysława napotykało na sprzeciw ze strony komunistycznych władz i wyrażało się w represjach i prześladowaniach. Niezłomna postawa błogosławionego była ważnym czynnikiem budującym jego autorytet i wpływającym na postawy innych.
Uczynki miłosierdzia względem ciała i duszy. Historia i praktyka
Gryz, Krzysztof (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2016)
Wspomaganie biednych i potrzebujących uczynił Kościół ważnym elementem swojego posłannictwa, jako odpowiedź na wyraźny nakaz realizacji przykazania miłości bliźniego dany przez Chrystusa. Obowiązek okazywania czynnej miłości bliźniemu został wyrażony w katechizmowej formule uczynków miłosierdzia co do ciała i co do duszy. Artykuł analizuje zarówno genezę powstania tej formuły, jak również jej historyczną interpretację na przestrzeni wieków. Uczynki miłosierdzia co do ciała zostały wyraźnie sformułowane przez samego Chrystusa w kontekście nauki o sądzie ostatecznym, zapisanej w Ewangelii św. Mateusza 25, 31–40, natomiast uczynki co do duszy znajdują swoje biblijne uzasadnienie w różnych miejscach Ewangelii. W III wieku Orygenes w duchu egzegezy alegorycznej interpretował uczynki miłosierdzia wymienione w Ewangelii Mateusza także jako wezwanie do pomocy w duchowych potrzebach człowieka, a za nim na Zachodzie czynił tak św. Augustyn. W ten sposób stopniowo rodziła się lista siedmiu uczynków co do duszy. Klasyczną interpretację moralną uczynków miłosierdzia podał św. Tomasz z Akwinu, ustalając, w jakich warunkach są one ścisłą powinnością moralną. W późniejszym okresie w praktykowaniu miłosierdzia podkreślano takie elementy jak: osobiste doświadczenie Bożego miłosierdzia jako wezwanie do pomocy innym (św. Faustyna), dowartościowanie człowieka w jego godności (św. Jan Paweł II) oraz w ostatnim czasie troska o ludzi wykluczonych, czyli pozbawionych możliwości własnego rozwoju (papież Franciszek).
Zmysły duchowe w duchowości chrześcijańskiej
Zyzak, Wojciech (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2016)
Autor próbuje usystematyzować poglądy chrześcijańskich autorów na temat zmysłów duchowych. Przedstawia teologiczne podstawy teorii zmysłów duchowych, poglądy na ich istnienie, liczbę, hierarchię ważności, naturę i przedmiot. Opiera się głównie na danych Pisma Świętego, ojców Kościoła oraz najważniejszych teologów zajmujących się tym zagadnieniem.
Kanoniczne spojrzenie na statystyczne badanie skuteczności duszpasterskiej: komunia święta
Kroczek, Piotr; Ulman, Paweł (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2016)
Duszpasterstwo jest bardzo ważnym elementem funkcjonowania Kościoła w świecie. Mierzenie skuteczności pracy duszpasterskiej to trudne zadanie, aczkolwiek możliwe do wykonania. Niniejszy artykuł pokazuje, jak tego dokonać, używając narzędzi statystycznych. Jego szczegółowym celem jest pokazanie optymalnego rozłożenia liczby księży na parafię w celu osiągnięcia najwyższej liczby przyjmowanych przez wiernych komunii świętych. Dane do tego badania zostały pozyskane z rzymskokatolickiej archidiecezji krakowskiej i dotyczą 2014 roku. Autorzy wyciągnęli kilka wniosków, które mogą być pomocne biskupowi diecezjalnemu. Dotyczą one rozmieszczenia księży i rozmiaru parafii. Został także sformułowany postulat de lege ferenda, aby lokalne Kościoły stanowiły prawo regulujące gromadzenie danych statystycznych dotyczących życia Kościoła.
Farewell to the First Great Chancellor 619th academic year at the Pontifical University of John Paul II in Krakow
Szczurek, Jan D. (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2016)
Błogosławiony Jan Duns Szkot o możliwości przyjęcia komunii świętej w stanie grzechu śmiertelnego. Analiza w kontekście współczesnych dyskusji teologiczno-dyscyplinarnych
Niewiadomski, Krzysztof (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2016)
The discussion in the Church on admition of divorced and remarried to the Holy Communion is a part of a broader debate on the possibility of reception of the Holy Communion in the state of mortal sin. Theologians of various periods in the history of the Church, gave their opinions on that subject. A genius Franciscan scholastic theologian bl. John Duns Scotus considers such an action as a further mortal sin. At the same time he respects the judgement made by an upright conscience of such a prior sin and allows reception of the Holy Communion in order to avoid depravity of the faithful, on condition of a firm resolution of confessing the sin in the sacrament of Reconciliation as soon as possible. These exceptions cannot refer to people who do not have a firm resolution of rejecting the sin. The author of the article reflects that allowing the reception of the Holy Communion by such people would be with damage to their spiritual life and would contribute to a greater loss of the sense of sin among contemporary Catholics.
Wybrane problemy społeczne rodzin w oglądzie Jerzego Popiełuszki – diagnoza, ocena, próba rozwiązań. Studium socjologiczne
Tułowiecki, Dariusz (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2016)
Problemy społeczne są definiowane między innymi poprzez rezonans społeczny, jaki wzbudzają w społeczeństwie, lub też wskazanie ich przez charyzmatyczne jednostki. W latach 80. XX wieku taką jednostką był ks. Jerzy Popiełuszko. Jego kazania uświadamiały istnienie określonych problemów, z którymi winna zmierzyć się ówczesna władza. Część tych problemów dotyczyła rodzin. Można je podzielić na trzy kategorie: łamanie zasad etycznych, problemy polityczno-gospodarcze, problemy społeczne. W tekście dokonano analizy przemówień Jerzego Popiełuszki, wskazując problemy, które wyróżniał w kategorii: łamanie systemu aksjologicznego. Problemy te wynikały z nieposzanowania godności osoby ludzkiej, niesprawiedliwości, braku wolności i zakłamania.
Bóg i mass media w orędziach papieża Benedykta XVI na Światowe Dni Środków Społecznego Przekazu
Misztal, Wojciech (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2016)
Na ważne i interesujące nauczanie papieża Benedykta XVI składają się m.in. orędzia na Światowy Dzień Środków Społecznego Przekazu. Orędzia te pozwalają zapoznać się z właściwym Benedyktowi XVI rozumieniem odniesień między Bogiem i nowoczesnymi środkami przekazu myśli, komunikacji. To papieskie rozumienie zarazem stanowi wskazanie, jak do mediów podchodzić, jak z nich korzystać obecnie i w przyszłości. W opracowaniu uwzględniono papieską prezentację związków między Bogiem i współczesną cywilizacją, obraz Boga w omawianych orędziach oraz rozumienie mediów jako wielorako pozytywnie z Nim związanych.
Der Beitrag des Menschenbilds von Johannes Paul II. zu einer Werteerziehung, die auf das Leben in der Familie, der Gesellschaft und der Kirche vorbereitet
Stala, Józef (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2016)
Jan Paweł II w swoim nauczaniu poświęcił wiele miejsca człowiekowi jako osobie. Wskazywał, iż właśnie błędna antropologia jest jednym z problemów współczesnej cywilizacji. Jan Paweł II przypominał, iż człowiek potrzebuje przygotowania do życia w rodzinie, narodzie i Kościele, co stawia wysokie wymagania rodzicom, nauczycielom, wychowawcom, duszpasterzom. Jednocześnie człowiek pozostaje osobą społeczną, nie istnieje tylko dla siebie, ale tworzy grupy, wspólnoty, społeczności. Z tej perspektywy prawidłowy rozwój człowieka domaga się współpracy różnych podmiotów i środowisk wychowawczych.
Antydemoniczny charakter sakramentu chrztu świętego i sakramentu bierzmowania
Ficoń, Marta (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2016)
Szatan jako „ojciec kłamstwa” i „zabójca od początku” (J 8, 44) jest nieprzyjacielem człowieka i Kościoła, który nieustannie stara się zniszczyć. Jednak Chrystus wyposażył swój Kościół w sakramenty, które są źródłem Jego łaski i spotkaniem z Trójcą Świętą. Jako takie stanowią potężną broń przeciwko mocom ciemności. Chrzest przenosi ludzi spod władzy diabła, grzechu i śmierci do Królestwa Bożego, pełnego życia i światła. Bierzmowanie umacnia ochrzczonych w walce przeciwko pułapkom demona.
Perspektywy dla dziewic konsekrowanych żyjących w świecie wynikające z duchowości monastycznej
Stypułkowska, Beata (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2016)
W niniejszym artykule została podjęta refleksja nad teraźniejszością dziewic konsekrowanych. Po przedstawieniu specyfiki dziewic konsekrowanych żyjących w świecie została ukazana charakterystyka duchowości monastycznej, ze szczególnym zwróceniem uwagi na brak drugorzędnego celu, uprzywilejowane miejsce modlitwy w życiu mniszym, realizowanej w dwóch formach: modlitwy liturgicznej oraz modlitwy prywatnej, stałość życia we wspólnocie i utrzymywanie się z własnej pracy. Zostało jeszcze zasygnalizowane zagadnienie teologii monastycznej. Wszystkie te aspekty były rozpatrywane w kontekście dziewic konsekrowanych. W części poświęconej modlitwie dziewic konsekrowanych została omówiona modlitwa liturgiczna (msza święta, spowiedź i kierownictwo duchowe, liturgia godzin) i modlitwa prywatna (adoracja Najświętszego Sakramentu, czytanie Pisma Świętego i rozmyślanie, specjalne nabożeństwo do Maryi). Całość artykułu kończą sugestie dla dziewic konsekrowanych inspirowane duchowością monastyczną.
Przepowiadanie do ludzi w podeszłym wieku
Sławiński, Henryk (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2016)
Wiele uwagi poświęca się w homiletyce i przepowiadaniu dzieciom. Nieproporcjonalnie mało uwagi poświęca się natomiast osobom starszym. Niniejsze opracowanie uzupełnia ten brak. Najpierw podjęta jest próba opisu, kim są ludzie starsi, następnie omówione jest ich miejsce w życiu parafialnym. W dalszej kolejności podjęta jest analiza ludzi starszych jako audytorium kościelnego przepowiadania. W konsekwencji omówione są najważniejsze kwestie egzystencjalne, które dotyczą tej grupy słuchaczy, sposób i okoliczności przepowiadania do nich oraz postawa głosiciela wobec takiego audytorium.
Parafia Wadowice w latach 1957–1960. Wspomnienia wikariusza
Kubiś, Adam (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2016)
Autor artykułu opisuje trzyletni okres swojej pracy duszpasterskiej w latach 1957–1960 w charakterze wikariusza w parafii Ofiarowania Najświętszej Maryi Panny w Wadowicach. Czyni to po prawie 60 latach, by zostawić świadectwo o miejscu urodzenia i lat szkolnych św. Jana Pawła II, papieża. W tekście swoim ogranicza się wyłącznie do wspomnianych lat, nie pisząc o Wadowicach sprzed 1957 roku i po roku 1960. Autor zauważa najpierw, że w okresie jego pracy duszpasterskiej parafia Wadowice sięgała poza granice miasta, obejmując wioski: Jaroszowice, Hobot, Zawadkę i Tomice. Dzisiaj na terenie tejże parafii powstały trzy nowe parafie, z których na imienną wzmiankę zasługuje kościół i parafia pod wezwaniem św. Piotra Apostoła. Większość artykułu Autor poświęca religijnemu życiu parafii, podkreślając, że kształtowała je liturgia trydencka sprzed Drugiego Soboru Watykańskiego. Imiennie wymienia grono kapłańskie, które w latach pobytu Karola Wojtyły kształtowało jego życie religijne. W 1958 roku ks. Karol Wojtyła został biskupem pomocniczym w archidiecezji krakowskiej. W tekście są opisane jego prymicje biskupie i wizytacja duszpasterska, która miała miejsce we wrześniu 1959 roku.
Papieska elekcja i posługa w dokumentach soboru we Florencji
Medwid, Wojciech (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2016)
Artykuł ma na celu odpowiedzieć na pytanie, w jaki sposób sobór florencki zdefiniował wybór papieża, jego kompetencje i znaczenie przewodnictwa Kościołowi oraz jak papieska funkcja wpłynęła na przezwyciężenie koncyliaryzmu. Sobór pokazał przewodnią rolę papieża nad Kościołem powszechnym i określił konkretne zadania i priorytety biskupa Rzymu oraz procedury jego wyboru. W przypadku wakatu w Stolicy Apostolskiej, który powstałby w trakcie obrad soborowych, wybór nowego biskupa Rzymu miał mieć miejsce tam, gdzie obradują ojcowie. Przed wejściem na konklawe elektorzy mieli złożyć przysięgę Bogu i Kościołowi. Papież jest pierwszym i najwyższym pasterzem owczarni Chrystusa i dlatego musi być osobą zatroskaną o zbawienie wszystkich dusz i o pożytek dla całego świata chrześcijańskiego. Biskup Rzymu ma zdecydowanie wyznawać i zachować wiarę katolicką, według tradycji apostolskiej, soborów powszechnych i świętych ojców. Papież musi być świadomy swojej funkcji i gotowy do największych poświęceń w służbie Bogu i wiernym. Ma także dbać o prowadzenie i kierowanie na drogę zbawienia duchowieństwa i ludu rzymskiego oraz musi naprawiać i usuwać wszystko, co może być skażone symonią lub konkubinatem. Papież nie może kierować się więzami pokrewieństwa, ma być dostępny dla wiernych.

Przeglądaj

Przeglądaj Analecta Cracoviensia, 2016, T. 48 wg Data wydania