Problem wiary oraz uczestnictwa w jej rozwoju umysłu ludzkiego, należy zasadniczych na gruncie teologii duchowości i mistyki chrześcijańskiej. Umysł jako fundamentalna władza duchowa w strukturze człowieka, prowadzi go w kierunku prawdy o sobie, świecie i Bogu. Nie wystarczy jednak jego naturalna siła. Nadprzyrodzona cnota wiary usprawnia jego działanie na drodze przyjęcia prawd nieoczywistych. Obok poznania empirycznego oraz racjonalnego mamy do czynienia w relacji rozum-wiara z poznaniem kontemplacyjnym. Poznanie umysłowe musi jednak być poddawane na drodze rozwoju ku zjednoczeniu z Bogiem oczyszczeniu czynnemu oraz biernemu. W procesie tym jednak pozostaje w ścisłej relacji w stosunku do woli człowieka.
