Studia Paradyskie, 2020, t. 30

Stały URI dla kolekcjihttps://theo-logos.pl/handle/123456789/5837

Przeglądaj

Teraz wyświetlane 1 - 14 z 14

Chiesa e web: il valore della „dimensione” digitale nella chiesa e la pandemia
Santoro, Roberta (Wydawnictwo Pallottinum, 2020)
Globalna pandemia spowodowała cierpienie wielu osób, także w aspekcie religijnym, stąd religie stanęły przed zadaniem ponownego zbadania swych założeń społecznych. Pojawiła się konieczność analizy niektórych reguł życia w społeczeństwach, w których zjawisko koronawirusa zrodziło trudne pytania egzystencjalne i religijne. W tym kontekście należałoby się przyjrzeć przede wszystkim kondycji wolności religijnej w Europie. Wspieranie wspólnot i stowarzyszeń, w których można realizować wolność religijną, powinno należeć do fundamentalnych celów każdego państwa. Ludzie wierzący bowiem mają wobec państwa konkretne oczekiwania. Szczególna sytuacja, jaką jest pandemia, wymaga tego, by religie odnalazły swoje nowe funkcje, skoncentrowane na wartości osoby. To może doprowadzić do zdefiniowania wspólnej tożsamości i zagwarantować „te wartości integracji społecznej i wspólnotowej, które wydają się dziś szczególnie ważne”. Obecnie religie w sposób wyraźny domagają się od instytucji europejskich ochrony swoich interesów, ponieważ powinno to leżeć u podstaw współżycia społecznego. Dialog ten staje się instrumentem prawnym do konstrukcji legislacyjnej poprzez tworzenie odpowiednich programów. W obliczu wyzwań i potrzeb wynikających ze współistnienia społecznego i międzynarodowego religie muszą stać się częścią procesu demokratycznego, nie zapominając i nie zdradzając autentyczności swojego przesłania religijnego, a jednocześnie nie warunkując i nie obciążając rozwoju demokracji.
COVID-19 a łamanie chleba w kontekście Paschy Jezusa
Sienkiewicz, Edward (Wydawnictwo Pallottinum, 2020)
Pandemia COVID-19, nie tylko spowodowała wielki kryzys w wielu dziedzinach ludzkiego życia, ale również odsłoniła liczne słabości, dotąd bagatelizowane lub nieuświadamiane. Dotyczy to również Kościoła. Kościół, założony przez Jezusa Chrystusa jako wspólnota wiary w Jego zmartwychwstanie, powinien jednoczyć rozdzielane w Starym Testamencie: świątynię, w której składano ofiary, i dom, w którym spożywano Paschę. Podstawą tego jednoczenia i zarazem wypełnieniem obietnicy, oczekiwanym w starotestamentowym – paschalnym wymiarze – jest Eucharystia. Pandemia, pociągając za sobą daleko idące ograniczenia w sprawowaniu kultu chrześcijańskiego, spowodowała pod tym względem sytuację określaną jako nadzwyczajną. W wielu miejscach prowadziło to do nowego spojrzenia – przez bardzo konkretne doświadczenia – na rzeczywistość domu i Kościoła. Nadzwyczajne okoliczności, nazywane czasem kryzysowymi, wymagały nowych rozwiązań, pozwalających z wiarą przeżywać ów stan kryzysowy i doświadczać działania Boga. Domagały się również teologicznej refleksji. Jak się okazuje, doświadczenia starożytnego Izraela, związane z objawiającym się w historii tego ludu Bogiem, mogą bardzo pomóc w rozumieniu i przeżywaniu pandemicznej rzeczywistości przez chrześcijan. Dzieje te bowiem zdają się wyznaczać dwa podstawowe etapy: wędrówki i osiedlenia w ziemi obiecanej. Izrael przeżywał je i rozumiał w kontekście Paschy i Przymierza, a także Ofiary i Świątyni. Dostosowywał również do nich istotne elementy kultu, aby wiara była odpowiedzią na konkretne doświadczenia i wyzwania. Wszystkie te elementy obecne są również w Chrystusowym Kościele, który wyrasta i żyje z Eucharystii – łamania chleba. Pandemia COVID-19 uświadomiła wielu nie tylko ciągłość wiary Izraela i wierzących w Chrystusa. Ukazała również potrzebę odwoływania się do konkretnych, dawnych doświadczeń narodu Starego Przymierza. Jedno i drugie po to, aby lepiej rozumieć i dobrze przeżywać wydarzenia – także te trudne – już w Nowym Przymierzu i wciąż w paschalnym wymiarze.
COVID-19: una sfida epocale. Aspetto biblico
Witaszek, Gabriel (Wydawnictwo Pallottinum, 2020)
Dramat pandemii koronawirusa prowadzi nas do przyznania większej przestrzeni aspektowi teologicznych badań biblijnych, w których dziś żyjemy z odnowioną świadomością, szczególnie w warunkach, w których się znajdujemy. W Biblii termin zaraza (deber) zwykle oznacza każde wielkie nieszczęście.
Gott und COVID-19 – Kirche ohne Antwort?
Zimmermann, Markus (2020)
Każdy praktykujący chrześcijanin, biorący pod rozwagę zjawisko pandemii COVID-19 i śledzący źródła internetowe mówiące o tym problemie, bez trudu jest w stanie zauważyć rodzące się inicjatywy, mające pomóc chrześcijanom odnaleźć głęboki duchowy sens tej pandemii czy też zorganizować wspólną modlitwę w intencji zażegnania kryzysu. Duchowa interpretacja pandemii i zachęta do modlitwy są jednak niezbyt często spotykane w wypowiedziach Kościoła. Niektórzy duchowni wspominają co prawda o gniewie i sądzie Bożym, ale hierarchowie kościelni milczą w tej sprawie lub ograniczają swe wypowiedzi do apeli o darowiznę lub empatię. Otwarcie ujawnia się wrażliwość naszego społeczeństwa, co stawia pod znakiem zapytania zarówno indywidualną osobę, jak i całe życie społeczne czy wiarę. Tradycja biblijna i kościelna mają jednak odpowiedź na kryzys. Jeżeli Kościół nie chce zostawić wiernych samym sobie, powinien zadbać o to, by jego wypowiedzi były bardziej zróżnicowane biblijnie, duchowo i teologicznie.
La Chiesa e lo spazio pubblico al tempo del Coronavirus
Deibl, Jakob Helmut (Wydawnictwo Pallottinum, 2020)
Niniejsza praca wymienia sześć kroków, w których można opisać Kościół w kontekście pandemii COVID-19. Jej celem nie jest zatem jakakolwiek ocena reakcji Kościołów na kryzys, ale zwrócenie uwagi na dwa obszary: publiczny wymiar Kościoła i jego anachroniczny horyzont. Kościół od momentu swojego rozpoznawalnego początku lokuje się w przestrzeni dyskursu publicznego. Wskazują na to choćby przemówienia św. Piotra i św. Pawła w Dziejach Apostolskich, jak również budowle sakralne, którymi Kościół od IV wieku współtworzy przestrzeń publiczną. Budynki te są często naznaczone wielowiekową historią architektury i przeważnie niezmiennymi wymogami ich użytkowania. Ze względu na solidną konstrukcję kościoły są trwałe i dają możliwość przyszłego wykorzystania i przekształcenia. Ta solidna konstrukcja umożliwia anachroniczne przeżywanie czasu w budynkach kościelnych, w których przecinają się przeszłość, teraźniejszość i przyszłość. Ograniczenia pandemii COVID-19 nie zakłóciły w pełni życia religijnego, ale znacząco zmieniły jego charakter w dwóch aspektach: życie Kościoła przenosi się z przestrzeni publicznej do prywatnej, a liturgia często nie odbywa się już w przestrzeniach kościelnych, lecz w przestrzeni wirtualnej. Chociaż do tej pory publiczny charakter przekonań dawał gwarancję rzetelnej dyskusji i stanowił pomoc w radzeniu sobie z problemami naszych czasów, to teraz stworzył on pewne niebezpieczeństwo. Ponadczasowa dostępność i formowalność wirtualnego pokoju eliminują anachroniczne doświadczenie wiary. Bez względu na to, jaki kształt przybierze w przyszłości odnowa wiary i życia religijnego, to będą one musiały odzyskać publiczny i anachroniczny wymiar.
Laicità dello stato e autonomia della chiesa: la promozione del bene comune al tempo della pandemia
Dammacco, Gaetano (Wydawnictwo Pallottinum, 2020)
Celem niniejszej pracy jest analiza idei świeckości państwa oraz autonomii Kościoła w kontekście problemów spowodowanych kryzysem pandemicznym, który przejawił się przede wszystkim na polu sanitarnym, społecznym, ekonomicznym i religijnym. Stawiamy pytanie, jakie nowe wyzwania generuje pandemia i jakie zobowiązania stawia przed Kościołem i państwem. Staramy się w sześciu krokach wykazać, że ochro#na „wspólnego domu” stała się celem aktywności społecznej w duchu nowego personalistycznego humanizmu: 1. Pandemia jako część naszego życia i życia Kościoła, 2. Pandemia jako czynnik ujawniający niespójność społeczeństwa (między solidarnością a egoizmem), 3. Poczucie laickości i autonomii w czasie pandemii, 4. Pandemia i globalizacja jako zjawiska generujące kryzysy gospodarcze i społeczne: „później wszystko będzie inaczej”, 5. Nowe wyzwania dla społeczeństwa i Kościoła: wolność wyznania, prawa człowieka, praca, rodzina, ochrona ubogich i słabych, 6. Ochrona „wspólnego domu” jako cel dążeń społecznych w duchu nowego humanizmu.
Oblicza wspólnoty Kościoła w czasie pandemii COVID-19
Drożyński, Tomasz (Wydawnictwo Pallottinum, 2020)
Pandemia odmieniła oblicze „wspólnoty grzeszników, potrzebujących miłości Boga” (Benedykt XVI). Papiestwo czasów koronawirusa naznaczone jest niezwykłymi gestami i znakami. Decyzja o zamknięciu świątyń dla osób wierzących była bolesnym doświadczeniem. Nie brakowało opinii krytycznych na temat pobłażliwości władz kościelnych. Zamknięcie kościołów ze względów sanitarno-epidemiologicznych wymogło wezwanie do tworzenia prawdziwych „Kościołów domowych”. Pandemia zwirtualizowała nasze życie, co konsekwentnie dotknęło wspólnoty Kościoła. Internet jako „cyfrowy kontynent” stał się współczesnym areopagiem przekazu wiary. To rodzi nowe wyzwania i zagrożenia. Wirtualizacja życia religijnego doprowadziła do powstania nowej odmiany „churchingu”, w czasie pandemii narodził się bowiem „e-churching”. Czas epidemii uruchomił we wspólnocie Kościoła różne radykalizmy. Kościół czasów pandemii to „Kościół otwartych drzwi” (Franciszek), ale też i słabość formacji stałej duchownych i katechezy świeckich, zaniedbania sfery medialnej. Oblicze wspólnoty Kościoła w skali mikro egzemplifikuje Kościół lokalny – w tym przypadku Polska Misji Katolicka we Freiburgu (wspólnota emigracyjna, wspólnota sakramentalna i „domowego Kościoła”, wspólnota słuchania i towarzyszenia, zwirtualizowana wspólnota Słowa i formacji duchowej, wspólnota „wyobraźni miłosierdzia”, wspólnota inkulturacji i „diakonii kultury”, wspólnota zaangażowana, wspólnota poszukująca sensu). Kościół popandemiczny będzie musiał zmierzyć się z nowymi wyzwaniami: zlokalizowanie między obecnością w świecie („aggiornamento”) a odświatowieniem („Entweltlichung”), prymat ewangelizacji przed sakramentalizacją, zaangażowanie się w posługę towarzyszenia i słuchania, tworzenie wspólnoty komunii („communio”) i misji („missio”), określenie tożsamości jako wspólnoty miłosierdzia w skali jednego ludzkiego serca, jak i w skali całego Kościoła.
Papież, który zaskoczył Sorrentina. Słowa i obrazy teatru pedagogicznego Franciszka w czasie pandemii COVID-19
Kućko, Wojciech (Wydawnictwo Pallottinum, 2020)
Celem artykułu jest ukazanie, w jaki sposób, za pomocą sugestywnych słów, znaków i obrazów, Franciszek realizował nabożeństwa i liturgie watykańskie w czasie pandemii koronawirusa od marca do maja 2020 roku. Analiza dotyczy kolejnych aktów papieskiego „dramatu liturgicznego”: od dni poprzedzających pielgrzymkę 15 marca 2020 r. do kościoła San Marcello w Rzymie aż po ostatnią transmitowaną Mszę św. 18 maja 2020 r. przy relikwiach św. Jana Pawła II. W związku z tym na początku zaprezentowane są założenia jezuickiego teatru pedagogicznego, które pomogły papieżowi Bergoglio oraz jego współpracownikom w zaplanowaniu i zrealizowaniu bogatej katechezy liturgicznej i moralnej dla całego świata przy pomocy skromnych środków. W dalszej części przywołane są i opisane kolejne akty papieskiego theatrum, opisane w trzech grupach: idea i przesłanie transmisji Mszy św. i modlitw; znaki Paschy, obchodzonej w szczególnej scenerii w Watykanie oraz gesty miłosierdzia chrześcijańskiego, wykonane przez papieża wobec cierpiących w czasie pandemii. W ostatnich latach papiestwo jest przedmiotem zainteresowania wielu reżyserów. Jeden z nich, włoski reżyser Paolo Sorrentino, autor popularnych serii o wyimaginowanej historii papiestwa przyszłości, poruszony scenami z placu św. Piotra w czasie pandemii ocenił, że Watykan nie potrzebuje już jego pomocy, bo kreuje dużo potężniejsze obrazy niż te z jego filmów. W ostatniej części artykułu przywołane są badania włoskiego teologa Antonio Spadaro, który na łamach czasopisma La Civiltà Cattolica dokonał analizy siedmiu papieskich obrazów czasu pandemii.
Polityka rządu hiszpańskiego w czasach koronawirusa – człowiek czy pieniądz?
Salamon, Justyna (Wydawnictwo Pallottinum, 2020)
Przedmiotem artykułu jest analiza sytuacji społeczno-politycznej w Królestwie Hiszpanii w okresie epidemii oraz polityki socjalistycznego rządu premiera Pedro Sáncheza (PSOE) w okresie od 13 marca 2020 r. do 20 czerwca 2020 roku. Cezurę czasową wyznaczają data wprowadzenia i zniesienia tzw. Estado de alarma w związku z epidemią koronawirusa. W przeciągu trzech miesięcy zmieniała się sytuacja polityczno-prawna w Królestwie Hiszpanii, a także ewoluowała liczba osób zarażonych oraz zmarłych. Celem artykułu było uzyskanie odpowiedzi na pytanie: jakimi priorytetami kierował się rząd? Czy ważniejszy od życia ludzkiego był aspekt ekonomiczny? Zasadniczą część artykułu poświęcono analizie miejsca i roli Kościoła katolickiego w trudnych czasach epidemii, zwłaszcza w kontekście niesprzyjającej sytuacji politycznej związanej z socjalistycznymi rządami i postępującą ateizacją kraju. Analizie instytucjonalno-prawnej poddano najważniejsze dokumenty: począwszy od Królewskiego Decretu („Real Decreto”) z dnia 14 marca br. ustanawiającego „Estado de alarma”, poprzez kolejne etapy tzw. poluzowania, aż do wprowadzenia tzw. nowej normalności („nueva normalidad”). Poruszono aspekty związane z decyzjami dotyczącymi wyboru respiratorów dla chorych oraz bagatelizowania sytuacji w domach opieki społecznej. Zwrócono uwagę na aktywność Episkopatu Hiszpanii nie tylko w kwestiach związanych z religią (m.in. ze sprawowaniem liturgii i uczestnictwem w niej), ale również z pomocą społeczną. Zasadne było odwołanie się do metody historycznej, celem zaprezentowania chronologicznego opisu, a także do metody indukcji.
Przekrój reakcji hierarchii, duchowieństwa i wiernych Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego na pandemię COVID-19
Golimont, Andrzej (Wydawnictwo Pallottinum, 2020)
Światowa pandemia koronawirusa stworzyła nowe wyzwania, także w zakresie teologii i liturgiki. Tekst omawia, w formie ogólnej, reakcję Kościołów Prawosławnych w różnych krajach oraz prezentuje szczegółowo działania hierarchów, duchownych i wiernych Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego. Opierający się na zasadzie autokefaliczności, pozbawiony centralnego ośrodka władzy organizacyjnej Kościół Prawosławny zaprezentował bardzo różne postawy: od daleko idącego podporządkowania się ograniczeniom pandemicznym, łącznie z korzystaniem przy udzielaniu Eucharystii ze sprzętów jednorazowego użytku (Belgia, Szwajcaria) aż do całkowitego zanegowania rozporządzeń władz (Bułgaria). PAKP znalazł się pomiędzy tymi skrajnościami. Poszczególni biskupi, w formalnych i nieformalnych instrukcjach, polecali proboszczom i wiernym dostosowanie się do ograniczeń epidemiologicznych, szczególnie w zakresie przestrzegania zasad kwarantanny i pozostawania w domu (diecezja wrocławsko-szczecińska, diecezja hajnowska); z drugiej strony, stanowisko Świętego Soboru Biskupów wykluczało np. stosowanie jednorazowych łyżeczek przy udzielaniu Eucharystii. W oparciu o dostępne źródła pisemne, w tym dokumenty Świętego Soboru Biskupów, listy, komunikaty biskupów, relacje wiernych na portalach społecznościowych oraz osobiście prowadzone rozmowy z hierarchami, autor omawia wypracowane przez PAKP pandemiczne formy aktywności duszpasterskiej (aktywność parafii w mediach społecznościowych, internetowe transmisje nabożeństw, zamawianie intencji modlitewnych mailem lub sms-em) oraz wiążące się z tym problemy (nieuzasadnione zastępowanie osobistego uczestnictwa w liturgii obejrzeniem jej w Internecie, wątpliwości co do godnych okoliczności jej odtwarzania), a także odpowiedź biskupów (transmisje tylko w czasie rzeczywistym, bez możliwości późniejszego odtworzenia). Prezentuje także pewne pozytywy, płynące z obecnej sytuacji (spontaniczna aktywność wiernych, np. przy organizowaniu nagłośnienia nabożeństw, „odformalizowanie” sakramentu spowiedzi, często odbywającego się na świeżym powietrzu).
The Church and the Challenge of an Integral Ecology for a New Humanism
Del Mastro, Diana (Wydawnictwo Pallottinum, 2020)
Pandemia COVID-19 była zdarzeniem nieoczekiwanym: dotychczas światu wydawało się, że może kontrolować wszystko, tymczasem okazało się, że istnieją pewne zjawiska biologiczne, wobec których człowiek jest bezsilny. Fakty biologiczne, które miały miejsce w czasie pandemii, zdemaskowały liczne zagrożenia, jakie mogą być niesione przez procesy globalizacyjne. Jest to związane z pewnymi efektami ubocznymi niezrównoważonego rozwoju i wpływa na nasze życie, społeczność i gospodarkę. Mauro Ceruti twierdzi, że elementy globalizacyjne w takich dziedzinach jak biologia, antropologia, ekonomia czy polityka są ze sobą nierozerwalnie związane i nie da się ich odseparować. Papież Franciszek, w odpowiedzi na potrzeby świata nauki, wrażliwego na kwestie środowiskowe, opublikował w 2015 roku swoją drugą encyklikę pod tytułem Laudato si’. Jest to dokument adresowany do wszystkich, nie tylko do chrześcijan. W tej encyklice Kościół katolicki po raz pierwszy wypowiada się na temat środowiska naturalnego i jego ochrony. Laudato si’ nie jest traktatem teoretycznym, ale przedstawia integralną wizję (teologiczną, antropologiczną, egzystencjalną) kosmosu i człowieka w ich intymnej relacji, wzywającą nas do dokonania zmiany, której nie wolno odkładać na później.
Tolleranza religiosa in Albania nelle condizioni della pandemia globale
Krisafi, Ksenofon; Rizo, Kejsi (Wydawnictwo Pallottinum, 2020)
Pierwsze miesiące roku 2020 zbiegają się w czasie z obchodami corocznych świąt religijnych: prawosławnej Wielkanocy, katolickiej Wielkanocy, Id al-Fitr, Id al-Adha i Sultan Novruz, czyli odpowiednio świąt prawosławnych, katolickich, muzułmańskich i Bektashi. Zgodnie z tradycją, uroczystości odbywają się zwykle w budynkach religijnych, gdzie spotykają się duchowni i wierni w celu sprawowania swoich obrzędów. Zasada ta od wieków jest zakorzeniona w kulturze religijnej Albanii i bywa ściśle przestrzegana. Zdarzały się jednak bardzo rzadkie przypadki, kiedy, wziąwszy pod uwagę szczególnie ważne interesy związane ze zdrowiem społeczności, próbowano znaleźć inne sposoby, aby sprostać tej tradycji. Wybitni albańscy i zagraniczni uczeni twierdzą, że dżuma i cholera miały katastrofalne skutki dla dziesiątek tysięcy ludzi. W tych warunkach ludzie postępowali racjonalnie i w porozumieniu z duchowieństwem zgadzali się na odprawianie ceremonii na otwartej przestrzeni, unikając możliwości osobistego kontaktu fizycznego. Ta praktyka została wznowiona podczas globalnej pandemii COVID-19. Stało się tak z trzech powodów. Po pierwsze, z uwagi na stosunkowo zadowalający poziom edukacji kulturalnej i religijnej wierzących i ich przywódców. Po drugie, ze względu na świadomość poważnych niebezpieczeństw, jakie mogą być konsekwencją niezachowywania dystansu fizycznego i utrzymania higieny. Trzeci powód wiąże się z duchem tolerancji, szczególnie charakterystycznym dla Albańczyków.
Wirtualne a realne kształtowanie więzi wspólnoty Kościoła w dobie pandemii koronawirusa
Szulist, Janusz (Wydawnictwo Pallottinum, 2020)
Pandemia koronawirusa jako swoistego rodzaju sytuacja kryzysowa wpłynęła na koncepcję duszpasterstwa, realizowaną w łonie Kościoła katolickiego. Dotychczasowa działalność Kościoła, oparta na rzeczywistym kontakcie z wiernymi, została w pewnej mierze zredukowana do relacji wirtualnych w czasie lockdownu. Ten stan rzeczy odpowiada idei społeczeństwa wirtualnego, w ramach której przedefiniowano wartości prawdy, solidarności i dobra wspólnego. Każda ze wskazanych wartości (będących jednocześnie zasadami społecznymi) zmierza do ochrony człowieka w aspekcie godności osobowej i nienaruszalnych praw. Mając na uwadze niebezpieczeństwa, jakie kryją się w wirtualnej rzeczywistości, należy traktować łączność internetową jako szansę dla duszpasterstwa, przy jednoczesnym uwzględnieniu fundamentalnego znaczenia realnego kontaktu z wiernymi. Pandemia koronawirusa jest „znakiem czasu”, który intensyfikuje doświadczenie wspólnoty jako Kościoła stanowiącego źródło otuchy w dobie kryzysu.
Wokół Mszy świętej online w czasie pandemii
Sambor, Paweł (Wydawnictwo Pallottinum, 2020)
W artykule został poruszony temat kryterium wyboru Mszy św. online podczas pandemii. Nawet jeśli uczestnictwo na odległość nie jest uczestnictwem ściśle liturgicznym, wybór miejsca, z którego transmitowana jest Msza święta, nie jest bez znaczenia. Kryterium, które proponujemy w artykule, oparte jest na dwóch przesłankach: na rozumieniu Eucharystii jako celebracji budującej lokalną wspólnotę Kościoła i na pojęciu przestrzeni rozpatrywanej na poziomie antropologicznym (fenomenologia przestrzeni) i teologicznym (przestrzeń liturgiczna).

Przeglądaj

Przeglądaj Studia Paradyskie, 2020, t. 30 wg Tytuł