Roczniki Teologiczne, 1997, T. 44, z. 7
Stały URI dla kolekcjihttps://theo-logos.pl/handle/123456789/6483
Przeglądaj
Ostatnie zgłoszenia
Pozycja Ekumeniczne nauczanie i uczenie się. Memorandum „Societas Oecumenica” - Europejskiego Towarzystwa Badań Ekumenicznych Strassburg, 28 sierpnia 1996 roku(Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 1997)Pozycja Pneumatologiczny wymiar apostolskości KościołaGlaeser, Zygfryd (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 1997)Pozycja Ocalić pamięć o soborzeGórka, Leonard (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 1997)Pozycja Ökumenische Tätigkeit in Polen. Erfahrungen eines ökumenisch-engagiertens PfarrersGręś, Stanisław (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 1997)Polska nie zna wojen religijnych. Zawsze nawiązywała stosunki z wyznawcami różnych Kościołów działających w Polsce. Ożywione były kontakty profesorów wydziałów teologii katolickiej, prawosławnej i ewangelickiej na Uniwersytecie Warszawskim. Istniało zainteresowanie Kościoła katolickiego prawdami głoszonymi przez inne Kościoły, a w szczególności przez Kościół prawosławny. Wprowadzano katedry teologii wschodniej czy porównawczej w wyższych uczelniach katolickich i w seminariach duchownych. Powstawały związki, które grupowały młodzież różnych wyznań. W latach powojennych w nowych granicach Polska stała się krajem jednolitym pod względem religijnym, z olbrzymią większością katolików (ponad 95%). Mimo takiej sytuacji Polska nie miała wątpliwości, czy warto zajmować się ekumenizmem, i w takich właśnie warunkach powstał autentyczny ekumenizm. Gdy oceniamy ekumenizm w danym kraju, to musimy uwzględnić, jaki jest procent poszczególnych wyznań, ponieważ ma to istotny wpływ na kształtowanie się działalności ekumenicznej. Ekumeniczne wypowiedzi Jana XXIII odbiły się głośnym echem w Polsce, a jeszcze większym impulsem do działania były sesje soborowe, zwłaszcza zaś Dekret o ekumenizmie. W artykule, po krótkim rysie historycznym, sygnalizuje się działalność ekumeniczną oficjalnych władz Kościoła katolickiego i Kościołów chrześcijańskich, wyższych uczelni, sympozja i spotkania ekumeniczne, ekumeniczne piśmiennictwo oraz nabożeństwa ekumeniczne. Kościół katolicki rozpoczął otwartą działalność ekumeniczną już w 1961 r. przed oficjalnym mandatem władz kościelnych. Dziekani Warszawy powołali Sekcję Ekumeniczną przy Studium Duszpasterskim, która organizowała wykłady o tematyce ekumenicznej. W dalszej fazie rozwoju ruchu ekumenicznego powstaje Ośrodek do Spraw Jedności Chrześcijan przy Kurii Metropolitalnej w Warszawie, powołany przez kard. Stefana Wyszyńskiego w dniu I października 1962 r., a w cztery lata później Konferencja Episkopatu Polski dnia 10 lutego 1966 r. powołała Komisję Episkopatu do Spraw Ekumenizmu, która objęła kierownictwo działań ekumenicznych w całym kraju. Natomiast przy kuriach diecezjalnych powstały referaty, względnie w wydziałach duszpasterskich mianowano referenta do spraw ekumenizmu. Komisja Episkopatu realizuje wskazania Stolicy Apostolskiej, przygotowuje Tydzień Powszechnej Modlitwy o Jedność Chrześcijan, organizuje wykłady, wydaje kwartalnik „Biuletyn Ekumeniczny” Nawiązuje kontakty z Kościołami zrzeszonymi w Polskiej Radzie Ekumenicznej i prowadzi z nimi dialog. Początki Polskiej Rady Ekumenicznej sięgają 1940 r. W 1945 r. powstała Tymczasowa Rada Ekumeniczna, a 15 listopada 1946 r. ukonstytuowała się Polska Rada Ekumeniczna. Organizuje ona tygodnie modlitw i prowadzi działalność ekumeniczną, nawiązuje kontakty ze Światową Radą Kościołów. Polska Rada Ekumeniczna ma swoje oddziały wojewódzkie. W Polsce istnieją uczelnie wyznaniowe, w których są prowadzone wykłady i seminaria naukowe. Należy tu wymienić Katolicki Uniwersytet Lubelski, Akademię Teologii Katolickiej i Chrześcijańską Akademię Teologiczną. Wymienione uczelnie prowadzą działalność naukowo-dydaktyczną, publikują książki o tematyce ekumenicznej, prace seryjne i artykuły, kształcą wykładowców zagadnień ekumenicznych, organizują sympozja. Istnieje między nimi ścisła współpraca ekumeniczna. W Polsce organizuje się sympozja ekumeniczne o zasięgu międzynarodowym i krajowym. Należałoby wspomnieć przynajmniej niektóre. I tak w 1982 r. odbyło się sympozjum z okazji 500 rocznicy urodzin ks. dra Marcina Lutra (1982). Od 1991 r. wspomniane uczelnie organizują co roku sympozjum na temat wspólnie uzgodniony. Podjęto też temat Unii Brzeskiej (1995). Zorganizowano sympozjum międzynarodowe w 350 rocznicę „Colloquium Charitativum” (1995). Oprócz sympozjów ekumenicznych organizowane są co roku spotkania ekumeniczne dla wykładowców ekumenizmu i referentów diecezjalnych celem omówienia nabożeństw ekumenicznych. Prowadzone są też wykłady ekumeniczne ogólnie dostępne dla duchownych i świeckich. Od wielu lal prowadzone są rekolekcje ekumeniczne dla duchownych, a także rekolekcje ekumeniczne dla młodzieży. Z czasopism ekumenicznych należy wymienić następujące: „Biuletyn Ekumeniczny”, „Roczniki Teologiczno-Kanoniczne” zeszyt 2, poświęcony częściowo zagadnieniom ekumenicznym, a od 1993 zeszyt 7 „Roczników Teologicznych”, poświęcony wyłącznie teologii ekumenicznej, serię „Studia Ekumeniczne”, „Studia i Dokumenty Ekumeniczne”, „Jednota” Oprócz czasopism ściśle ekumenicznych inne czasopisma w Polsce zamieszczają dość dużo artykułów o tematyce ekumenicznej. Dla przykładu można wymienić „Znak” i „Ateneum Kapłańskie” Bibliografia ekumeniczna w Polsce jest zatem dość spora. Nabożeństwa ekumeniczne w Kościele katolickim z udziałem Kościołów chrześcijańskich rozpoczęły się w 1962 r. Organizuje się Tydzień Powszechnej Modlitwy o Jedność Chrześcijan, przygotowywany przez Komisję Episkopatu do Spraw Ekumenizmu i Polską Radę Ekumeniczną. Nabożeństwa ekumeniczne organizują także duszpasterze w swoich parafiach. Nabożeństwa ekumeniczne odbywają się nie tylko tradycyjnie w styczniu, ale również w okresie Zesłania Ducha Świętego, a także w innych porach roku. Urzędnicy państwowi urządzają różne rocznice i zapraszają przedstawicieli różnych Kościołów i proszą o przeprowadzenie nabożeństw ekumenicznych, np. 50 rocznica holocaustu w Gorzowie Wielkopolskim (1993). Działalność ekumeniczną prowadzi również Towarzystwo Biblijne w Polsce, z którym współpracuje Kościół katolicki. Nie sposób w jednym artykule przedstawić całej działalności ekumenicznej w Polsce. Niewątpliwie jest to opracowanie fragmentaryczne, ale daje pewien obraz pracy ekumenicznej w naszym kraju. Z pewnością w Polsce pod tym względem wiele zrobiono, ale jeszcze dużo pozostało do zrobienia.Pozycja O kulturze polskiego prawosławiaHryniewicz, Wacław (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 1997)Pozycja The Orthodox idea of mission to the contemporary worldLeśniewski, Krzysztof (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 1997)Problem misji w ciągu wieków nie stracił nic ze swej aktualności. Autor na wstępie artykułu zastanawia się, jaka jest sytuacja współczesnego świata oraz co może ofiarować chrześcijaństwo pluralistycznemu społeczeństwu u schyłku XX wieku. Następnie, odwołując się do postawy pierwszych chrześcijan, wskazał, iż chrześcijaństwo stało się religią uniwersalistyczną w wyniku spotkania z pluralistyczną pod względem religijnym i kulturalnym cywilizacją grecko-rzymską. To stanowi punkt wyjścia do przedstawienia prawosławnego stanowiska odnośnie do misji. Po omówieniu „imperatywu misyjnego”, który wynika z samego nakazu Pana (por. Mt 28, 19), Autor skoncentrował się nad celami misji. W teologii prawosławnej akcentuje się dwa poziomy celów misji: pierwszy z nich - ostateczny - to urzeczywistnienie się chwały Bożej; drugi poziom - to cele pośrednie misji. Zalicza się do nich wszystkie działania na rzecz założenia Kościołów lokalnych, w których głoszone będzie Słowo Boże, i sprawowanie sakramentów. W prawosławiu wielką rolę przypisuje się celebracji Boskiej Liturgii, będącej duchowym pokarmem dla wierzących. Celem misji jest nie tyle zdobycie nowych wyznawców, co aktywne wcielenie wierzących w życie Kościoła. W ostatniej części artykułu została przedstawiona inkarnacyjna postawa Kościoła prawosławnego praktykowana na misjach. Polega ona na wcieleniu Bożej Prawdy w języku i kulturze nawracanego ludu. Za najlepszy przykład służy samo Słowo Wcielone - Jezus Chrystus. Wcielenie jest centralnym tematem teologii prawosławnej. Już od czasów pierwszych Ojców Kościoła nauczano, iż jest ono niezbędne dla naszego zbawienia i przebóstwienia. Tak jak Druga Osoba Trójcy Świętej przyjęła ludzkie ciało, aby przekazać Dobrą Nowinę, tak też Prawda Boża musi przyjąć formę, dzięki której będzie zrozumiała dla słuchających jej ludzi. Stąd też konieczność przekładu Biblii, tekstów liturgicznych i innej literatury religijnej. Metoda inkarnacyjna stosowana była przez bizantyjskich misjonarzy, głoszących Ewangelię plemionom pogańskim. Trzeba podkreślić, że misja prawosławna cechuje się wrażliwością na rdzenne kultury i zrozumienie sposobu myślenia rdzennej ludności. Za koniec działalności misyjnej uważa się moment, gdy wyświęci się co najmniej kilku kapłanów pochodzących z danego terenu, a Kościół lokalny przyłączy się do patriarchatu.Pozycja Poznanie i dialog drogą ku jedności - pierwszy polski podręcznik do ekumenizmuNabywaniec, Stanisław (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 1997)Pozycja Ökumenisches Lehren und Lernen. Memorandum der „Societas Oecumenica” - Europäische Gesellschaft für Ökumenische Forschung Strassburg, 28. August 1996(Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 1997)Pozycja Ekumeniczna deklaracja hierarchów Katolickich Kościołów Wschodnich Europy. Nyiregyháza 1997Pek, Kazimierz (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 1997)Pozycja Tajemnica człowieka w twórczości ojca Aleksandra Mienia (1935-1990)Zielińska, Lidia (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 1997)Pozycja O Bogu wychowującym swój KościółBugel, Walerian (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 1997)Pozycja The Union of Brest and the ecclesiology of sister ChurchesHryniewicz, Wacław (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 1997)Unia Brzeska (1596), jej historyczne oraz eklezjologiczne konsekwencje są ciągle przedmiotem analiz i sporów badaczy i teologów. Autor niniejszego artykułu analizuje kontrowersyjne zagadnienie Unii Brzeskiej w świetle eklezjologii Kościołów siostrzanych. W części I przedstawia początkowe oczekiwania i nadzieje Rusinów, będących inicjatorami oraz zwolennikami unii. Opierały się one na przesłankach soteriologicznych: brak zjednoczenia Kościołów stoi na przeszkodzie do zbawienia wiernych. Rusini pragnęli z jednej strony zachować własną tożsamość i dziedzictwo, pozostając we wspólnocie ze wszystkimi lokalnymi Kościołami prawosławnymi, a z drugiej strony dążyli do zjednoczenia ze Stolicą Rzymską. Część II artykułu przedstawia zderzenie dwóch eklezjologii - zachodniej i wschodniej. Pierwsza z nich, instytucjonalna, ześrodkowana wokół prymatu papieża, uprawiana była przez teologów łacińskich po Soborze Trydenckim. Druga, typowa dla chrześcijaństwa wschodniego, za punkt wyjścia miała sakramentalną wizję Kościoła. Zwyciężyła eklezjologia instytucjonalna, wskutek czego Unię Brzeską zredukowano do eklezjalno-prawnego aktu podporządkowania, w wyniku którego Rusini mieli być wcieleni w instytucję Kościoła rzymskiego. Wydana w owym czasie konstytucja Magnus Dominus (1595) objawia soteriologiczny i eklezjologiczny ekskluzywizm, wynikający z konfesyjnej interpretacji poglądu, że extra ecclesiam nulla salus. Problem „bolesnej przeszłości” jest przedmiotem analiz zawartych w III części artykułu. W Hryniewicz stawia tezę, iż uniatyzm stanowi konsekwencję odrzucenia wspólnej eklezjologii Kościołów siostrzanych. „Ekskluzywizm” i „nawrócenie” to kategorie myślenia charakterystyczne dla katolickiej eklezjologii potrydenckiej. Przyczyniła się ona do traktowania prawosławnych jako schizmatyków, których trzeba doprowadzić do jedynego prawdziwego Kościoła Chrystusa. Nie dziwi zatem, iż prawosławni rozumieli uniatyzm jako instrument prozelityzmu i latynizacji. W Dokumencie z Balamand, będącym owocem dialogu katolicko-prawosławnego, stwierdza się, że żaden Kościół nie ma wyłącznego monopolu na zbawienie, które pozostaje suwerennym darem Boga. Chrześcijanie nie mogą pozostawać więźniami przeszłości. Rozwijana współcześnie eklezjologia Kościołów siostrzanych zobowiązuje nas do uznania braku ewangelicznego braterstwa we wzajemnych relacjach. Przebaczenie i pojednanie są konieczne, aby przezwyciężyć obecny kryzys ekumeniczny. W części IV Autor zauważa, iż po przywróceniu pełnej komunii pomiędzy Kościołami siostrzanymi: rzymskokatolickim i prawosławnym, pod znakiem zapytania staje dalsze istnienie Kościołów greckokatolickich (unickich). Podaje przykład wysiłków Kościoła melchickiego Antiochii (greckokatolickiego), który otwarcie dąży do tego, by przestać być osobną wspólnotą religijną. Kościół melchicki stara się dążyć do przywrócenia jedności na bazie osiągnięcia podwójnej komunii: z Rzymem i prawosławnym Patriarchatem Antiochii. Inicjatywa Antiocheńczyków, zdaniem W. Hryniewicza, powinna skłaniać wszystkich grekokatolików do podejmowania zaangażowania ekumenicznego w podobnym duchu.Pozycja Jak pisać o Unii brzeskiej dzisiaj?Zembrzuski, Zbigniew (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 1997)Pozycja Predestynacja według Jana KalwinaJaskóła, Piotr (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 1997)Pozycja Działalność naukowa Instytutu Ekumenicznego KUL w roku 1996Koza, Stanisław Józef (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 1997)Pozycja Marienwallfahrtsorte im Dienste von Versöhnung, Einheit und FriedenNapiórkowski, Stanisław Celestyn (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 1997)Maryjne ikony i sanktuaria ulegają swoistej nacjonalizacji; wciąga się je w działania przeciwko innym narodom. Są tego liczne przykłady, które zestawił i porównał dr J. Jarco: „W walkach [Rusi] z Tatarami i Mongołami odznaczyły się m.in. [ikona] Włodzimierska, Iljińsko-Czernihowska, Dońska, Chełmska, Kurska Znamienie, Smoleńska Hodigitria, Mińska, Griebniewska. Przeciwko Turkom wspierały Ruś ikony Kijowsko-Pieczerska, Poczajowska, Kasperowska; przeciwko Szwedom - Ustiużariska, Koniewska, Tychwińska, Kijowsko-Pieczerska; przeciw Niemcom - Kapłunowska, Narewska [...] Najwięcej jednak ruskich cudownych ikon Matki Boskiej wsławiło się w walkach z Polakami. „Najdzielniejsza” z nich okazała się Kazańska [...] przez 7 lat broniła Moskwę przed Polakami. Wspierały ją wówczas Smoleńska Umilienije, Fiodorowsko-Kostromska, Ustiużeńska, Kurska, Znamienie. Wcześniej jeszcze, w 1581 r. przeciwko Batoremu walczyły pod Pskowem ikony Pskowsko-Pokrowska i Pskowsko-Pieczorska. W wyprawie cara Aleksego na Polskę w 1681 r. wzięła udział ikona objawiona św. Sergiuszowi, z którą wcześniej car Iwan Groźny brał Kazań, a która do rewolucji październikowej 1917 roku znajdowała się w sztabie głównodowodzącego armii rosyjskiej” Można dodać, że pod Grunwaldem nie tylko strona polska z Maryją szła do walki przeciw ko Krzyżakom. Oni również z Maryją szli do śmiertelnego boju z siłami Jagiełły i Witolda. W jaki sposób „Matkę Boską Orężną” zastąpić „Matką Boską pojednania, jedności i pokoju”? Autor szeroko opisuje przykład miasteczka polskiego Darłowo (dawniej Rügenwalde). Dawni mieszkańcy żyją obecnie w Niemczech, zwłaszcza pod Lubeką, nowi zostali tutaj przesiedleni z Polski południowo-wschodniej. Nie przestali żyć w niepokoju, że powrócą tu Niemcy. Środki społecznego komunikowania podsycały niechęć do dawnych mieszkańców (Niemców i protestantów). Od końca lat osiemdziesiątych o. Janusz Jędryszek zamienia to miasteczko na miejsce pojednania i braterstwa. Utworzył tu sanktuarium Matki Jedności z figurą fatimską. Dawni „rugenwaldczycy” przyjeżdżają tutaj, obecni darłowianie jeżdżą do nich. Modlą się wspólnie, wspominają, przyjaźnią... Patronują im ich duszpasterze. Ostatnio ten ekumenizm wypłynął z sanktuarium na miasto, ogarniając kulturę i ekonomię. Według Adama Mickiewicza Jasna Góra jest sanktuarium całej Słowiańszczyzny, a według Włodzimierza Sołowjowa - na fundamencie kultu Matki Boskiej Jasnogórskiej dojdzie do zjednoczenia całego chrześcijaństwa. Wyjątkową rolę w dziele pojednania narodów sąsiadujących ze sobą, duchowo poranionych przez historię, wymagających długiego leczenia ran, mają sanktuaria przygraniczne: Kodeń, Kalwaria Pacławska (pod Przemyślem), Ostra Brama, Latyczów, Chełm, Berdyczów, Grabarka i Jabłeczna, Budsław. Doniosłą rolę ekumeniczną może spełnić tworzące się sanktuarium w Katyniu. Należy zatem: 1. Ekumenicznie bogacić programy duszpasterskiej działalności niektórych sanktuariów (zwłaszcza leczenie historycznej pamięci); 2. Wspierać ten nurt działalności sanktuariów powagą kościelnych autorytetów; 3. Proponować i wykorzystywać znaczenie gestów („górki przeprośne”); 4. Organizować akcje charytatywne dla braci innej narodowości i wyznania; 5. Mnożyć kontakty.Pozycja Chrześcijanie różnych konfesji wobec odpowiedzialności za sprawy społeczne i gospodarcze. Dziewiąte Sympozjum Ekumeniczne przedstawicieli Kościołów Szwajcarii i Polski Mikołajki, 10-13 marca 1997 rokuPorada, Rajmund (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 1997)Pozycja Marcin Luter - 450 rocznica śmierci. Sympozjum w chrześcijańskiej Akademii Teologicznej, Warszawa, 27 listopada 1996 rokuPorada, Rajmund (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 1997)Pozycja Solus ChristusPracki, Roman (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 1997)Pozycja КІРЫЛА-МЯТОДЗІЕЎСКАЯ ТРАДЫЦЫЯ Ў СЛУЖБЕ ДЫЯЛОГУ Ў ЦЭНТРАЛЬНАЙ I ЎСХОДНЯЙ ЭЎРОПЕGajek, Jan Sergiusz; Górka, Leonard (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 1997)Artykuł stanowi skróconą i przepracowaną wersją wykładu: Ekumeniczne znaczenie tradycji świętych Cyryla i Metodego dla Białorusi, przygotowanego w IE KUL w ramach programu konsultingu ekumenicznego dla krajów Europy Środkowej i Wschodniej i wygłoszonego na międzywyznaniowym sympozjum ekumenicznym „Na drodze do pojednania”, które odbyło się w Kolegium Teologicznym OO. Werbistów w Baranowiczach w dniach 14-15 V 1997 r. Na wstępie autorzy artykułu zauważają, że kiedy padł mur berliński, rozdzielający Europę, i skończyła się zimna wojna, zdawało się, że idea współpracy między narodami w Europie szybko przyniesie pozytywne owoce. Po kilku latach widać jasno, że sprawa realnej jedności Europy to nie tylko sprawa zastosowania określonych „technologii”, ale także sprawa teologii, która uczy dialogu i wzajemnego szacunku. Dlatego przy budowaniu wspólnej Europy nie może zabraknąć głosu i duchowego wkładu Kościołów chrześcijańskich. Następnie autorzy podejmują teologiczną refleksję nad aktualnością tradycji cyrylo-metodiańskiej dla Kościołów w krajach Europy Środkowej i Wschodniej w kontekście dążenia do jedności Europy. W refleksji tej wielokrotnie sięgają do nauczania Jana Pawła II (list apostolski Egregiae virtutis, encyklika Slavorum Apostoli, list apostolski Orientale Lumen), który zachęca chrześcijan do ponownego odkrycia duchowego bogactwa Wschodu chrześcijańskiego. Kolejne paragrafy artykułu to: I. Znaczenie tradycji świętych Cyryla i Metodego; II. Ewangelia i dialog; III. Spotkanie dwóch tradycji chrześcijańskich; IV. Potrzeba paschalnej odwagi. Rzetelny dialog ekumeniczny i dążenie do pojednania wymaga odwagi. Europa na progu jubileuszu Roku Dwutysięcznego czeka na ludzi odważnych odwagą Zmartwychwstałego Chrystusa, który zwraca się do uczniów słowami: „Pokój wam” (J 20, 19) i zachęca ich do odważnego niesienia Dobrej Nowiny innym: „Nie bójcie się! Idźcie i oznajmijcie moim braciom” (Mt 28, 10).