Studia Gdańskie, 2014, T. 35
Stały URI dla kolekcjihttps://theo-logos.pl/handle/123456789/28207
Przeglądaj
Ostatnie zgłoszenia
Pozycja VII Sympozjum „Dylematy etyczne w praktyce lekarskiej: Czy można pogodzić biznes medyczny z etyką lekarską?” (Warszawa, 3 kwietnia 2014 r.)Meller, Jacek (Gdańskie Seminarium Duchowne, 2014)Pozycja Roelof van den Broek, Gnostic Religion in Antiquity, Cambridge University Press, Cambridge 2013, s. IX i 263.Koszałka, Łukasz (Gdańskie Seminarium Duchowne, 2014)Pozycja Betül Durmaz, Döner, Machos und Migranten. Mein zartbitteres Leben, Verlag Herder GmbH, Freiburg im Breisgau 2012, s. 219.Romejko, Adam (Gdańskie Seminarium Duchowne, 2014)Pozycja Kościół pw. św. Wawrzyńca w Luzinie – sakralna perełka na terenie KaszubDarznik, Karolina (Gdańskie Seminarium Duchowne, 2014)Kościół pod wezwaniem św. Wawrzyńca można śmiało uznać za sakralną perełkę na terenie Kaszub. W 2013 roku kościół i wierni świętowali 770 rocznicę założenia. Obecny kościół, drugi z kolei, powstał na miejscu drewnianego, w XVIII wieku. Był on wielokrotnie przebudowywany i dekorowany. Posiada bogate wyposażenie – szczególną uwagę należy zwrócić na dwa krucyfiksy, świecznik z XVII wieku i ołtarze, główny i dwa boczne. Ołtarz główny pochodzi z XVIII wieku. W środku jest wnęka, która mieści w sobie rzeźbę Madonny gotycko stylizowaną. Boczne barokowe ołtarze są ozdobione obrazami z wizerunkami św. Wawrzyńca, Matki Boskiej Nieustającej Pomocy, św. Józefa oraz św. Jana. Na łuku tęczowym znajduje się płaskorzeźba upamiętniająca ewakuację więźniów z obozu Stutthof, którą wykonał Edmund Sztyfter w 1971 roku z okazji beatyfikacji ojca Kolbego. Niestety, w wyniku zmian, które następowały na przestrzeni istnienia kościoła, zostały utracone (usunięte) cenne malowidła naścienne – w środku budynku – oraz zdobnictwo ścian zewnętrznych, jak i wiele innych pięknych elementów.Pozycja Powojenna sytuacja Kościoła katolickiego na terenach byłego województwa lwowskiego na przykładzie losów kolegiaty żółkiewskiejJoniec, Łukasz (Gdańskie Seminarium Duchowne, 2014)Kolegiata żółkiewska podzieliła los setek innych parafii, które po zakończeniu II wojny światowej znalazły się na terytorium państwa sowieckiego. Władze komunistyczne, dążąc do zatarcia wszelkich śladów świadczących o polskości Kresów Wschodnich, nie mogły tolerować swobodnej działalności wspólnot rzymskokatolickich, stanowiących ostoję polskości. Dlatego też w 1946 roku jej działalność została przerwana. Z chwilą przejęcia świątyni pod zarząd państwa rozpoczął się proces jej stopniowej dewastacji. Po odpowiedniej adaptacji budynek kościelny zamieniono na magazyn. W latach 80-tych pojawił się pomysł, aby wewnątrz zniszczonej już świątyni zlokalizować mające powstać w Żółkwi muzeum ateizmu. Jednakże dojście do władzy Gorbaczowa i zapoczątkowane przez niego reformy umożliwiły stopniową odbudowę struktury parafii katolickich w państwie sowieckim. Na fali odroczenia religijnego w 1989 roku polska mniejszość narodowa w Żółkwi zdołała formalnie odzyskać budynek kościelny. Lata następne to czas wytężonej pracy mającej na celu odrestaurowanie doprowadzonego niemal do ruiny zabytku. Na dzień dzisiejszy niemal wszystkie prace zostały ukończone, a kolegiata znów pełni funkcję powierzoną jej przed wiekami przez samego hetmana Żółkiewskiego.Pozycja Msze per annum (XI–XV) ze „Zbioru pieśni nabożnych katolickich do użytku kościelnego i domowego” (Pelplin, 1871)Kaczorowski, Robert (Gdańskie Seminarium Duchowne, 2014)W artykule omówionych zostało pięć tzw. mszy polskich, pochodzących ze „Zbioru pieśni nabożnych katolickich do użytku kościelnego i domowego”, który ukazał się drukiem w Pelplinie w 1871 roku. Msza polska to specyficzny układ pieśni, treściowo odpowiadający poszczególnym częściom Mszy św., tyle że wykonywanych w języku narodowym, co w XIX wieku nie było zjawiskiem powszechnym. W ten sposób modlitwy w języku polskim zanoszone w kościołach przyczyniały się do zachowania tożsamości narodowej i religijnej w czasie, gdy Polakom odmawiano prawa do suwerennej egzystencji.Pozycja „Ateneum Kapłańskie” (1925-1939) jako forum obrony katolickiego charakteru szkoły w Drugiej RzeczypospolitejBeczek, Paweł (Gdańskie Seminarium Duchowne, 2014)W okresie międzywojennym „Ateneum Kapłańskie” opowiadało się za głoszoną przez Kościół koncepcją szkoły wyznaniowej. Laicyzacyjne tendencje wśród znacznej części polskiego nauczycielstwa, zrzeszonego głównie we wpływowym Związku Nauczycielstwa Polskiego, uzasadniały z kolei szczególną czujność, by decyzje władz państwowych w sprawach oświaty odpowiadały założeniom kościelnym. Ta deklarowana na łamach czasopisma „walka o katolickie oblicze polskiej szkoły” ujawniała się w krytyce niektórych posunięć sanacyjnego rządu, próbującego przeforsować własne idee pedagogiczne - na czele z koncepcją tzw. wychowania państwowego.Pozycja Przyzwoity laicki świat – realna przyszłość ludzkich społeczności? Rozważania o racjach polityki i zasadach etykiGrzybowski, Jacek (Gdańskie Seminarium Duchowne, 2014)Teoretycy kultury i cywilizacji głoszą koniec epoki, w której dominowała kultura oświeceniowa. W XX wieku dokonało się przekroczenie horyzontu tradycji rozumu, z którego kiedyś wyłoniła się samowiedza europejskiej nowoczesności. Erozji i dewaluacji uległy podstawowe pojęcia, na których wspierał się zachodni racjonalizm, a rozum został zdemaskowany jako władcza, choć zarazem ujarzmiona podmiotowość instrumentalnego panowania nad kulturą. Siła i władza racjonalizmu narzucającego swe dyskursywne rozumienia została osłabiona, a raczej – używając terminologii filozofii ponowoczesnej – zdekonstruowana. Także religia traci funkcję „świętej kosmizacji”, choć przez wiele wieków dla rzesz ludzi była podstawą socjalizacji, prawa, obyczaju. Współcześnie można wręcz dostrzec tęsknotę za dniem, kiedy to cała nasza kultura osiągnie stan, w którym nie będziemy już dłużej niczego ubóstwiać. Współcześni ateiści, pragmatycy i postmoderniści mają nadzieję, że jeśli publiczna i polityczna przestrzeń zostanie pozbawiona religijnej symboliki i pozostanie pusta, to tym samym, niejako z definicji, stanie się lepsza. Przestrzeń skrupulatnie oczyszczona z symboliki religijnej, uchodzi w tej wizji za bardziej demokratyczną i tym samym zdolną do wyprowadzenia, na bazie innej niż religijna, właściwych zachowań społecznych. Dzięki temu zaś owa „pusta przestrzeń” ujawni się jako miejsce debaty, w której mogą zostać wypracowywane lepsze niż konfesyjne rozwiązania problemów społecznych. Ateizm może być sposobem bycia dobrym i moralnym człowiekiem, który nie wspomaga swych etycznych działań inspiracją wiary. Ateiści i agnostycy zdają się dziś pokazywać, że choć w laickiej społeczności należy być świadomym nieobecności Boga, którego „śmierć” stwierdzono i ogłoszono, to przede wszystkim należy z nadzieją starać się stworzyć lepszy świat. Jednakże, choć wspólnoty demoliberalne współczesnych państw Zachodu szczycą się swymi osiągnięciami – wybór (demokracja), postęp, wolność, prawo, odwaga, wspaniałomyślność, łagodność, sprawiedliwość – to okazuje się, że dla obrony tych zdobyczy nie wypracowały skutecznego projektu uczenia odpowiedzialności, oddania i poświęcenia. Tym samym kosmopolityczno-wielokulturowe ideały nie stają się przestrzenią powściągliwości, tolerancji, cierpliwości, gotowości do kompromisów, zaufania, wspólnoty, wierności, tradycji, entuzjazmu, wyobraźni, pracy, lojalności czy społecznej dyscypliny. Rolę tę wciąż jeszcze dzierżą wspólnoty zdeterminowane, tożsame w sobie, z bardzo wyrazistym przesłaniem ideowym i konfesyjnym – rodzina, wspólnoty religijne, zespolone tradycją społeczności lokalne, naród.Pozycja Koncepcja narodu w ujęciu katolickiej nauki społecznejBurgoński, Piotr (Gdańskie Seminarium Duchowne, 2014)W katolickiej nauce społecznej naród jest ujmowany jako społeczność ludzka połączona więzią kulturową. Charakter tej więzi czyni z narodu wspólnotę duchową. Treścią tak rozumianej więzi jest wzajemna miłość członków wspólnoty narodowej. Istnienie narodu postrzegane jest jako zjawisko naturalne, co więcej, konieczne z prawa natury. Bez narodu nie jest bowiem możliwy duchowy rozwój człowieka. Naród jako wspólnota osób jest podmiotem określonego zachowania i działania. Podmiotowość narodu stanowi podstawę jego praw. Katolicka nauka społeczna wskazuje na obowiązek patriotyzmu, który stanowi wyraz sprawiedliwości i miłości, odrzuca natomiast nacjonalizm, ponieważ niejednokrotnie oznacza on kult własnego narodu oraz nakazuje pogardę dla innych narodów i kultur.Pozycja Dialog wyznacznikiem relacji we wspólnocie politycznej w kontekście nauczania papieża FranciszkaSzulist, Janusz (Gdańskie Seminarium Duchowne, 2014)Przedmiotem niniejszej publikacji jest określenie znaczenia, jakie posiada dialog w ramach wspólnot politycznych. Ewangelizowanie stanowi obowiązek uczniów Chrystusa, którzy w ten sposób wchodzą w dialog ze światem, przepełniając doczesność wartościami transcendentnymi. Dialogiczna relacja chrześcijanina ze światem jest przedmiotem analiz teologii a także nauk społecznych. Dialogiczność struktur politycznych, ukształtowanych na fundamencie uwarunkowań osobowych, realizuje się nade wszystko w miłości społecznej. Obywatele inwestują w pewnym stopniu swoje zdolności i dobra na poczet wspólnoty. Artykuł jest podzielony na dwie części. Pierwsza z nich zawiera charakterystykę wartości dialogu w realiach społecznych. Przekaz informacji, mający na celu wypracowanie wspólnych rozwiązań, jest uwarunkowany zarówno nauką Chrystusową, jak też powstałą na jej kanwie teologią sytuowaną w ramach rzeczywistości społecznej. Główny temat części drugiej stanowi zagadnienie dialogiczności wspólnot politycznych, wynikającej z dobra wspólnego i miłości społecznej realizowanej w państwie.Pozycja Profilaktyka agresji i przemocy w środowisku rodzinnym i szkolnymCichosz, Wojciech; Tyburska, Arleta (Gdańskie Seminarium Duchowne, 2014)Temat agresji i przemocy wśród dzieci i młodzieży jest przedmiotem wielu badań naukowych. Szybki rozwój cywilizacyjny, coraz wcześniejsza inicjacja przestępcza dzieci i młodzieży zmusza do podejmowania wzmożonych działań zapobiegających eskalacji agresji i przemocy. Ukazanie istoty, przyczyn, a także sposobów zapobiegania agresji i przemocy występującej wśród dzieci i młodzieży, uświadomienie społeczeństwu zasięgu owego zjawiska oraz konsekwencji podejmowania działań agresywnych i przemocowych przez młodych ludzi sprzyja zrozumieniu istoty problemu. Zjawiska agresji i przemocy dotyczą wszystkich grup wiekowych, jednak uzasadniony niepokój budzi fakt, że coraz częściej dotykają one dzieci i młodzież, mając miejsce zarówno w środowisku szkolnym, jak i rodzinnym. Toteż działania profilaktyczne muszą być podejmowane właśnie przez rodziny i placówki oświatowe. Czytelna postawa rodziców i wychowawców, realizowanie założeń programów wychowawczych i profilaktyki w szkołach odgrywają ważną rolę w zapobieganiu agresji i przemocy. Wspomaganie ucznia w pokonywaniu trudności, ograniczanie i eliminowanie czynników ryzyka zaburzających prawidłowy rozwój psychiczny i fizyczny dzieci i młodzieży oraz inicjowanie i wzmacnianie elementów chroniących to ważne sposoby przeciwdziałania opisywanemu zjawisku.Pozycja Posłannictwo Kościoła wobec chorychOlczyk, Arkadiusz (Gdańskie Seminarium Duchowne, 2014)Choroba i związane z nią cierpienie przynależą w sposób naturalny do kondycji ludzkiego losu. Normalną reakcją człowieka na doświadczenie choroby jest lęk o siebie, lęk przed przyszłością, lęk wobec ogromu cierpienia. Stąd też sytuacja choroby stanowi wyzwanie moralne dla samego chorego, a także dla jego otoczenia: rodziny, przyjaciół, służby zdrowia, Kościoła. Ludzie chorzy potrzebują i często oczekują pomocy duchowej, duszpasterskiej, sakramentalnej. Kościół zatem ma wyjątkową misję niesienia Ewangelii chorym i cierpiącym na wzór samego Chrystusa, który „przyszedł do tych, którzy się źle mają”. Swoistą „Ewangelią cierpienia” jest Chrystusowa przypowieść o dobrym Samarytaninie (Łk 10, 33-37). Najdoskonalszym teologicznym tłumaczeniem tej przypowieści jest list apostolski Jana Pawła II Salvifici doloris z 11 lutego 1984 r. Z kolei najbardziej wymownym wcieleniem w życie tych treści było cierpienie i odchodzenie do Domu Ojca św. Jana Pawła II, które dokonywało się dosłownie na oczach całego świata. Warto ukazać chrześcijański etos i sens cierpienia. Jest ono bowiem drogą zbawienia. Drogą dopełniania swoim cierpieniem „braków Jezusowych udręk” (Kol 1, 24). Chrystus, utożsamiając się z każdym człowiekiem, a zwłaszcza z tym najmniejszym, słabym i chorym, nie zapomni o tych, którzy, gdy był chory, odwiedzili Go (Mt 25, 43), okazali Mu współczucie i pomoc, modlili się z Nim. Kościół wyznacza chorym horyzonty nadziei przypominając, że ostatnim słowem Boga nie jest cierpienie krzyża, ale zmartwychwstanie.Pozycja Mariona mówienie o Bogu: filozofia donacjiKoszałka, Łukasz (Gdańskie Seminarium Duchowne, 2014)Filozofia fenomenologiczna w badaniach posługuje się redukcjami, które Marion uznał za niewystarczające. W odpowiedzi wskazuje na filozofię donacji, która uzupełnia myślenie fenomenologiczne. Szeroka treść i znaczenie daru, zwłaszcza jego determinanty, pozwalają dokładniej zrozumieć rozmach intelektualny Mariona. Szczytem rozważań jest dar w perspektywie religijnej, który wraz z ikoną, dystansem i obecnością, staje się zgłębianiem tajemnicy Boga.Pozycja Historia jako miejsce działania Boga. Interpretacja dziejów w filozofii G.W. F. Hegla i teologii W. PannenbergaHintz, Marcin (Gdańskie Seminarium Duchowne, 2014)Artykuł omawia mniej znane w ewangelickiej teologii podejście do historii. Zgodnie z zasadą sola scriptura Biblia w protestantyzmie rozumiana jest jako samopoświadczenie Boga działającego w historii, które jest zarazem prawdziwym Słowem Pana historii adresowanym do konkretnego człowieka. Teologia ewangelicka aż do czasu XIX nieufnie odnosiła się do śladów obecności Boga w historii, akcentując jedynie, że reformacja była wielkim dziełem odnowy Kościoła inspirowanym przez Ducha Świętego. Pierwszą wielką próbą syntezy historiozoficznej w ramach protestantyzmu jest fenomenologia ducha Georga W. F. Hegla (1770-1831). Hegel dokonał w swych monumentalnych dziełach analizy biegu dziejów świata, wskazując na przełomowe momenty, które w dialektyczny sposób prowadzą do powstania nowych form państwowości. Wiele miejsca Hegel poświęcił roli religii, wskazując również na jej rozwój aż do osiągnięcia formy religii absolutnej w chrześcijaństwie. Druga z omawianych w artykule koncepcji samopoświadczania się Boga w historii to teoria autorstwa monachijskiego teologa Wolfharta Pannenberga (1928-2014). Począwszy od habilitacji, Pannenberg rozwijał tezę o objawieniu Boga w dziejach ludzkości. Teolog w wielu swoich publikacjach argumentował, że nie ma dyskontynuacji i wrogości pomiędzy wiarą religijną a badaniami historycznymi oraz szerzej, teologią a humanistyką jako taką. Teolog wykazywał, że ludzka historia jest miejscem działania Boga i odkrycie tej zależności ma fundamentalne znaczenie dla wiary chrześcijańskiej.Pozycja Szabat w literaturze międzytestamentalnejPrzyborek, Piotr (Gdańskie Seminarium Duchowne, 2014)W okresie międzytestamentalnym doszło do zwiększenia wpływu kultury helleńskiej na życie społeczne i religijne w Izraelu. Kultura ta, poprzez narzucanie pogańskich zwyczajów, doprowadziła do kontrreakcji Żydów, którzy podjęli środki mające na celu powrót do posłuszeństwa Bogu, a co za tym idzie, prawu zapisanemu w Torze. Owocem tego była dokonana w tym czasie kodyfikacja prawa szabatowego bazująca na następującym schemacie: skoro szabat oznacza przerwanie pracy, trzeba wskazać, co jest pracą. W ten sposób rozwijała się tradycja, której konsekwencją będzie redakcja Miszny, precyzująca to, co w Biblii pozostawało niedopowiedziane. Prześledzenie procesu kodyfikacji szabatowych nakazów jest istotne również z punktu widzenia działalności Jezusa, który wielokrotnie występował przeciwko przepisom Prawa w imię przywrócenia właściwego sensu instytucji szabatu.Pozycja Jezus Mesjasz według Nowego TestamentuNajda, Andrzej Jacek (Gdańskie Seminarium Duchowne, 2014)Termin mesjasz pochodzi od hebrajskiego słowa mašiah i znaczy namaszczony, pomazaniec. W polskich tłumaczeniach Pisma Świętego występuje forma Chrystus, ponieważ teksty nowotestamentalne i poprzedzająca je tradycja uważają Jezusa z Nazaretu za zapowiadanego w Starym Testamencie mesjasza. Jednakże osoba i los Jezusa z Nazaretu nie wpisują się całkowicie w przekazany przez księgi Starego Przymierza obraz mesjasza. Dlatego warto przynajmniej pobieżnie przypomnieć treść oczekiwań mesjańskich w Starym Testamencie i we wczesnym judaizmie i zastanowić się nad tym, czy Jezus sam uważał się za mesjasza. Przytoczone zostaną również niektóre świadectwa wiary w mesjańskość Jezusa w pierwotnym Kościele i księgach Nowego Testamentu.