Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne, 2015, T. 48 z. 2
Stały URI dla kolekcjihttps://theo-logos.pl/handle/123456789/34611
Przeglądaj
Ostatnie zgłoszenia
Pozycja Nowa ewangelizacja wczoraj i dziś: od dokumentów soboru watykańskiego II do „Evangelii gaudium” papieża FranciszkaFisichella, Rino (Księgarnia Św. Jacka, 2015)Pozycja Lumen gentium – historia, idee, program odnowy KościołaSawa, Przemysław (Księgarnia Św. Jacka, 2015)Sobór Watykański II stał się ważnym światłem dla Kościoła w jego wewnętrznej odnowie oraz w ukierunkowaniu na wielowymiarowy świat. Wyrażają to 4 konstytucje, 9 dekrety i 3 deklaracje. Konstytucja Lumen gentium ukazuje Kościół w następujących kategoriach: misterium, sakrament zbawienia, Lud Boży, rzeczywistość boskoludzka, hierarchiczno-charyzmatyczna, o różnych stanach na drodze ku eschatologicznemu spełnieniu, gdzie ikoną wierzących jest Maryja. Sobór pokazał też ważną rolę świeckich w tożsamości Kościoła. Ta nowa wizja nie była jedynie kosmetyczną zmianą formy wyrażania treści wiary, lecz nowy samorozumieniem Kościoła, zakorzenionym na gruncie biblijnym i patrystycznym. Jednocześnie pewne kwestie domagają się dalszego pogłębienia i dookreślenia: relacja urząd Piotrowy a kolegium biskupów, kolegialność biskupów, relacja urząd a charyzmat w praktyce, forma odpowiedzialności świeckich w Kościele. Sobór Watykański II odważnie pokazał, że realną jest zasada Ecclesia semper reformanda. Kościół prowadzony przez Ducha Świętego przemienia się, udoskonala, nawraca, odrzuca to, co nie jest istotą wiary, a jedynie ludzką formą, dobrą w konkretnym czasie i miejscu. Nie ma więc zgody na rewolucję, ale na oczyszczanie i rozwój.Pozycja Kościół kobiet. Teologiczno-feministyczne postulaty odnowy struktur KościołaMaliszewska, Anna (Księgarnia Św. Jacka, 2015)Teologia feministyczna, dążąc do wyzwolenia kobiet w świecie i Kościele, często podejmuje kwestię hierarchii w Kościele. Wynika to z faktu, że dyskryminacja kobiet w Kościele jest w tej perspektywie najbardziej widoczna. Wydaje się, że dwoma najważniejszymi postulatami poprawy pozycji kobiety w Kościele i równości wszystkich członków Kościoła są zmiana postrzegania urzędów kościelnych (jako służby, a nie dominacji) oraz ordynacja kobiet. Postulaty te są od siebie nawzajem zależne. W niniejszym tekście szczególnie gruntownie przyjrzymy się drugiemu z nich. Przedstawimy argumenty wysuwane przeciw i za ordynacją kobiet. Zwrócimy również uwagę na istotną dla wyzwolenia kobiet kwestię języka, stosowanego w opisie Boskiego misterium. Według teolożek feministycznych jedynie język inkluzywny otwiera drogę do postrzegania kobiet jako tak samo bliskich rzeczywistości Boga, jak mężczyzn. Ukażemy również teologię feministyczną jako kontynuatorkę pewnych soborowych koncepcji eklezjologicznych oraz jako teologię będącą w pewnym sensie owocem Soboru Watykańskiego II.Pozycja Ku jedności Kościoła – ekumeniczna eklezjologia Jana Pawła IISamsel, Robert (Księgarnia Św. Jacka, 2015)Sobór Watykański II stał się szczególnym przełomem w Kościele katolickim w dążeniach do jedności chrześcijan. Wypełnieniem w praktyce nauczania soborowego był pontyfikat Jana Pawła II. W niniejszym opracowaniu przedstawiono ów błogosławiony czas troski o jedność chrześcijan w oparciu o trzy zasadnicze punkty. Najpierw przedstawiono w sposób syntetyczny nauczanie tego papieża na temat ekumenizmu – z oczywistych względów podstawowym tekstem źródłowym jest tutaj jego encyklika „Ut unum sint”. Była ona pierwszym dokumentem wydanym po Soborze Watykańskim II, który w sposób systematyczny podjął tematykę jedności wśród wyznawców Chrystusa, ukazuje przebytą drogę, a także dzisiejszą sytuację ekumenizmu oraz potrzebę jego dalszego rozwoju w perspektywie głoszenia Ewangelii wszystkim narodom. Niniejsza encyklika inspiruje kolejne punkty tego opracowania, dotyczące tematu ekumenizmu duchowego i praktycznego oraz jego owoców w życiu Kościoła i jego misji w dążeniu do trwałej jedności wśród chrześcijan.Pozycja Misja katolików w świecie współczesnym według encykliki Benedykta XVI „Caritas in veritate”. Studium analityczneBańka, Aleksander R (Księgarnia Św. Jacka, 2015)Encyklika „Caritas in veritate” Benedykta XVI jest przez wielu komentatorów jego pontyfikatu marginalizowana i uważana za słaby punkt nauczania papieża. Zarzuca się jej bardziej duszpasterski niż społeczny charakter, naiwność, a nawet pewne marzycielstwo. Niesłusznie. Paradoksalnie bowiem to, co wskazuje się jako jej słabość, przy głębszej lekturze może okazać się jej siłą. Niniejszy artykuł stawia sobie za cel wykazanie, że „Caritas in veritate” można odczytać wedle klucza trzech pojęć: poznanie, miłowanie, działanie. Pojęcia te wyznaczają wzajemnie warunkujące się warstwy encykliki, a ich umiejętne zinterpretowanie pozwala wydobyć z tekstu papieża interesującą wizję misji katolików we współczesnym świecie.Pozycja Afrahat, O obrzezaniu (De monstratio XI. De circumcisione. Patrologia Syriaca I, 467-504)Uciecha, Andrzej (Księgarnia Św. Jacka, 2015)Dziewięć Mów drugiego cyklu dzieła perskiego Mędrca rozpoczyna się od wykładu De circumcisione. Miały one być skierowane przeciw nauczaniu babilońskich Żydów. Naród Wybrany odszedł od prawdziwego Boga i stał się podobny do bezbożnych Amorytów oraz Sodomitów i Gomorytów. W kontekście antyjudaistycznej polemiki Afrahat opisuje istotę i znaczenie chrześcijańskiego obrzezania, którym jest chrzest jako znak wiary (signaculum fidei). W charakterystyczny sposób dla swojej skrypturystycznej argumentacji Pers podaje negatywne (Adam, Jeroboam, Manasses) i pozytywne (Abel, Henoch, Noe, Sem, Jafet, Abraham) przykłady znanych postaci biblijnych, w których życiu obrzezanie miało znaczenie względne, a jego wartość uzależniona była od wiary i przestrzegania nakazów Prawa.Pozycja „Bóg planował to jako dobro”. Rdz 50,15-21 jako motyw przewodni historii o JózefieMatysiak, Bogdan Wiktor (Księgarnia Św. Jacka, 2015)Krótka perykopa Rdz 50,15-21 jest literackim apogeum opowiadania o Józefie. Ukazuje historię Józefa jako działanie Opatrzności Bożej. Zaświadcza o tym sam Józef. Stwierdza, że wszystkie plany i działania ludzkie są kierowane przez Boga. Podkreśla też, że odpłata za zło i krzywdę nie należy do człowieka, lecz tylko do samego Boga. Innym ważnym przesłaniem perykopy jest myśl, że zawsze w planach Bożych cierpienie i zło spowodowane przez innych obróci się w dobro, by w ten sposób zrealizowały się Boże plany dotyczące jednostki i narodu.Pozycja Godność człowieka w świetle przykazania miłości nieprzyjaciół. Na podstawie pism świętego Tomasza z Akwinu i błogosławionego Jana Dunsa SzkotaNiewiadomski, Krzysztof (Księgarnia Św. Jacka, 2015)Godność człowieka jest unaoczniana przez wiele różnych rzeczywistości, także przez zasady prawa objawionego. W tym kontekście jako ważne jawi się przykazanie miłości nieprzyjaciół, będące szczególnym przypadkiem przykazania miłości bliźniego. Jest ono dokładnie przeanalizowane przez wielkich scholastyków, spośród których wybrano św. Tomasza z Akwinu i bł. Jana Dunsa Szkota, w celu zestawienia ich poglądów. Okazują się one zbieżne: należy kochać w człowieku to, co ma on od Boga, nie zaś to, co jest złe. Ponieważ według prawa objawionego człowiek ma być miłowany zawsze, wynika stąd, że także nieprzyjaciel nie traci nigdy do końca swej ludzkiej godności, w żadnej chwili swego życia. Zachowuje on część obrazu Bożego, którą można miłować, mimo najcięższych grzechów. Godność człowieka jest niezbywalna i powszechna.Pozycja Lekcjonarz mszalny podstawą kaznodziejskiej interpretacji problemów moralno-politycznychTwardy, Jan (Księgarnia Św. Jacka, 2015)Pismo Święte dotyczy wielu zagadnień, a w tym również problemów moralnych o charakterze społeczno-politycznym. Odzwierciedla to w pewnym stopniu Lekcjonarz mszalny, który zawiera między innymi teksty wyraźnie (explicite) lub niewyraźnie (implicite) wskazujące na te problemy. Autor artykułu dokonał próby podziału na te dwie grupy czytań biblijnych, zastrzegając się, że tego rodzaju rozróżnienie perykop może być dyskusyjne, chociaż przejrzyście uwydatnia omawiane zagadnienie. W Lekcjonarzu napotykamy bowiem na wiele innych tekstów o charakterze moralno-społecznym i politycznym, ale wybrano te, które lepiej wyrażają omawianą problematykę i mogą pomóc ludziom sprawującym władzę, politykom w kierowaniu się Objawieniem Bożym. Natomiast wykazy tekstów biblijnych powinny pobudzić kaznodziejów do wiernego i odważnego głoszenia słowa Bożego i aktualizowania go w konkretnych uwarunkowaniach życia społecznego i politycznego. Głosiciel słowa Bożego może jednak narazić się tym politykom, którzy szerzą laicki styl życia, a nawet pod presją swej władzy narzucają go innym. Jezus Chrystus jest najlepszym wzorem odważnego i bezkompromisowego głoszenia Ewangelii i udziela zbawczej mocy kaznodziejom, aby Go wiernie naśladowali.Pozycja Postawy duchowieństwa katolickiego wobec systemu komunistycznego w województwie katowickim w latach 1944–1956. Zarys problemuStefaniak, Janusz (Księgarnia Św. Jacka, 2015)Od samego początku zmian systemu politycznego w 1944 roku duchowni byli na różne sposoby przymuszani do politycznej lojalności i gotowości do współpracy z władzami państwowymi. Podjęte poszukiwania prowadzą do wniosku, że lansowany przez ówczesną propagandę pogląd, jakoby w szeregach duchownych dominowały postawy pozytywne nie wydaje się oczywisty i jednoznaczny. W diecezji katowickiej w szeregach duchownych przeważały zapewne postawy bierności, wyczekiwania i obojętności. Pozytywne postawy wobec władz należały do rzadkości (głównie księża patrioci). Rezygnacja z postaw otwarcie wrogich w systemie komunistycznym mogła świadczyć o rodzącym się zjawisku biernego oporu. Rok 1956 częściowo tylko ograniczył represyjną politykę władz wobec duchownych.Pozycja Górnośląskie zbiory pieśni kościelnych w latach 1914–2004Waszczak, Wojciech (Księgarnia Św. Jacka, 2015)Jedną z głównych ról, jaką odgrywa pieśń kościelna, jest kształtowanie pobożności wiernych. Śpiew sakralny stanowi bogactwo tradycji i kultury Kościoła na Górnym Śląsku, gdzie wspólnota tworząca Lud Boży jest wspólnotą rozśpiewaną. Potwierdzeniem tej chlubnej tradycji są przekazy źródłowe pieśni kościelnych. Niniejsza praca skupia się na wybranym dziale górnośląskich zbiorów modlitw i pieśni, które ukazały się w latach 1914–2004 w obrębie dawnej diecezji, a dzisiaj archidiecezji katowickiej. Artykuł ten stanowi w pewnym sensie kontynuację opracowania naukowego s. Gaudencji – Teresy Ochot – zatytułowanego Modlitewniki górnośląskie do 1914 r.Pozycja Solidarność europejska a wojna na Ukrainie – kryzys, próba czy deficyt? Perspektywa polska i innych państw Europy ŚrodkowowschodniejTułowiecki, Dariusz (Księgarnia Św. Jacka, 2015)Zasada solidarności jest kluczową zasadą życia społecznego w myśli społecznej Kościoła. Jest ona wpisana także w kulturę europejską oraz dokumenty Unii Europejskiej. Krańcowe sytuacje mające miejsce w Europie pozwalają sprawdzić, czy zasada te rzeczywiście stosowana jest w rozwiązywaniu problemów europejskich. Ważnym wydarzeniem ostatnich lat w Europie jest wojna na Ukrainie. Ukraina, pretendując do członkostwa we Wspólnotach Europejskich oraz będąc stowarzyszona z Unia Europejską, została objęta zasadą solidarności. Europejczycy zamieszkujący postkomunistyczne kraje Unii dostrzegają jednak, że solidarność i zaufanie nie są jedynymi kluczami do rozwiązania problemu Ukrainy. Czasem ważniejsze od solidarności wydają się być partykularne interesy ekonomiczne państw „starej” Unii, a solidarność zostaje zadaniem do zrealizowania.Pozycja „Przez wielką cierpliwość (2 Kor 6,4)” – rzecz o poszukiwaniu i budowaniu autorytetówLedwoń, Dawid (Księgarnia Św. Jacka, 2015)Pozycja Wpływ Ulricha Zwingliego na kształt szwajcarskiej reformacjiMedwid, Wojciech (Księgarnia Św. Jacka, 2015)Pozycja Podstawowy warsztat biblijny homilistyWasilewski, Edward (Księgarnia Św. Jacka, 2015)Pozycja Dokumenty pergaminowe w Archiwum Archidiecezjalnym w Katowicach, wstęp i opracowanie Wojciech Schäffer, Księgarnia św. Jacka, Katowice 2015, ss. 255.Stelmach, Roman (Księgarnia Św. Jacka, 2015)Pozycja Tragedia górnośląska w miejscowościach podopolskich 1945, red. Piotr Górecki, Opole 2015 (Z Dziejów Kultury Chrześcijańskiej na Śląsku 88), ss. 148 + aneks zdjęciowy ss. 10Bednarski, Damian (Księgarnia Św. Jacka, 2015)Pozycja Stefan Szymik, Współczesne modele egzegezy biblijnej, Wydawnictwo KUL, Lublin 2013, ss. 189Urbanek, Beata (Księgarnia Św. Jacka, 2015)Pozycja Damian Wąsek, Nowa wizja zarządzania Kościołem, WAM, Kraków 2014, ss. 164Kempa, Jacek (Księgarnia Św. Jacka, 2015)Pozycja Sprawozdanie z Międzynarodowej konferencji naukowej „Oblicza mistyki. W 500-lecie narodzin św. Teresy od Jezusa” (Katowice, 23–24 kwietnia 2015 roku)Jóźwik, Magdalena (Księgarnia Św. Jacka, 2015)