Polonia Sacra, 2025, T. 29, Nr 1
Stały URI dla kolekcjihttps://theo-logos.pl/handle/123456789/37694
Przeglądaj
Ostatnie zgłoszenia
Pozycja Zagadnienie prawdy rzeczy w ludzkim działaniu. Konsekwencje teologiczneKraj, Tomasz (Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie, 2025)Jest to opracowanie z zakresu teologii moralnej fundamentalnej. Zastosowana metoda to tzw. teologizacja moralności (Paweł Góralczyk), która opiera się na filozoficznej analizie zjawiska etycznego (moralnego), uzupełnionego następnie o dane teologiczne. Artykuł jest poświęcony roli metafizyki w rozumowaniu moralnym, w którym pierwszoplanową rolę odgrywa prawda rzeczy. Celem tego opracowania jest ukazanie przyczyn pomijania tej prawdy oraz skutków tego zjawiska w moralności (dla życia moralnego). W każdej rzeczy (rozumianej jako rzymska res) zawarty jest zamysł jej twórcy/Stwórcy. Racjonalność postępowania moralnego wymaga jego uwzględnienia, co jednak ogranicza swobodę pewnych ludzkich wyborów. Rozwiązaniem tej „trudności” miało być usunięcie metafizyki (a wraz z nią prawdy rzeczy) z głównego nurtu filozofii, co dokonało się w okresie nowożytnym. W jej miejsce wprowadzono ontologię. Artykuł ukazuje skutki tej zmiany (metafizyka – ontologia) w moralności oraz jej teologiczne konsekwencje. Podstawowa różnica między metafizyką a ontologią polega na tym, że metafizyka poznaje rzecz (jej pewną głębię: naturę, sens, wartość, celowość), a ontologia jest ludzką refleksją nad warunkami zaistnienia rzeczy. Jest to refleksja a priori, opierająca się wyłącznie na ludzkim rozumie. W ontologii istnieje tendencja do definiowania na nowo istniejących rzeczy. Autor stawia tezę, że taka zmiana (metafizyka – ontologia) ma istotny wpływ na moralność, zwłaszcza tam, gdzie zanika wpływ chrześcijaństwa na ludzkie postępowanie.Pozycja Komputery i smartfony w treściach przepowiadania. Analiza wybranych homilii w odniesieniu do nowych technologii medialnychSzczepaniak, Maciej (Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie, 2025)Nowe technologie medialne, wraz z ich użytkowym rozwojem, weszły do języka literackiego i potocznego, a także do dyskursu religijnego. Czy można zatem mówić o ich frazeologii w praktyce kaznodziejskiej? Celem artykułu jest analiza aspektów treściowych wybranych współczesnych homilii i kazań. Opracowanie prezentuje wyniki badań nad tekstami opublikowanymi w latach 2018–2023 w miesięczniku homiletycznym „Biblioteka Kaznodziejska”. Obrazowość języka przepowiadania w kontekście nowych technologii dotyczy najpierw egzystencjalnej różnicy pomiędzy współczesnymi ludźmi a bezpośrednimi odbiorcami nauczania Jezusa i można ją ująć w stwierdzeniu, że „w czasach biblijnych nie było Internetu”. Drugą kategorię wyrażeń stanowią próby wyjaśnienia kerygmatu za pomocą porównań. W tekstach homilii nowe urządzenia technologiczne stanowiły też punkt wyjścia do parenezy. Badania pokazują, że frazeologia nowych technologii medialnych tworzy pokaźny składnik wypowiedzi homilijnych, choć niektóre postulaty, ze względu na swoją schematyczność, zakrawają na miano frazesów.Pozycja Prawo do dóbr kulturySwędrowski, Jerzy (Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie, 2025)Kultura jest całokształtem materialnego, cywilizacyjnego i duchowego dorobku ludzi. Jest wynikiem twórczej działalności człowieka oraz zespołem wartości, norm i zasad, które obowiązują w danej zbiorowości. Zarówno w filozofii, jak i w teologii znajdziemy liczne odniesienia do praw człowieka, który jako jedyny zdolny jest dążyć do odkrywania prawdy, dobra i piękna. Właściwe rozumienie kultury i jej rozwoju pozwala zobaczyć działanie Boga i Jego dzieło odkupienia, a jednocześnie ukazuje twórcze możliwości człowieka. Autonomia kultury i wolność człowieka winny prowadzić do odkrycia spraw najważniejszych i ich ochrony. Wolność decyzji człowieka wiąże się z darem życia i prawem do życia. Człowieka w swoim rozwoju jest nakierowany na wspólnotę opartą na więzach krwi, wiary, a także wzajemnego wspomagania. Wymiar ludzkiej solidarności jest szczególnym wyzwaniem i pozwala odczytywać powinności i szanse w dążeniu ku prawdziwej jedności. Wszystkie podejmowane przedsięwzięcia, zarówno osobiste, jak i wspólnotowe, mają szanse na powodzenie w świetle zrozumienia i przyjęcia bezwarunkowej godności człowieka.Pozycja Męstwo w pokusie – głos św. Józefa Sebastiana Pelczara w kontekście współczesnych wyzwań interpretacyjnych problemuGodawa, Marcin (Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie, 2025)Założeniem pracy jest ukazanie nauczania św. Józefa Sebastiana Pelczara, zawartego w jego dziele „Życie duchowne…”, na temat męstwa praktykowanego w kontekście pokusy. W klarownym nauczaniu, zakorzenionym w źródłach teologii, pokusa jawi się jako szansa duchowego rozwoju we współpracy natury i łaski. Tym samym odsłania się antropologicznie ważny aspekt świadomości własnej podmiotowości i wolności. Koncepcja ta zostaje skonfrontowana ze współczesnymi, sekularnymi propozycjami antropologicznymi humanizmu ekskluzywnego (Taylor) i religii terapeutycznej (Rieff). Studium zostanie utrzymane w ramach metodologii teologii duchowości z odniesieniami do filozofii moralnej i socjologii. Konkluzją jest uchwycenie szans rozwojowych opartych na właściwym rozumieniu pokusy jako „miejsca teofanii”. Chrześcijańskie rozumienie pokusy pozwala na podjęcie wyzwań współczesnego sekularyzmu.Pozycja „Caritas pastoralis” jako urzeczywistnienie cnoty męstwa w wybranych pismach św. Józefa Sebastiana PelczaraKlimek, Jan (Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie, 2025)W pracy podjęto próbę reinterpretacji pojęcia męstwa w wybranych dziełach św. Józefa Sebastiana Pelczara. Na drodze analizy retrospektywnej zapytano najpierw, jakie ujęcie cnoty męstwa było bliskie Pelczarowi. Następnie poszukiwano implikacji praktycznych realizacji męstwa w świetle wyzwań pastoralnych Kościoła, widzianych z perspektywy biskupa i profesora. Podjęto również próbę aktualizacji zapisanych doświadczeń duchowych Pelczara na gruncie teologii praktycznej, odczytanych w kontekście „caritas pastoralis”, urzeczywistniającej cnotę męstwa w realiach życia współczesnego Kościoła. Na tej podstawie sformułowano najważniejsze wnioski i rekomendacje. Wciąż aktualny pozostaje „apel pastoralny”, owoc rozmyślań duchowych św. Pelczara, adresowany nie tylko do ówczesnych, ale także współczesnych duszpasterzy. Dotyczy on syntezy męstwa, mającego źródło w miłości, wraz ze stałością i łagodnością, które stanowią o wyrazistości i autentyczności „caritas pastoralis”.Pozycja Od „święceń” do „posług”. Droga do reformy święceń niższychMakowski, Dawid (Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie, 2025)Prezentowana publikacja skupia się na zagadnieniu odnowy święceń niższych i subdiakonatu w kontekście przyczyn, które wpłynęły na to działanie. Dzisiejsze posługi liturgiczne, przeznaczone dla wiernych świeckich, przez wiele poprzednich wieków były sklerykalizowane. Rodziło to liczne problemy, przede wszystkim związane z niezrozumieniem ich istoty. Niniejszy artykuł przedstawia więc zarówno problemy, jak i wstępne plany dotyczące odnowienia stopni niższych od diakonatu. W tym celu tekst został podzielony na trzy części. Pierwszy rozdział traktuje o przyczynach historycznych, wskazując na konsekwencje klerykalizacji święceń niższych, której początki sięgają średniowiecza. Druga część pracy dotyczy rozwoju teologii w XX wieku, podkreślając rozwijającą się wówczas refleksję Kościoła nad zagadnieniami eklezjologii (ze szczególnym uwzględnieniem laikatu). Rozdział trzeci przedstawia wstępne założenia reformy święceń niższych, które wskazują na troskę biskupów o należne miejsce dla posług stałych.Pozycja Implikacje homiletyczne motywu „Ecclesia militans” w tekstach liturgicznych „Mszału rzymskiego dla diecezji polskich”Wiśniewski, Sebastian (Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie, 2025)W artykule podjęto problem idei Kościoła „wojującego”, która wprawdzie zniknęła z terminologii teologicznej, jednak pozostaje obecna zarówno w tekstach liturgicznych, jak i w działalności duszpasterskiej. Kościół „pielgrzymujący” zachowuje świadomość, że walka jest wpisana nie tylko w jego historię, ale także w jego tożsamość i stanowi codzienną konieczność. W toczonej walce prosi Boga o obronę, a świętych o wstawiennictwo. W swoich tekstach liturgicznych Kościół wielokrotnie nawiązuje do idei walki, która dzięki temu staje się jedną z kwestii, znajdujących swój wyraz w homilijnym przepowiadaniu słowa Bożego.Pozycja Stanisława Orzechowskiego „Wyznanie wiary” jako początek refleksji teologiczno-liturgicznej w języku polskimFejkiel, Krzysztof (Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie, 2025)Artykuł analizuje „Wyznanie wiary” Stanisława Orzechowskiego. Praca identyfikuje to dzieło jako początek teologiczno-liturgicznej refleksji w języku polskim. Struktura analizy składa się z trzech głównych części: omówienia kontekstu teologiczno-liturgicznego XVI wieku w Polsce, analizy eklezjologii oraz analizy teologii i celebracji sakramentów w świetle „Wyznania wiary”. Metoda badawcza opiera się na interpretacji tekstu w kontekście historycznym oraz teologicznym. Główny wynik analizy wskazuje, że dzieło Orzechowskiego nie tylko stanowiło osobistą apologię, ale również wniosło znaczący wkład w rozwój polskiej refleksji teologiczno-liturgicznej. Ponadto tekst postuluje nowe obszary badawcze nad historią liturgii w Polsce.Pozycja The pastoral care of people with visual impairment in Poland. Contemporary problems and challengesLipiec, Dariusz (Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie, 2025)The social and cultural as well as religious ongoing transformations in the Polish society influence the activity of the extraordinary pastoral care of people with visual impairment. The transformations cause various problems and challenges which the pastoral care has to face. Integration processes result in the fact that at the diocesan level more and more of the blind or visually impaired people satisfy their religious needs within the parish pastoral care and fewer of them use the special pastoral care which is addressed for them specifically. What is more, the secularization of the society results in the decrease of the number of people with disabilities who maintain their religious practice. It particularly concerns young people. The employment of priests who would be able to work for the pastoral care of people with visual impairment is a real challenge. The employment rate in this pastoral care is relatively low. Furthermore, the organization and coordination of the nationwide events becomes more and more challenging. The current problems and challenges in the centres for the blind children, teens and adults mainly result from the constantly changing state legislation. They mainly concern the possibility of engaging priests into the lives of their residents.