Roczniki Teologiczne, 2017, T. 64, nr 13
Stały URI dla kolekcjihttps://theo-logos.pl/handle/123456789/22474
Przeglądaj
Ostatnie zgłoszenia
Pozycja Tropowane ordinarium missae w rękopiśmiennym graduale paulińskim ms. R659/III-913Wiśniewski, Piotr (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2017)Ukształtowany w VIII wieku chorał gregoriański szybko stał się niewystarczający do potrzeb ówczesnej liturgii. Z chwilą wprowadzenia go na teren państwa Franków okazał się on dla tamtejszych duchownych, przyzwyczajonych do rozbudowanych śpiewów, mało przydatny. W wyniku podjętych decyzji administracyjnych nie można było jednak odstąpić od rytuału rzymskiego. Zbytnia ogólnikowość śpiewów rzymskich wywołała ich zdecydowaną niechęć do adaptacji nowych obrzędów. Zaczęli oni w związku z tym, jako pierwsi, uzupełniać przejęte śpiewy retorycznymi ozdobnikami, tzw. tropami. Cieszyły się one od samego początku bardzo dużą popularnością. Funkcjonowały w liturgii aż do Soboru Trydenckiego, który nakazał ich całkowite usunięcie z liturgii. Wiele ksiąg zachowało część tych dodatków, m.in. graduał pauliński z końca XVI w. Celem artykułu jest wydobycie tych tropów, omówienie ich warstwy tekstowej i melodycznej oraz wskazanie na ewentualne wzorce. Dowiedziono, iż pochodzą one albo z rozłożenia gregoriańskich melizmatów (Kyrie), albo z kopiowania (Gloria) lub parafrazowania melodii tekstu głównego (Sanctus). Nie wprowadzają elementów muzycznie nowych, nie odbiegają też od stylu melodii gregoriańskich i są dostosowane do kontekstu, w którym występują. Zostały one zaimportowane z innych wcześniejszych kodeksów liturgiczno-muzycznych.Pozycja Miłosz Aleksandrowicz, Teoretyczne podstawy francuskiej polifonii liturgicznej XVII wieku, Wydawnictwo Gaudium, Lublin 2017, ss. 675, ISBN 978-83-7548-287-4.Wiśniewski, Piotr (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2017)Pozycja Organy w kościołach dekanatu ożarowskiego diecezji sandomierskiej (cz. I). Instrumenty niezachowane w świetle źródeł archiwalnychSzymanowicz, Maria (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2017)Niniejszy artykuł rozpoczyna cykl tekstów na temat organów i organistów diecezji sandomierskiej. Cykl ten wpisze się w jubileusz 200-lecia utworzenia diecezji, który będzie miał miejsce w 2018 roku. Artykuł dotyczy niezachowanych organów w kościołach dekanatu ożarowskiego. Powstał w oparciu o XVIII, XIX i XX-wieczne źródła przechowywane w archiwach w Krakowie, Sandomierzu i Radomiu. Analiza uzyskanych danych pozwoliła na wysnucie następujących wniosków. Na terenie dekanatu ożarowskiego w 10 parafiach funkcjonowało kolejno 21 instrumentów. Były to niewielkie organy, od 4 do 15 głosów. Większość usytuowana była na chórze muzycznym nad wielkimi drzwiami kościoła. Instrumenty były malowane i zdobione dekoracją snycerską, wiele z nich znajdowało się w złym stanie. Uzyskano także wiadomości o sześciu organmistrzach, którzy budowali, bądź naprawiali organy na badanym terenie. Dla opracowania pełnej monografii polskiego budownictwa organowego potrzeba jeszcze wielu prac przyczynkarskich i taki charakter ma niniejszy artykuł.Pozycja Obrzędy, zwyczaje i śpiewy wielkanocne w życiu i pobożności ludowej mieszkańców PodkarpaciaStrycharz-Bogacz, Kinga (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2017)The aim of the article is to present Easter rituals, customs and singing in life and piety of the people of the Podkarpacie region. The essence of Easter being experienced in spring are two inseparable elements: the revival of human life through the sacrifice of Christ and the rebirth of nature after the winter sleep. Their culture-creative meaning has a practical dimension in the rich Easter rituals and associated singing. The Resurrection Mass through performing various Easter songs is a manifestation of faith in salvation of our souls. It also provides opportunity for cheers through fireworks, drum plays, orchestra plays, and loud bells, which signify the triumph of Christ over Satan. Easter songs accompany the Easter custom of visiting homes with spring Gaik and greetings. The Śmigus-Dyngus secular custom shows a reference to sacrum because by the symbols of water that helps in rebirth of life in spring, it refers to the Sacrament of Baptism. The custom’s text layer is based on the passion bible content and the music layer uses the themes of Easter songs. Other Easter customs in the Podkarpacie region (Krzyżaki, Meus) and religious activities during Dni Krzyżowe are also accompanied by Easter songs, their contrafacta, songs about the cross and songs for the ordinary time.Pozycja Andrzej Nikodemowicz – kompozytor uduchowiony. Rodem Lwowianin Lublina ObywatelSchulz-Brzyska, Agnieszka (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2017)Andrzej Nikodemowicz to jedna z największych postaci współczesnej muzyki polskiej. Szczęśliwe dzieciństwo i lata młodzieńcze przerwała najpierw okupacja rosyjska, potem faszystowska, następnie tragiczny okres sowieckiego terroru. Dzięki niezachwianej wierze znosił trudy i upokorzenia ze strony agresora. Muzyk, który mając wszelkie możliwości rozwinięcia swojego talentu, był zmuszony do wycofania się z kariery pianisty poprzez kontuzję ręki spowodowaną niewłaściwym ćwiczeniem na fortepianie. Natomiast jako kompozytor nie mógł swobodnie tworzyć według własnej koncepcji opartej na głębokiej wierze. Nagonki i represje z powodu wyznawanej wiary, uniemożliwienie pracy w Konserwatorium Lwowskim, a także wykonywania utworów religijnych, w końcu zniszczenie jego nagrań w lokalnej radiostacji przyczyniły się do opuszczenia rodzinnego Lwowa. Lublin, który stał się nowym, szczęśliwszym miejscem, dał nowe możliwości swobodnego tworzenia i wykonywania muzyki przez A. Nikodemowicza. Wiara, która była fundamentem zasad jego życia i podstawą natchnienia kompozytorskiego, pozwoliła mu przetrwać trudne czasy we Lwowie i w pełni rozwijać swój talent w wolnym Lublinie, którego stał się Honorowym Obywatelem.Pozycja Problem obecności Gloria we Mszy roratniej w aspekcie prawno-liturgicznym i teologicznymSadowski, Marcin (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2017)W artykule autor rozważa, czy śpiew „Chwała na wysokości” powinien być częścią liturgii Mszy roratniej, czy też należałoby go opuszczać. Roraty ewoluowały przez siedem wieków, a odpowiedź na powyższe pytanie zmieniała się. Również obecnie istnieją w Polsce w tej kwestii znaczące różnice pomiędzy diecezjami, ponieważ nie ma jednej powszechnie przyjętej praktyki. Autor przedstawia akty prawa liturgicznego związane z roratami – zwłaszcza dotyczące wspomnianego hymnu – które zostały wydane w historii. Następnie rozważa aspekty teologiczne Adwentu, by znaleźć właściwą odpowiedź na postawiony problem. Współczesna teologia Adwentu sugeruje, że „Chwała” nie powinno być śpiewane na roratach. Sprawowanie rorat bez „Chwała” pozwala podkreślić, że roraty przynależą do Adwentu – czasu oczekiwania na przyjście Chrystusa.Pozycja Twórczość maryjna Andrzeja NikodemowiczaKrzymowska-Szacoń, Kinga (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2017)Polska pobożność maryjna ma długą i bogatą tradycję, potwierdzoną licznymi dziełami sztuki poświęconymi Matce Bożej. Po tematykę maryjną chętnie sięgają również współcześni polscy kompozytorzy, wśród których wyróżnia się postać Andrzeja Nikodemowicza. W jego dorobku utwory maryjne zajmują znaczące miejsce, stanowiąc niemal połowę wszystkich dzieł religijnych. Podobnie jak cała twórczość kompozytora, utwory o tematyce maryjnej są zróżnicowane m.in. pod względem stylu i obsady. Niezmiennie stanowią jednak świadectwo głębokiej wiary, która przetrwała prześladowania polityczne, oraz bliskiej relacji A. Nikodemowicza z Maryją – Matką. W artykule zamieszczono ogólną charakterystykę utworów o tematyce maryjnej, ze szczególnym uwzględnieniem kontekstu ich powstania oraz źródeł inspiracji. W celu ukazania przykładowych, stosowanych przez kompozytora, rozwiązań przedstawiono również krótką analizę 3 wybranych dzieł (Rozmowa duszy z Matką Bolesną, Canzona oraz Kantata do Najświętszej Marii Panny Łaskawej), pochodzących z różnych okresów jego twórczości.Pozycja Jubileusz 60-lecia Instytutu Muzykologii KUL (1-2 grudnia 2016 r.)Krzymowska-Szacoń, Kinga (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2017)Pozycja Lejtmotyw Miłosierdzia Bożego w kulturze muzycznej od średniowiecza do współczesnościKoenig, Franciszek (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2017)The leitmotif of God’s Mercy has been present in the musical culture of all eras, from the Middle Ages, when it was present in Gregorian chants, to present times. The basis for the songs created in the course of centuries were usually biblical texts praising the mystery of God’s Mercy and Grace. The way of expressing the leitmotif of God’s Mercy depended on how the text was combined with the factors of a musical style of a given era. In our times, we can witness the creation of many compositions including the leitmotif of God’s Mercy. This is connected with the cult of Divine Mercy being intensively developed in recent years, especially during the pontificate of St. John Paul II. What triggered the development of the cult was first the revelation given to St. Sister Faustina in the 1930s, written down in her diary, and later the cult of St. John Paul II and the blessed Rev. Michał Sopoćko. Therefore, the basis for the content of contemporary compositions connected with the cult of Divine Mercy are first and foremost the words from the diary of Sister Faustina. Contemporary compositions including the leitmotif of God’s Mercy were and are created among others by I. Pfeiffer, S. Ziemiański and R. Twardowski.Pozycja Mecenat muzyczny Habsburgów na jezuickim ŚląskuJeż, Tomasz (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2017)W procesie rozpowszechniania w Europie nowego stylu barokowej muzyki włoskiej istotną rolę odegrał mecenat Habsburgów. Jego historyczne i kulturowe znaczenie spotęgowały związki tej rodziny z Towarzystwem Jezusowym. Bliskie relacje między władzą świecką a elitami duchownymi epoki potrydenckiej stworzyły specyficzny rodzaj symbiozy społecznej, która pozwala na lepsze rozumienie kultury nowożytnej. Zjawisko to można obserwować na obszarach intensywnej konfrontacji konfesyjnej i politycznej, np. takich jak Śląsk, który był przedmiotem zarówno świeckiej i religijnej rekonkwisty. Ważnym jej elementem była muzyka wykonywana przez uczniów jezuickich konwiktów, finansowanych przez Habsburgów. Muzyka służyła jako język reprezentacji społecznej i medium rekonstrukcji tożsamości społeczności lokalnych na poziomach: parafii, miast, księstw, państw i całego imperium. Stymulowany przez Habsburgów i jezuitów mecenat muzyczny nie ograniczał się do pałaców i kościołów; dotyczył także muzyki wykonywanej w przestrzeni publicznej. Muzyka służyła więc potrzebom pragmatycznym i reprezentacyjnym; miała też niemałą wartość artystyczną.Pozycja Anna Wypych-Gawrońska, Warszawski teatr operowy i operetkowy w latach 1880-1915, Wydawnictwo Akademii im. Jana Długosza, Częstochowa 2011, ss. 468 + 33 il., ISBN 978-83-7455-210-3.Gołąb, Maciej (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2017)Pozycja Nieistniejące organy firmy Braci Rieger z Karniowa w kościele pw. św. Jakuba Apostoła w Tuchowie. Analiza instrumentoznawczaGładysz, Andrzej (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2017)W artykule przeprowadzono analizę instrumentoznawczą zdemontowanych w sierpniu 2015 roku organów Braci Rieger z Karniowa. Instrument, wybudowany w tuchowskim kościele parafialnym przed 100 laty, wpisuje się w liczne instrumentarium organowe firmy na terenie diecezji tarnowskiej i w ogóle Polski. W pierwszej części artykułu zarysowano okoliczności montażu i remonty organów, aż do chwili ich demontażu. Drugi fragment koncentruje się na opisie instrumentu: chóru, szafy-prospektu, miecha, stołu gry, traktury i wiatrownic oraz dyspozycji instrumentu, wraz ze schematycznym ukazaniem układu piszczałek wewnątrz szafy. Trzecia część stanowi analizę struktury brzmieniowej zawierającą omówienie skali pionowej i poziomej oraz przynależności do poszczególnych rodzin głosowych.