Roczniki Teologiczne, 2014, T. 61, nr 8
Stały URI dla kolekcjihttps://theo-logos.pl/handle/123456789/19563
Przeglądaj
Ostatnie zgłoszenia
Pozycja Teologia liturgiczna. W poszukiwaniu syntezy w teologii. Red. Bogusław Migut. Lublin: Wydawnictwo KUL 2013 ss. 184. ISBN: 978-83-7702-796-7.Słoma, Ireneusz (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2014)Pozycja Kultura muzyczna cystersów w Krzeszowie w XVIII wieku. Wybrane zagadnieniaKutrowski, Łukasz (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2014)Początki opactwa cystersów w Krzeszowie sięgają końca XIII wieku. Za punkt zwrotny w historii klasztoru można uznać 2. połowę XVII wieku, czyli czas rządów opata Bernarda Rosy (1660-1696). Dzięki niemu życie klasztorne zaczęło się dynamicznie rozwijać w wielu dziedzinach, w tym także w dziedzinie muzyki, która stanowiła ważny element życia klasztoru. Muzyka wykonywana w czasie liturgii i nabożeństw w Krzeszowie realizowana była w dwojaki sposób. Z jednej strony kontynuowane były zakonne tradycje śpiewu chorałowego, z drugiej zaś wprowadzano nowe tendencje muzyki wielogłosowej. Bardzo wyraźnym rysem życia muzycznego Krzeszowa była wokalno-instrumentalna muzyka kościelna; obok niej wykonywana był również muzyka instrumentalna. Miała ona pełnić cztery podstawowe funkcje: być ozdobna (decoratio), sprawiać wrażenie przyjemności (delectare), wywoływać emocjonalne wzruszenie (permovere) i uczyć (docere). W XVIII-wiecznej muzyce wykonywanej w Krzeszowie przeważał styl koncertujący. Muzykę wykonywaną w Krzeszowie można podzielić – na podstawie zachowanych muzykaliów – na dwie zasadnicze kategorie: (1) dzieła przeznaczone do liturgii i (2) wykonywane poza liturgią. Utwory te były przejawem głównych nurtów duchowości cystersów krzeszowskich: nurtu chrystocentryczny, wyrażającego się w nabożeństwach adoracyjnych Najświętszego Sakramentu, w kulcie pasyjnym, w kulcie Emmanuela (praskiego Dzieciątka Jezus), nurtu mariologicznego i nurtu kultu świętych (głównie św. Józefa, św. Jana Nepomucena, św. Jadwigi i czternastu Wspomożycieli). Część utworów była komponowana przez kompozytorów rodzimych, którymi często byli sami cystersi, pozostałe – przez kompozytorów obcego pochodzenia. Muzyka w Krzeszowie wykonywana była przez istniejącą tam kapelę. Należeli do niej: kantorzy i sukcensorzy, tzw. regentes chori, organiści, i inni muzycy. Wśród nich byli też kompozytorzy i nauczyciele, którzy uczyli młodych chłopców muzyki i liturgii w miejscowej szkole. Ważnym elementem kultury muzycznej Krzeszowa były i są nadal organy. W bazylice pw. Wniebowzięcia NMP znajdują się organy wybudowane w latach 1632-1736 przez śląskiego organ-mistrza Michaela Englera. Instrument ten jest niezwykle cenny m.in. pod względem architektury i walorów brzmieniowych. Do dziś zachowała się znaczna część oryginalnych elementów. Drugim instrumentem organowym w Krzeszowie są organy w kościele brackim pw. św. Józefa. Przypuszcza się, że zostały przeniesione do tutejszego kościoła z czeskiego klasztoru w Brzewnowie. Dokładna data ich budowy i warsztat organmistrzowski nie są znane.Pozycja Koncelebracja Mszy Świętej 50 lat po „Sacrosanctum Concilium”Krakowiak, Czesław (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2014)W Kościele obrządku łacińskiego koncelebracja Mszy św. została przywrócona przez Konstytucję Sacrosanctum Concilium (1963). Początkowo mogła być sprawowana tylko w ściśle określanych okolicznościach i pod przewodnictwem biskupa lub jego delegata. Stopniowo koncelebracja Mszy św. stawała się zwyczajną formą celebracji Eucharystii wtedy, gdy kapłani nie są zobowiązani sprawować jej dla dobra wiernych. Obrzędy Mszy św. koncelebrowanej wydane w 1965 r. jako Ritus servandus in concelebratione Missae zostały następnie włączone w 1970 r. do Missale Romanum Pawła VI. Szczegółowe przepisy koncelebry zawarte są w Ogólnym wprowadzeniu do Mszału rzymskiego (1969, 1975, 2002) oraz późniejszych dokumentach Stolicy Apostolskiej. Jeśli Mszy św. koncelebrowanej przewodniczy biskup, należy zachować normy zamieszczone w Ceremoniale liturgicznej posługi biskupów (1984, 2013). Liturgia koncelebrowanej Mszy św., w sposób dla siebie właściwy, ukazuje i buduje jedność kapłaństwa prezbiterów z biskupem i między sobą, jedność Ofiary Jezusa Chrystusa składanej Bogu na jednym ołtarzu i jedność kapłańskiego ludu Bożego, który pełni w niej różne posługi i funkcje.Pozycja Liturgia błogosławieństw w służbie rodzinyKulbacki, Piotr (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2014)Odnowa liturgii przez Sobór Watykański II dotyczyła przede wszystkim jej istoty. Określenie liturgii jako spełniania kapłaństwa Chrystusa w celu uświęcenia ludu Bożego i składania kultu Ojcu niosło daleko idące konsekwencje dla życia wierzących. Wyakcentowanie przez Sobór uświecającego celu liturgii, jak i powiązanie jej z kapłaństwem powszechnym ukazało wiernych świeckich jako aktywnych uczestników liturgii, a przemianę ich życia jako jej cel. Obok liturgii sakramentalnej dotyczy to także sakramentaliów, a w nich błogosławieństw sprawowanych w rodzinie – Kościele domowym. Odnowiona struktura Księgi błogosławieństw ukazuje je jako czynność liturgiczną Kościoła, w której odbija się nie tylko życie całej wspólnoty eklezjalnej, ale także wspólnoty rodzinnej. Tematyka błogosławieństw często łączy się z życiem małżeńskim i rodzinnym. Dotyczy to przeżywanych w rodzinie wydarzeń, czasu roku liturgicznego, ale także miejsc życia rodziny. Ważnym zagadnieniem jest także problem szafarzy błogosławieństw sprawowanych w rodzinie, wśród których jest także miejsce dla szafarzy świeckich. Praktyka błogosławieństw w rodzinie nie odbiera znaczenia liturgii sprawowanej we wspólnocie parafialnej czy diecezjalnej. Przyczynia się ona do szerokiego postrzegania liturgii Kościoła, a także do większej jeszcze świadomości kapłaństwa wypływającego z chrztu świętego.Pozycja Wpływ teologii liturgii Jeana Corbona na sekcję liturgiczną Katechizmu Kościoła KatolickiegoPorosło, Krzysztof (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2014)Jean Corbon († 2001), francuski teolog mieszkający w Libanie, w książce Liturgie de source (1983) przedstawił niezwykle oryginalną trynitarną koncepcję liturgii. Koncepcja ta jest zadziwiająco zbieżna z niektórymi punktami sekcji liturgicznej (nr 1066-1209) Katechizmu Kościoła Katolickiego z 1992 r. Corbon został powołany do zespołu redagującego Katechizm w celu napisania czwartej jego części dotyczącej modlitwy chrześcijańskiej. Jednakże w trakcie prac nad katechizmem powierzono mu również przejrzenie i poprawienie fundamentalnego wykładu o liturgii. Napisał on wtedy ten fragment Katechizmu od nowa i nadał mu charakterystyczną dla siebie biblijno-patrystyczną formę. Liturgia jest tam ujęta jako dzieło Trójcy Świętej, gdzie niezwykłą rolę odgrywa Duch Święty, którego działanie jest nazwane czterema synergiami: przygotowawczą, anamnetyczną, epikletyczną, komunijną (takie sformułowania zaproponował C. Folsom). Sakramenty zaś w ujęciu Corbona i Katechizmu są mocami wychodzącymi z zawsze żywego Ciała Chrystusa. To tylko nieliczne przykłady zbieżności koncepcji liturgii Jeana Corbona z myślą katechizmową. Analiza porównawcza tych tekstów pozwala na ewidentne wykazanie wpływu Corbona na sekcję liturgiczną Katechizmu Kościoła Katolickiego.Pozycja Proklamacja słowa Bożego podczas celebracji błogosławieństw według toruńskiego „Libellus Benedictionum” z 1691 rokuPałęcki, Waldemar (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2014)Teksty biblijne zajmują ważne miejsce podczas celebracji sakramentów i sakramentaliów. Sobór Watykański II, dostrzegając potrzebę reformy liturgicznej, dowartościował znaczenie Pisma Świętego. Interesującym zagadnieniem pozostaje kwestia, na ile zasada dotycząca dowartościowania proklamacji słowa Bożego była obecna podczas celebracji błogosławieństw w dobie po Soborze Trydenckim? Odpowiedź na to pytanie niniejszym artykule została zaprezentowana na podstawie jednego z partykularnych rytuałów wydanych w Toruniu w 1691 r., noszącego tytuł „Libellus Benedictionum et Exorcismorum, collectore R. P. Martino Cochem, capucino, Ex Rituali Romano, Agenda Moguntinensi, alisque probatis & approbatus Autoribus. Ad commodiorem usum adjectum est Rituale Francisc. Fr. Bernardi Sannig, Ord. S. Francisci Reform. diu & vehementer hactenus desideratum. Omnia ad praxin & ordinem tam Ecclesiasticorum quam Regularum Sacerdotum. Manuali Forma editum”, Thorunii, Ex Officina Joh. Christ. Laureri MDCXCI. W prezentowanej księdze występuje wiele benedykcji, podczas których proklamowano teksty biblijne. Towarzyszyły one celebracji różnych błogosławieństw dotyczących osób, miejsc, przed-miotów oraz pokarmów. Stanowi to istotną różnicę w porównaniu ze wzorcowym rytuałem wydanym po reformie trydenckiej. W błogosławieństwach zamieszczonych w „Libellus Benedictionum” w sumie w 16 miejscach występują perykopy z tekstów Starego i Nowego Testamentu oraz w 38 perykopy ewangelijne. Zestawiając te teksty i uwzględniając powtarzające się pośród nich w „Libellus” z Torunia statystykę tych tekstów można przedstawić w następującym porządku: ze Starego Testamentu uwzględniono 9 tekstów z ksiąg historycznych, 5 z ksiąg prorockich i 41 z Księgi Psalmów; z Nowego Testamentu przedkładano 31 perykop z Ewangelii – z czego 15 z Ewangelii św. Łukasza, 1 z Listu św. Jakuba oraz 1 z Apokalipsy. „Libellus Benedictionum” z 1691 r. jest świadkiem dowartościowania tekstów biblijnych podczas celebracji benedykcji jeszcze przed Soborem Watykańskim II.Pozycja Zwyczajna i nadzwyczajna forma rytu rzymskiego wzajemnym ubogaceniemSłoma, Ireneusz (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2014)Liturgia Kościoła jest rzeczywistością żywą ze względu na jej naturę. Jest nią przede wszystkim uobecnianie zbawczego Misterium na sposób sakramentalny, a także włączanie w tą rzeczywistość chrześcijan przez świat gestów i symboli. W ciągu wieków sposób wyrazu zmieniał się, pozostając wierny istocie celebracji. Nad tym czuwała wspólnota Kościoła, zwłaszcza w jego uroczystym i zwyczajnym nauczaniu. W całe to dziedzictwo wpisuje się także Motu proprio Summorum Pontificum Benedykta XVI oraz związane z nim dokumenty. Prawnie ustanawiają one dwie formy rytu rzymskiego: formę zwyczajną, posługującą się Mszałem Pawła VI, oraz formę nadzwyczajną, sprawowaną według Mszału z 1962 r. Podają przy tym szczegółowe przepisy. Przyczynia się to wzajemnego ubogacenia dzięki lepszemu poznaniu własnej historii i Tradycji, a także przez pewnego rodzaju różnorodność w sposobie wyrażania tej samej wiary.Pozycja Kult Maryi w polskiej muzyce sakralnejJaniec, Zdzisław (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2014)Jedną z form kultu tak liturgicznego, jak i pozaliturgicznego jest muzyka sakralna. Problematyka ta może być ujęta zarówno od strony form, które są wykorzystywane w funkcji kultycznej, jak i poruszanej w utworach tematyki. Ważnym aspektem jest również przedmiot kultu wyrażonego w formie muzycznej. Od początku istnienia chrześcijaństwa w Polsce obok Trójcy Świętej i samego Chrystusa przedmiotem kultu jest Najświętsza Maryja Panna. Dotyczy to każdej z epok historii Kościoła w Polsce. Kult maryjny w Polsce w muzyce sięga swymi początkami czasów średniowiecza i trwa nieprzerwanie aż do czasów współczesnych. Wielość form, jak chociażby pieśni, kantyki, hymny, sekwencje, antyfony, oratoria maryjne, pozwala nie tylko na wyrażenie czci Matce Bożej, ale przede wszystkim staje się drogą do odkrycia jej obecności w życiu chrześcijańskim.Pozycja Paralelizm liturgii i katechezyGłowacki, Zbigniew (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2014)Związek liturgii i katechezy zaznacza się od początków istnienia i działania Kościoła. Te dwie rzeczywistości związane są ze sobą poprzez ich wzajemny udział w dziele ewangelizacji. Analiza istoty katechezy oraz liturgii prowadzi do odkrycia ich podobieństwa, wyrażającego się w odniesieniu obu z nich do Misterium Chrystusa oraz do życia chrześcijańskiego. Łączność katechezy i liturgii można także widzieć w ich wspólnym celu, którym jest zjednoczenie z Chrystusem, skutkujące egzystencjalną przemianą życia wierzącego. Katecheza i liturgia mając za podstawę Misterium Chrystusa i prowadząc do pełni życia chrześcijańskiego są wobec siebie paralelne. Dopiero w ich wzajemnym powiązaniu ewangelizacja może osiągnąć swój cel – wiarę, która będzie określała całokształt życia człowieka. Mimo podkreślanego paralelizmu katecheza spełnia wobec liturgii rolę służebną, co jest uwarunkowane sakramentalną obecnością w niej Chrystusa i Jego dzieła zbawczego.Pozycja Główne zadania homilii w ujęciu teologii liturgicznejMigut, Bogusław (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2014)The liturgical theology refers first to cosmic liturgy, accepting, however, as its starting point, the actual liturgical celebration. In this case it is the celebration of the Eucharist. A very important task of the liturgical theology is its function of evangelization. The liturgical theology perceives evangelization as reveling Christ-Liturgician of the cosmos, calling people to live with God and for God, and inviting people again to be liturgicians of the cosmos with Him and in Him. With such an approach, the task of the homily, as an integral part of the celebration, is a sacramental manifestation of Mystery of Christ, which was fulfilled as a spiritual sacrifice of the obedience to God the Father and of love towards the human kind. This sacrifice found its culmination in the bloody sacrifice on the cross, which was made once and for all. The first special task of the homily in the Holy Mass is the call for obedience to God, according to the example of Christ, and hence for making a spiritual sacrifice; in this way the homily makes the participants co-sacrificers, together with Christ. This is the fundamental condition of participatio actuosa in the Eucharist. Another specific task is to point to the need of a personal communion with Christ, which reaches its culmination in the Holy Communion, and is prolonged to the time after the celebration. The third most important task of the homily is to present the celebration – the cult of God, as the paradigm of the whole Christian life, so that it becomes a life for God.Pozycja Obrzędy święceń prezbiterów w dawnej liturgii rzymskiejCieślik, Paweł (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2014)Obrzędy święceń prezbiterów kształtowały się w liturgii rzymskiej na przestrzeni wieków. Jednym ze świadectw tego procesu są dokumenty liturgiczne z okresu tak zwanej dawnej liturgii rzymskiej. Należą do nich przede wszystkim Ordines Romani oraz rzymskie sakramentarze. Wspomniane dokumenty opisują właściwy moment święceń prezbiterów bardzo lakonicznie. Kluczowe czynności stanowiły nałożenie rąk przez biskupa oraz słowa modlitwy konsekracyjnej. Ceremonię kończyło przekazanie nowo wyświęconemu znaku pokoju, po czym następowała proklamacja Ewangelii oraz dalsza część Mszy św. Obrzęd święceń prezbiterów w dawnym rycie rzymskim był bardzo prosty, przy czym od VIII wieku zaczął on podlegać różnorodnym zmianom, w wyniku których liturgia święceń została bardzo rozbudowana. Zgodnie z zasadą lex orandi lex credendi liturgia stanowi wyraz wiary całego Kościoła. Stąd jej zasadniczy kształt oraz treść poszczególnych modlitw i tekstów odpowiadają dziedzictwu, jakie stanowi przekazywany na przestrzeni stuleci skarbiec wiary. Dotyczy to w znacznym stopniu również obrzędów, za sprawą których udzielany jest sakrament święceń.Pozycja Przegląd bibliografii liturgicznej z wybranych polskich czasopism teologicznych w 2011 rokuSłoma, Ireneusz (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2014)Pozycja Przegląd bibliografii liturgicznej z wybranych polskich czasopism teologicznych w 2012 rokuNocko, Paweł (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2014)Pozycja Przegląd bibliografii z wybranych zagranicznych czasopism liturgicznych z 2013 rokuKrakowiak, Czesław (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2014)Pozycja Ks. Zbigniew Michał Głowacki. Księdza Adama Ludwika Szafrańskiego teologia liturgii. Lublin: Wydawnictwo KUL 2013 ss. 290. ISBN: 978-83-7702-732-5.Łastowska, Joanna (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2014)Pozycja Ks. Dominik Ostrowski. Uświęcenie i kult. Liturgia Godzin w perspektywie soborowej definicji liturgii. Świdnica: Adalbertus – Wydawnictwo WSD Diecezji Świdnickiej 2013 ss. 350. ISBN: 978-83-60663-78-3.Natoniewski, Sebastian (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2014)Pozycja Ks. Czesław Krakowiak. Msze Święte z udziałem dzieci. Częstochowa: Edycja Świętego Pawła 2013 ss. 158. ISBN: 978-83-7797-211-3.Słotwińska, Helena (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2014)Pozycja Scott Hahn. Uczta Baranka. Eucharystia ‒ niebo na ziemi. Tł. Agnieszka Rasztawicka-Szponar. Częstochowa: Wydawnictwo Świętego Pawła 2013 ss. 215. ISBN: 978-837797-054-6.Głowacki, Zbigniew (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2014)