Liturgia Sacra, 2016, R. 22, nr 1 (47)
Stały URI dla kolekcjihttps://theo-logos.pl/handle/123456789/29002
Przeglądaj
Ostatnie zgłoszenia
Pozycja Il concetto dei seminari minori alla luce del decreto conciliare „Optatam totius” e dell’insegnamento ecclesiastico post-conciliareSelejdak, Ryszard (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2016)Niższe seminaria duchowne są ukazane przez Dekret soborowy „Optatam totius” i kościelne nauczanie posoborowe jako instytucje założone w celu pielęgnacji zalążków powołania, które przejawiają się w odpowiednich przymiotach ludzkich i wierze alumnów, prowadzących do rozeznania życiowego powołania i pewnej fascynacji kapłaństwem służebnym. Seminaria te stanowią środowisko sprzyjające dojrzewaniu u młodego człowieka powołania, którym obdarzył go Bóg. Środkami wychowawczymi są w nich specjalna formacja religijna oraz właściwe kierownictwo duchowe. Niższe seminaria duchowne powinny być wspólnotami prawdziwie wychowawczymi. Styl życia i proces wychowawczy, który proponują, trzeba dostosować do młodzieńczego wieku alumnów, ich mentalności, poziomu umysłowego, etapu rozwoju i wskazań psychologii. Nie powinno się też zaniedbywać nabywania przez nich odpowiedniego doświadczenia w sprawach ludzkich ani utrudniać im kontaktów z własną rodziną. Nauczanie, jakie mają otrzymać, tak należy zaprogramować, aby mogli naukę kontynuować bez przeszkód gdzie indziej, jeśli obiorą inny sposób życia. Wychowawcy niższych seminariów duchownych winni być wybierani przez biskupów spośród najlepszych kapłanów diecezjalnych, odznaczających się pobożnością, gruntownym wykształceniem, odpowiednim doświadczeniem duszpasterskim, gorliwością i dobrym wykształceniem pedagogicznym. Ich zasadniczym zadaniem jest pomaganie alumnom we właściwym i roztropnym rozeznaniu życiowego powołania.Pozycja Il simbolo sponsale come ponte tra le tradizioni greca e siriaca. Un approccio patristico-liturgico. Parte primaEbeid, Bishara (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2016)Relacja między Bogiem a człowiekiem już w Starym Testamencie opisywana byłajęzykiem miłości. Jednym z najchętniej stosowanych w tej materii obrazów była symbolika małżeńska. Posługiwano się nią w sposób metaforyczny z dwóch powodów: z jednej strony chciano podkreślić pragnienie powrotu do raju i złączenie się człowieka (oblubienicy) z Bogiem (Oblubieńcem), z drugiej – chciano ukazać wolę przebywającego w raju Boga (Oblubieńca) do zaproszenia oblubienicy na weselne gody. W prezentowanej tu pierwszej części artykułu autor ukazuj e ów symboliczny obraz, wychodząc od fundamentu dogmatycznego. W skazuj e również na biblijne tło omawianej symboliki oraz na patrystyczne interpretacje łączące ją z życiem liturgicznym Kościoła pierwotnego, co szerzej zostanie przedstawione w części drugiej.Pozycja Eucharystyczna obecność Chrystusa w rozumieniu liturgicznym Kościoła antiocheńskiegoMor, Severius Moses; Rucki, Mirosław; Abdalla, Michael (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2016)In the paper, the liturgy of the Syriac-Orthodox Church of the Patriarchate of Antiochia is discussed. It is traced back to the Apostolic Tradition of the Church of Jerusalem and is connected with Jacob the brother of Our Lord Jesus Christ. The profound ties between the Eucharistic liturgy and the Jewish Pesach is presented, and its understanding as a re-experience of old events is emphasized. The analysis of the key Aramaic/Syriac and Hebrew words proves that in the very point of the Last Supper Jesus Christ meant His real presence (not just symbol) in the Eucharist. The oldest documents of Christianity confirm this understanding in the early Church, especially that of the Aramaic backgroung. Moreover, the liturgical space and the variety of anaphoras in the Antiochan Church are the witnesses of the continuous teaching on the Eucharist kept here. Based on the St Ephrem the Syrian’s work, it is also illustrated how the ties with Biblical Judaism and the understanding of the real Eucharistic presence of Christ were always the typical characteristics of the Syriac-speaking Church, like it is today.Pozycja Rękopisy liturgiczne źródłem do badań historycznychWolnik, Franciszek (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2016)Z okresu średniowiecza zachowały się liturgiczne rękopisy z wielu ośrodków kościelnych Polski i Śląska. Po dziewiętnastowiecznych sekularyzacjach dóbr kościelnych, zgromadzono je w różnych archiwach i bibliotekach. Liczne rękopisy z terenu Śląska zostały już opisane, a inne czekają jeszcze na analizę. W średniowiecznej liturgii korzystano z wielu ksiąg: graduałów, lekcjonarzy, ewangeliarzy, homiliarzy, psałterzy, hymnarzy, antyfonarzy, sermologów, pasjonatów, legendarzy, sakramentarzy, pontyfikatów, rytuałów, agend, martyrologium a pod koniec średniowiecza pierwszych mszałów i brewiarzy. Szczególnie cenne są kodeksy należące do grupy Liber Ordinarius. Zachowane rękopisy stanowią bardzo bogaty zbiór źródeł do szerokich badań nad średniowieczem – nie tylko nad dziejami średniowiecznej liturgii, ale również do badań interdyscyplinarnych. Poszczególne kodeksy i zawarte w nich kalendarze liturgiczne są cennym źródłem do badań historycznych nad liturgią średniowiecza, ewolucją liturgii roku liturgicznego i sakramentów świętych, dziejami kultu świętych, badań porównawczych liturgii poszczególnych ośrodków kościelnych, diecezji i zakonów. Kodeksy te mogą być wykorzystane przez historyków sztuki, do badań paleograficznych, również do badań nad kulturą muzyczną średniowiecza.Pozycja Biskup jako pasterz w tekstach liturgii słowa w obrzędach święceń biskupichPapuziński, Marcin (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2016)Pismo Święte, zawierające objawioną przez Boga prawdę, ma fundamentalne znaczenie w refleksji teologicznej nad rolą biskupa w Kościele. Wybrane fragmenty skrypturystyczne odczytywane w liturgii nie tylko stanowią przywołanie Bożego słowa, ale mają również za zadanie wyjaśniać znaczenie celebracji i związanej z nią rzeczywistości. Stąd wydaje się słusznym oparcie analizy podjętej w niniejszym opracowaniu właśnie na czytaniach zaczerpniętych z obrzędu święceń biskupich. Ze względu na ich dużą ilość analizie poddano tylko niektóre z nich (dwa czytania ze Starego Testamentu i osiem z Nowego Testamentu), tj. te, które najlepiej odpowiadały postawionemu w artykule tematowi. Przeprowadzona analiza, opierając się na słowie Bożym, ukazuje rolę biskupa jako pasterza oraz wskazuje na znaczenie pełnionej przez niego posługi. Jako pasterz biskup jest przede wszystkim głosicielem Dobrej Nowiny oraz przewodnikiem i strażnikiem powierzonych mu wiernych. Ma być sługą gotowym oddać życie w obronie Ludu Bożego, zaś cała jego posługa musi wzorować się na przykładzie Jezusa Chrystusa – Dobrego Pasterza (por. J 10,11).Pozycja Liturgia chrzcielna księcia Mieszka I. Próba źródłowej rekonstrukcjiLitawa, Karol (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2016)Ze względu na brak źródeł spisanych, zaświadczających przebieg liturgii chrztu św. i pozostałych sakramentów inicjacji chrześcijańskiej pierwszego władcy Polski, Mieszka I, można wysnuć hipotezę, że szafarz sakramentów korzystał z obrzędu zawartego w Pontyfikale rzymsko-germańskim, zredagowanym w Moguncji w połowie X w. Niewątpliwie z punktu widzenia historyczno-liturgicznego pontyfikał ten miał ogromny wpływ na kształtowanie się w kolejnych wiekach ksiąg liturgicznych, w tym również ksiąg powstających w Polsce. Hipoteza postawiona w artykule przybliża zatem, odległy w czasie, historyczny moment, który wydobył polskich „praojców” z pogańskiego świata, wszczepiając ich w Mistyczne Ciało Chrystusa i w wielowiekową tradycję Kościoła, a tym samym otworzył ich na kulturę ówczesnej Europy, która żyła wartościami chrześcijańskimi.Pozycja Recepcja kanonów „Codex Iuris Canonici” (1917) dotyczących sakramentów inicjacji chrześcijańskiej w dokumentach i statutach „Synodus Dioecesana Kielcensis” (1927)Kowalski, Mirosław (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2016)Troska o życie liturgiczne wspólnoty wierzących ma swoje odbicie we wrażliwości na właściwy kształt celebracji. Podstawą normatywną dla właściwego kształtowania liturgii jest bez wątpienia Kodeks Prawa Kanonicznego oraz normy prawne kształtowane na płaszczyźnie danego Kościoła lokalnego. Takim źródłem prawa dla diecezji kieleckiej stał się pierwszy synod kielecki ( 1927), który w swoich wypowiedziach podejmował bardzo obszernie problematykę sakramentów. Między innymi z tego powodu stał się przyczynkiem do powyższego opracowania, które traktuje o sakramentach chrztu, bierzmowania i Eucharystii. Przeprowadzona analiza dotyczy nie tylko samych postanowień synodalnych, ale przede wszystkim ich spójności z powszechnie obowiązującym prawem. Staje się ona jednocześnie obrazem stanu fragmentu liturgii w diecezji kieleckiej na początku XX w.Pozycja Druga edycja Lekcjonarza mszalnegoPleskaczewska, Anna (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2016)Słowo Boże jest bardzo ważnym elementem w celebracji liturgii, dlatego Lekcjonarz mszalny uważa się za jedną z podstawowych ksiąg liturgicznych. Artykuł został podzielony na trzy części i stanowi próbę ukazania genezy lekcjonarzy. W pierwszej części została przedstawiona historia rozwoju lekcjonarzy. Początkowo słowo Boże, celebrowane w liturgii, odczytywano z Pisma Świętego. Z biegiem czasu tworzą się najpierw zestawy z perykopami ewangelicznymi, a potem i same lekcjonarze. Następuje również połączenie czytań i tekstów euchologijnych w jednej księdze. Druga część ukazuje prace prowadzone przez Radę ds. Wykonywania Reformy po Soborze Watykańskim II. Zadaniem tej Rady było podzielić Mszał na dwie księgi, czyli sakramentarz i lekcjonarz. Przedstawione zostały również prace tejże Rady nad doborem perykop, które miały wejść do łacińskiej wersji Lekcjonarza mszalnego, oraz prace prowadzone nad powstaniem pierwszego polskiego wydania Lekcjonarza mszalnego na zlecenie Prymasa S. Wyszyńskiego. W ostatniej części ujęto prace Komisji ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów Konferencji Episkopatu Polski nad przygotowaniem drugiego wydania Lekcjonarza mszalnego. Oprócz nowego Wprowadzenia, bardziej rozbudowanego, wprowadzono szereg zmian. Teksty w Lekcjonarzu mszalnym oparto na Biblii Tysiąclecia, wyd. V. Uwzględniono nową pisownię słownictwa religijnego oraz uwspółcześnienie języka czytań. Zmodyfikowano także niektóre psalmy responsoryjne oraz aklamacje. Dostosowano również Lekcjonarz mszalny do wytycznych podanych przez Ordo Lectionum Missae (z 1981 r.).Pozycja Geneza i historia rytu premonstrateńskiegoWendland, Mateusz (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2016)Ryt zakonu premonstratensów, inaczej: ryt norbertański, jest ściśle związany z założonym przez św. Norberta w XII w. zakonem kanoników regularnych, zwanych również białymi kanonikami. W pierwszych latach działalności zakonu trzymano się zwyczajów liturgicznych powszechnych wśród kanoników regularnych św. Augustyna. Niniejszy artykuł przybliża genezę i rozwój liturgii norbertańskiej, która przetrwawszy Sobór Trydencki, nie uchowała się wśród zmian około liturgicznych Soboru Watykańskiego II.Pozycja „Processionale” z klasztoru oo. karmelitów w OborachWiśniewski, Piotr (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2016)Liturgical-musical books containing Gregorian chant are extremely valuable sources of information for different kinds of research: historical, liturgical, musicological studies and others. The issue being concerned refers to the printed ordinal Processionale... reductum from year 1759, from the library of the Carmelite monastery in Obory. The aim of this study is, first, to present the most characteristic features of the Carmelite book and then, to compare it to Processionale by Andrzej Piotrkowczyk from 1621. Having analysed the repertoire, it can be stated that Processionale from Obory was a liturgical book used in the local monastery. It depicts a living tradition of organizing processions during certain festivities of the liturgical year. The fact that such a book was issued proves the monks’ need for this form of religiousness. Comparing it to the edition by A. Piotrkowczyk (Proprium de Sanctis), the content of the Obory book is quite modest. The main reason for this could be the fact that Piotrkowczyk edition was to serve the whole province, while the Carmelite book was only for a particular monastery. The following study is meant as a starting point for further complete research of Carmelite books.Pozycja Razem czy osobno? O pewnym aspekcie modalności antyfon Officium DivinumGrajewski, Czesław (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2016)Autor analizuje zjawisko porządkowania antyfon Oficjum Godzin według tonacji gregoriańskich (modi). Zasadniczą kwestią jest pytanie: czy antyfony ad Magnificat, ad Nunc dimittis oraz ad Benedictus należy postrzegać jako część szeregu modalnego antyfon, czy też nie. Załączone przykłady są, zdaniem autora, potwierdzeniem tezy o włączeniu tych trzech antyfon do szeregu uporządkowanych antyfon.Pozycja Muzyka chóralna Andrzeja Koszewskiego (1922-2015) i jej aspekt liturgicznyCywińska-Rusinek, Joanna (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2016)Andrzej Koszewski jest jednym z najwybitniejszych kompozytorów Polskich ubiegłego stulecia. Szczególne miejsce w jego dorobku zajmuje muzyka chóralna, która stanowi przeważającą część całej twórczości artysty. Aby ukazać jej różnorodność, w pierwszej części artykułu przedstawiono klasyfikację muzyki chóralnej Koszewskiego według różnych kryteriów i krótko ją scharakteryzowano. Następnie poświęcono uwagę muzyce sakralnej. Zgodnie z tematem pracy przedstawiono argumenty za wykorzystaniem jej w ramach liturgii. W oparciu o literaturę i przykłady dwóch odmiennych stylistycznie mszy udało się wykazać, że muzyka sakralna Andrzeja Koszewskiego posiada wszelkie cechy muzyki liturgicznej. Ze względu na jej wysoki poziom artystyczny oraz głęboki wyraz duchowy warto zadbać o to, by była wykonywana nie tylko podczas koncertów, ale także w ramach liturgii.Pozycja Semantyka tytułu jako klucz interpretacyjny w religijnej twórczości Marka CzerniewiczaSchiller-Rydzewska, Joanna (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2016)Marek Czerniewicz to młody gdański kompozytor, w którego bogatej twórczości istotne miejsce zajmują dzieła o charakterze religijnym. Ważną cechą dokonań kompozytora jest stosowanie tytułów o pozamuzycznym znaczeniu. I właśnie ten związek pomiędzy tytułem dzieła a jego muzyczną konkretyzacją znalazł się w interesującym nas polu badawczym. Dla tak zarysowanej problematyki pomocne okazały się koncepcje analityczne Charlesa Seegera, Eero Tarastiego i Macieja Jabłońskiego, dzięki którym możliwe stało się śledzenie związku zachodzącego pomiędzy ideą dzieła zawartą w jego tytule a obrazem brzmieniowym per se.Pozycja Malowidła Adolfa Hyły w diecezji opolskiej i gliwickiejSzweda, Piotr (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2016)Zarówno osoba Adolfa Hyły, żyjącego w latach 1897-1965, jak i jego malarska twórczość wciąż dla wielu pozostaje dziś nieodkryta i nieznana. Obrazy tego artysty rozsiane są po całej Polsce, w prawie wszystkich archidiecezjach i diecezjach. Spośród nich najbardziej rozpowszechnionym i rozpoznawalnym na całym świecie jest wizerunek Jezusa Miłosiernego z krakowskich Łagiewnik. Zasadniczym celem powyższego artykułu jest ukazanie w syntetycznej formie historii powstawania dzieł pędzla Adolfa Hyły zlokalizowanych w dwóch diecezjach – opolskiej i gliwickiej. Artykuł podzielony został na dwie części. W pierwszej omówiono malowidła znajdujące się na terenie diecezji opolskiej, a w drugiej – w diecezji gliwickiej. Analizując poszczególne obrazy pod kątem ich powstawania, zastosowano klucz chronologiczny, poczynając od najstarszych aż do najmłodszych realizacji. Dzięki odnalezionemu katalogowi dzieł Adolfa Hyły, jak również w trakcie przeprowadzonej kwerendy naukowej, spośród jedenastu malowideł udało się zlokalizować dziewięć: w diecezji opolskiej trzy i w diecezji gliwickiej sześć dzieł Adolfa Hyły. Wciąż nieznane pozostaje miejsce przechowywania dwóch obrazów Bożego Miłosierdzia na terenie diecezji gliwickiej: w parafii św. Wawrzyńca w Zabrzu Mikulczycach i parafii św. Józefa w Gliwicach.Pozycja O domu i bibliotece El GrecaWitko, Andrzej (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2016)Domenikos Theotokopoulos, powszechnie znany jako El Greco, od 1589 r. zamieszkiwał w pałacu markiza de Villeny, dokąd powrócił w 1604 r., by pozostać tam już do śmierci (1614). Przedmioty będące własnością malarza wymienione zostały w dwóch inwentarzach, spisanych przez jego syna, Jorge Manuela, w 1614 oraz 1621 r. W świetle tych przekazów archiwalnych zarówno wyposażenie domu greckiego malarza, jak i jego biblioteka prezentują się bardzo skromnie. Jednakowoż artysta wynajmował pałac umeblowany, dlatego też w inwentarzach odnotowano tylko i wyłącznie przedmioty będące własnością Theotokopoulosa. Nie wiemy, na ile szczegółowy był zapis inwentarza sporządzonego po śmierci artysty, biorąc pod uwagę, iż jego długi miały być wyrównane przez różnej klasy dobra pozostawione w jego domu. Z kolei w inwentarzu z 1621 r. pojawiają się nowe przedmioty, które mogły być nabyte już przez Jorge Manuela w czasie, gdy zajmował to samo mieszkanie wraz ze swoją pierwszą żoną. Z pomocą tych dwóch inwentarzy w dużej mierze udało się zrekonstruować pierwotną bibliotekę El Greca, a nawet odnaleźć kilka dzieł na marginesie opatrzonych przez artystę komentarzami dotyczącymi architektury i malarstwa. Intensywny rozwój intelektualny greckiego malarza, zapoczątkowany na Krecie, znalazł swe dopełnienie poprzez kontakt ze znakomitymi dziełami włoskich mistrzów, a także dzięki relacjom z włoską elitą intelektualną i lekturze bardzo zróżnicowanych prac, cieszących się wówczas dużą popularnością, dotyczących głównie teorii artystycznych i architektury. Zainteresowanie się tymi dziedzinami zainspirowało malarza do napisania niezachowanego traktatu o architekturze oraz do projektowania szeregu retabulów przeznaczonych na ekspozycję jego obrazów. Nic przeto dziwnego, iż w swej bibliotece El Greco posiadał kilka egzemplarzy traktatu Witruwiusza oraz prace Sebastiana Sedia, Andrei Palladia czy Jacopa Barozziego da Vignoli. Biblioteka Theotokopoulosa była starannie wyselekcjonowana pod kątem dzieł z humanistyki. Znajdowało się w niej dwadzieścia siedem książek w języku greckim, lecz dominowały tam prace pisane w języku włoskim, podczas gdy niemal nie występowały publikacje w języku łacińskim. Jeśli już zawierała dzieła kultury rzymskiej, pojawiały się one we włoskich tłumaczeniach. Także wydań w języku hiszpańskim było w porównaniu z włoskimi niewiele. Biblioteka El Greca, zawierająca dużą ilość książek humanistycznych, zwłaszcza po grecku i włosku, może świadczyć o jego szczególnych zainteresowaniach, a być może nawet o profilu jego wykształcenia. Niestety, po śmierci malarza i konfiskacie jego dóbr w 1622 r., w związku z niewywiązaniem się z zobowiązań wobec Hospital Tavera w Toledo, biblioteka El Greca przepadła bezpowrotnie.Pozycja Ks. prof. Petrus Yousif (1936-2015)Potoczny, Mateusz (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2016)Pozycja Opat dr Adalbert Kurzeja OSB (1920-2016)Sobeczko, Helmut Jan (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2016)Pozycja XVI Konferencja SARP o charakterze retrospekcyjnym z cyklu „Kościoły naszych czasów” w ramach SacroExpo 2015 (Kielce, 22-24 czerwca 2015 r.)Nadrowski, Henryk (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2016)Pozycja Sprawozdanie z XXIX Sympozjum Liturgicznego „Dawne i współczesne rozumienie sakramentu pokuty i pojednania” (Ląd nad Wartą, 16 października 2015 r.)Błaszczyk, Radosław (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2016)Pozycja W odpowiedzi na recenzję ks. prof. Ireneusza Pawlaka dotyczącą XLI wydania Śpiewnika kościelnego ks. Jana SiedleckiegoKałamarz, Wojciech (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2016)