Colloquia Theologica Ottoniana, 2016, nr 2
Stały URI dla kolekcjihttps://theo-logos.pl/handle/123456789/679
Przeglądaj
Ostatnie zgłoszenia
Pozycja Sakrament pokuty i pojednania w katechezie niemieckiejChałupniak, Radosław (Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2016)Na temat sakramentu pokuty i pojednania można prowadzić rozważania na różnych płaszczyznach (teologicznej, pedagogicznej, psychologicznej, społecznej). W obecnym artykule podjęto problem przygotowania do korzystania z sakramentu pokuty i pojednania, które dokonuje się w ramach „katechezy niemieckiej”. Termin ten jest szeroki i obejmuje przygotowanie do sakramentu pokuty w Niemczech, w Austrii, Szwajcarii czy Luksemburgu, czyli w krajach niemieckojęzycznych. Kontekstem tej wypowiedzi jest pogłębiający się kryzys wiary w społeczeństwie wielokulturowym, kryzys funkcjonowania Kościoła (ogólnie instytucji i wspólnot religijnych), kryzys znajomości, rozumienia i korzystania z sakramentów, a także kryzys samego sakramentu kapłaństwa (od różnego rodzaju afer przez „urzędowość”, rutynę i zniechęcenie). Rozważania adresowane są do polskich czytelników, stąd rozumienie katechezy jest szerokie – jako nauczanie i wychowanie religijno-moralne, a więc oddziaływanie, które dokonuje się zarówno w szkole (Religionsunterricht), jak i w parafii (Gemeindekatechese). Wprowadzeniem do rozważań jest ukazanie, w jaki sposób sakrament pokuty i pojednania funkcjonuje w duszpasterstwie niemieckim.Pozycja Miłosierdzie Boże a duch nawrócenia i pokuty w XXI wiekuDraguła, Andrzej (Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2016)W teologiczno-publicystycznej debacie podnoszony jest zarzut niebezpieczeństwa fałszywego rozumienia miłosierdzia, które rozumiane jest jako pobłażliwość. Mówi się nawet o „miłosierdziu bez Boga”, które zwalnia od wszelkiej odpowiedzialności, a nawet znosi różnicę między dobrem a złem. Miłosierdzie bywa przeciwstawiane sprawiedliwości. W poprawnym rozumieniu teologicznym jednak miłosierdzie nie jest przeciwieństwem sprawiedliwości, ale jej doskonałym wypełnieniem. Przeciwieństwem miłosierdzia jest odwet i zemsta, które wykraczają poza sprawiedliwość. Widać to w przypowieści o synu marnotrawnym oraz o robotnikach w winnicy. Współcześnie pojawia się także druga tendencja, jaką jest negacja miłosierdzia, co wynika z utraty poczucia zła osobowego. Nie ma jednak zbawienia od zła bez wcześniejszego uznania zła. Miłosierdzie Boga jest jedyną odpowiedzią na zło, a Kościół jest wspólnotą, która to miłosierdzie głosi. Dlatego głoszenie miłosierdzia winno być uprzednie wobec wezwania do nawrócenia.Pozycja Świadectwo nawrócenia w przekazie katechetycznymGogolik, Mirosław (Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2016)Współczesna posługa katechetyczna Kościoła, jak całość działań ewangelizacyjnych, podlega nieustannej refleksji, a dzięki temu poszukuje nowych rozwiązań dla jeszcze skuteczniejszej edukacji i wychowania. Refleksja ta dokonuje się także w obrębie badań nad językiem katechezy i formami przekazu treści katechetycznych, których fundamentem staje się niewątpliwie rozumienie człowieka, jego godności i tożsamości. Wśród wypracowanych przez wieki narzędzi językowych i form przekazu Bożego Słowa istnieje przestrzeń świadectwa wiary i nawrócenia, które właściwie wyartykułowane, pobudzają słuchacza do rozwoju religijnego i właściwej owocnej przemiany na drodze wiary. Niniejsze opracowanie analizuje wykorzystanie w katechezie świadectwa jako formy przekazu treści katechetycznych, ze szczególnym uwzględnieniem faktu nawrócenia.Pozycja Moralność wyznacznikiem dojrzałości człowiekaMarek, Zbigniew (Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2016)W artykule podjęta została refleksja nad charakterem działań edukacyjno-wychowawczych, wspierających osobę w osiąganiu dojrzałości. Za takie działania uważamy przede wszystkim wszystko to, co wyzwala i rozwija w osobie zdolność życia w harmonii z sobą, z otoczeniem oraz z Transcendencją. Zainspirowany myślą W. Brezinki, stoję na stanowisku, że w moralności człowieka, która ma wspierać i prowadzić go do dojrzałości, ważną rolę spełnia religia. Uzasadnieniem tego twierdzenia jest przede wszystkim to, że odwołujące się do niej ludzkie myślenie i wartościowanie zyskuje trwały i niezmienny punkt odniesienia dla podejmowanych działań. Takiemu nastawieniu człowieka służy sfera duchowa człowieka. Za jej pośrednictwem odsłania on swoje przekonania i postawy oraz akceptowane wartości. Tym samym kreśli ona przed człowiekiem drogę jego postępowania, promując określoną wizję życia, refleksyjny stosunek do codzienności, wypełnione szacunkiem nastawienie do świata i nadzieję na życie w szczęściu (nieśmiertelność), które ofiaruje człowiekowi Bóg. Na podstawie prowadzonej refleksji uważam, że moralność stanowi wspólny mianownik wszystkich wymiarów ludzkiego życia. Z tych powodów jest niepodważalnym i istotnym elementem osiągania dojrzałości, łączonej z osiąganiem wewnętrznej harmonii, która ułatwia osobie życie w społeczności. Okazuje się, że proces ten jest wynikiem wielu działań, w których ważną funkcję może też spełniać religia. Spostrzeżenie to domaga się jeszcze wyjaśnień, w jakiej mierze można kształtować nabywane przez osobę życiowe kompetencje do osiągania dojrzałości. Jej nabywanie wpisane jest w proces gromadzenia doświadczeń oraz odkrywania i przyjmowania za własne określonych wartości. Wsparcia takiego udziela osobie także religia. Szczególnie ważną rolę ma do spełnienia poznanie religijne, które ukazuje rzeczywistość ludzkiego życia w nowym – transcendentnym aspekcie. Jego wartość polega na tym, że wspiera ono rozwój umiejętności dokonywania ocen moralnych. Ten styl działania możliwy jest jednak tylko wówczas, gdy człowiek odwołuje się do wiary religijnej. Wiara wspiera człowieka w przyjmowaniu wartości absolutnych. Rozumienie znaczenia religii w rozwoju osoby i osiągania przez nią dojrzałości domaga się konkretnych działań, podejmowanych na płaszczyźnie wychowawczo-duszpasterskiej.Pozycja Solidarność i komunikacja bliskości przejawem miłości senioraNęcek, Robert (Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2016)Artykuł porusza zagadnienie solidarności z seniorami i komunikacji z nimi. Te dwie płaszczyzny wyrażają chrześcijańskie świadectwo miłości wobec nich. Dlatego w tak zarysowanej perspektywie autor przedstawia problem miłości, która nie jest nakazem, lecz darem, a także problemy odpowiedzialności za seniora, komunikacji bliskości, komunikacji cierpienia, komunikacji nadziei i modlitwy jako komunikacji z Bogiem. Dlatego solidarność i komunikacja bliskości wyrabiają świadomość odpowiedzialności, dzięki której możliwa jest codzienna afirmacja seniora. Dodatkowo komunikacja bliskości przejawia się w empatii, która jest zdolnością odczuwania emocji i uczuć innych ludzi. W artykule autor zauważa, iż solidarność w cierpieniu jest czymś głębiej osadzonym w człowieczeństwie niż choroba. Budzi współczucie i szacunek, ale wyzwala również onieśmielenie. Dlatego istnieje konieczność współuczestnictwa serca, które pomaga przezwyciężyć onieśmielenie i wyzwolić głęboki imperatyw wiary. Chodzi więc o solidarność i umiejętność komunikacji bliskości.Pozycja Płaszczyzny kształtowania postaw pokuty i pojednaniaOffmański, Andrzej (Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2016)Kształtowanie postaw pojednania się z Bogiem opiera się na wierze i jej dojrzałości. Im wiara jest dojrzalsza, tym bardziej chrześcijanin odkrywa swój związek z Chrystusem, który pełen miłosierdzia przychodzi i objawia człowiekowi, iż łaska Boga jest umocnieniem jedności z Bogiem Ojcem i prowadzi do jedności miłosiernej z każdym człowiekiem. Ustanawiając sakrament pojednania, Chrystus pragnie, by ta jedność z Bogiem była przez chrześcijanina odczuwana jako stan naturalny, a grzech stanowi naruszenie tego naturalnego stanu człowieka. Stąd sakrament pojednania grzesznika z Bogiem dzięki łasce nawrócenia powinien budzić stan poczucia doskonałego żalu i nawrócenia, prowadzących do przemiany postaw i rozsiewania wokół siebie czynów miłosierdzia. Do odnowy przeżywania pokuty – pojednania należałoby podjąć katechumenat pochrzcielny zanurzony w ewangelizację, ukazującą osobę Jezusa Chrystusa wchodzącego w życie człowieka i zatroskanego jego problemami. To w miłosierdziu świat znajdzie pokój, a człowiek szczęście.Pozycja Katechetyczna formacja sumienia w warunkach sekularyzacji moralnościPotocki, Andrzej (Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2016)W wychowaniu moralnym centralne miejsce zajmuje wychowanie sumienia. Nie jest to obecnie zadanie łatwe, m.in. ze względu na silnie dziś się zaznaczający proces sekularyzacji moralności, zatem emancypowania się poglądów, postaw, zachowań moralnych spod wpływu religii, zwłaszcza spod uzasadnień typu religijnego. Współczesny człowiek w autonomizacji sumienia, w indywidualizacji ocen oraz idących za nimi wyborów moralnych, chce upatrywać osobistą drogę do nieskrępowanej wolności. Bywa, że taki człowiek wręcz nie chce być wychowywany. Jednym z podstawowych środków, jakimi dysponuje Kościół w swej wychowawczej posłudze, jest katecheza. Autor przygląda się najpierw fenomenowi sumienia oraz jego związkom z prawdą i wolnością (punkt 1), następnie zjawisku sekularyzacji moralności w warunkach polskich (punkt 2), wreszcie katechezie, w toku której ma się realizować formacja, czyli wychowywanie sumienia (punkt 3). Stąd analizy są prowadzone w różnych konwencjach badawczych: kolejno w etycznej, socjologicznej i katechetycznej.Pozycja Wychowanie do pokuty i pojednaniaSzpet, Jan (Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2016)Przedmiotem refleksji jest wychowanie do pokuty i postawy pokutnej oraz przygotowanie do przeżywania sakramentu pokuty i pojednania. Autor zainspirował się bullą Ojca św. Franciszka Misericordiae vultus. Przedstawia aktualność podejmowanej problematyki, w świetle dokumentów ukazuje wychowanie do pokuty jako zadanie katechezy, a także niezbędne aspekty w przepowiadaniu katechetycznym. W dalszej części przybliża wymiary wychowania do pokuty, udział środowisk wychowawczych oraz praktyczną realizację tego wychowania, opierając się na Podstawie programowej katechezy Kościoła katolickiego w Polsce i Programie nauczania religii rzymskokatolickiej w przedszkolach i szkołach. Zakres refleksji został ograniczony do pierwszego etapu katechezy szkolnej.Pozycja Sakrament pokuty i pojednania w aktualnych programach do szkolnego nauczania religii w PolsceTomasik, Piotr (Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2016)Zagadnienia sakramentu oraz postawy pokuty i pojednania w nauczaniu religii w szkole są zawsze aktualne, szczególnie w związku z ogłoszeniem przez papieża Franciszka Nadzwyczajnego Jubileuszu Miłosierdzia. Autor artykułu, na podstawie schematu zaczerpniętego z adhortacji św. Jana Pawła II Reconciliatio et paenitentia, ukazuje główne zakresy tematyczne odnoszące się do sakramentu pokuty i pojednania, jednocześnie wskazując na ich wykorzystanie w Podstawie programowej katechezy i Programie nauczania religii z roku 2010. Podkreśla, że problem związku nawrócenia z ewangelizacją jest złożony, w dużej mierze z tego powodu, że wymyka się planowaniu, w którym można by przewidzieć wszystkie czynniki. Zarówno nawrócenie, jak i ewangelizacja stanowią bowiem obszar, gdzie rozgrywa się walka dobra ze złem, Tego, który jest Prawdą, z ojcem kłamstwa. Działania podejmujących ewangelizację i wzywających do nawrócenia są niełatwe do przewidzenia, bo nikt z nas nie może powiedzieć, że w pełni jest zewangelizowany i że przynajmniej nie potyka się na drodze nawrócenia. Konieczne jest jednak tworzenie ram, w które Duch będzie wlewał swą moc i przychodził w ludzkiej słabości.Pozycja Edukacyjne wspomaganie dorosłych w korzystaniu z sakramentu pokuty i pojednaniaWalulik, Anna (Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2016)Coraz radykalniej postępujące zmiany w różnych dziedzinach życia zmuszają człowieka dorosłego do poszukiwania nowego sposobu obecności w różnych przestrzeniach codzienności. Próbę stworzenia warunków do życia naznaczonego nową jakością tworzy, przynajmniej w jakimś wymiarze, edukacja dorosłych. Dla dorosłych wierzących także edukacja religijna. Skutki tego rodzaju wspomagania dorosłych w odnajdywaniu swojego miejsca w codzienności dotyczą również korzystania z sakramentu pokuty i pojednania. Z badań nad uczestnictwem w Korespondencyjnym Kursie Biblijnym wynika, że wiedza religijna służy dojrzewaniu dorosłego jako osoby oraz refleksji nad sobą, sensem życia, relacjami z innymi i z Bogiem. Pokazują, że dorosły rozwija się poprzez orientację na zadania i wartości, czego praktycznym wyrazem może być coraz bardziej dojrzałe korzystanie z sakramentu pokuty i pojednania. Dlatego respondenci wyrażają naglącą potrzebę poszukiwania nowych sposobów wspomagania dorosłych w praktykowaniu tego sakramentu.Pozycja Miłosierdzie Boga a duch skruchy i przebaczenia w życiu człowiekaWejman, Henryk (Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2016)Istotna kwestia, jaka została zawarta w sformułowaniu tematu, sprowadza się do ukazania postawy przebaczenia człowieka względem tego, który wobec niego zawinił, i wskazania jej skutków w życiu ludzkim. Tak określony cel wymagał odsłonięcia wpierw natury miłosierdzia Boga. Głębia i pełnia Jego miłosierdzia względem człowieka ujawnia się w przebaczeniu mu jego nieposłuszeństwa przez ofiarowanie przez Boga Ojca Syna Jednorodzonego, który przyjmując naturę ludzką, stał się człowiekiem i jako Bóg-człowiek złożył siebie w ofierze na kalwaryjskim krzyżu. Skoro Bóg w Chrystusie okazał człowiekowi przebaczenie, to tym samym zaprosił go do świadczenia przebaczenia innym ludziom i określił sposób jego okazywania. W tym względzie przebaczenie drugiemu człowiekowi ze strony człowieka staje się nie tyle zachętą, ile zadaniem. Wprawdzie człowiek jest wolny i w ramach swej wolności może tego aktu nie okazać winowajcy, ale tym samym sytuuje siebie w ostatecznym rozrachunku w płaszczyźnie sprawiedliwości. Ostateczną konkluzją analiz jest stwierdzenie, że okazane przez Boga w Chrystusie przebaczenie człowiekowi jego przewinień stanowi dla niego niejako zobowiązanie do świadczenia przebaczenia względem jego winowajców. Tak okazywane przebaczenie, choć jest trudne, to jednak staje się owocne zarówno dla przebaczającego, jak i tego, komu się przebacza. Pierwszemu pozwala zachować godność dziecka Bożego, trwać w pokoju ze wspólnotą ludzką i zaświadczyć o Bogu miłosierdzia, a uzyskującemu przebaczenie umożliwia osobistą odnowę i wejście na drogę międzyludzkiej solidarności.Pozycja Kształtowanie wrażliwości sumienia katechizowanej młodzieży w kontekście współczesnej aksjologiiZellma, Anna (Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2016)Kształtowanie sumienia wiąże się bezpośrednio z formacją moralną. Jest to jedno z podstawowych zadań katechezy. Zadanie to zasługuje na szczególną uwagę w odniesieniu do współczesnej młodzieży i preferowanych przez nią wartości. W artykule podjęto próbę ukazania problematyki kształtowania sumienia katechizowanej młodzieży w kontekście współczesnej aksjologii, określonej na podstawie wtórnej analizy wybranych wyników badań empirycznych. Najpierw opisano rozumienie kształtowania sumienia z perspektywy katechetycznej. Następnie dokonano w sposób syntetyczny (i jedynie w formie egzemplifikacji) przeglądu autodeklaracji młodzieży na temat preferowanych wartości. Odwołano się przy tym do konkretnych badań i najważniejszych publikacji, w których zostały przedstawione wyniki badań empirycznych. Szczególną uwagę zwrócono na opinie młodzieży dotyczące sumienia i wyborów moralnych. Na tej podstawie wyprowadzono wnioski dotyczące zmian w programowaniu wychowania religijnego i działalności pedagogicznej nauczycieli religii.Pozycja Dzieje Kościoła katolickiego na Pomorzu Zachodnim i Północnym do 1945 roku. Zarys problemuWejman, Grzegorz (Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2016)Dzieje Kościoła katolickiego na Pomorzu Zachodnim i północnym przechodziły zmienne koleje losu. Biskupstwo poznańskie, a potem metropolia gnieźnieńska zapewniały przestrzeń do coraz prężniejszego rozwoju Kościoła katolickiego. W tę przestrzeń należy wpisać także biskupstwa pruskie oraz diecezję chełmińską z metropolii ryskiej. Niestety, protestantyzm, który w XVI wieku zaistniał w Niemczech, dosięgnął wiele krajów europejskich, w tym również Księstwo Pomorskie, a z nim pomorski Kościół oraz Prusy i tamtejszy Kościół katolicki. Następne 400 lat charakteryzuje się ciągłym zmaganiem się o utrzymanie i odbudowę struktur organizacji Kościoła katolickiego i granic Polski, niestety, straconych w kolejnych rozbiorach. Rok 1945 przyniósł nową rzeczywistość polityczną, a zarazem kościelną. Odradzanie się Kościoła katolickiego w czasach reformacji umożliwiło jego pełny rozkwit po 1945 roku – ziemie te stały się polskie i katolickie.Pozycja Bogdan Poniży, Księga Mądrości na dziś (Maneat Questio 26), Poznań 2014, ss. 141.Zaklukiewicz, Tomasz (Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2016)