Nie-ordynariusz gnieźnieński Stanisław Bross

Abstract

Niezwykle trudny dla Kościoła w Polsce był czas uwięzienia prymasa Stefana Wyszyńskiego (1950-1953), który był głową Kościoła i głosem narodu, jawnie i radykalnie przeciwstawiającym się władzy komunistów w kraju. Po jego aresztowaniu i całkowitym odizolowaniu od świata zewnętrznego władza komunistyczna rozpoczęła zmasowaną akcję infiltracji i inwigilacji Kościoła. W diecezji prymasowskiej władzę przejął infułat Stanisław Bross, który uzurpował sobie tytuł ordynariusza diecezji. Nie zachowały się w archiwach Instytutu Pamięci Narodowej ani Archidiecezji Gnieźnieńskiej dowody jego współpracy z służbami PRL, ale wiele wskazuje na jego świadome i celowe działanie. Jego uzurpacja władzy w Kościele prowadziła do licznych podziałów wśród duchowieństwa. Po uwolnieniu, kardynał Wyszyński pozbawił go wszystkich godności i urzędów kościelnych. Poniższy tekst jest pierwszym źródłowym i całościowym opracowaniem jego życia i posługi, ze szczególnym uwzględnieniem okresu uwięzienia prymasa, oraz próbą oceny tego czasu.The period of time when the Primate of Poland Stefan Wyszyński was imprisoned (1950-1953) is thought to be extremely challenging to the Polish Catholic Church. He was the head of church as well as the voice of nation who opposed the power of Communists in the country in a very explicit and radical way. After his imprisonment and isolation from the outside world, the Communist authorities started the massive infiltration and surveillance of Church. A mitered prelate, Stanisław Bross, who usurped the title of a diocesan bishop assumed power over the primate's diocese. The Institute of National Remembrance and the Archdiocese of Gniezno do not offer any evidence of Stanisław Bross cooperation with services of the Polish People's Republic. However, there are strong indications of his conscious and deliberate actions. His usurpation of the power in Church was leading to many divisions among the clergy. After the release a cardinal Wyszyński deprived the man of all dignity and ecclesiastical offices. The following text is the first sourcing and holistic research paper about his life and services. It includes a detailed description of the primate's imprisonment period as well as the evaluation of the period of time.