Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne, 2015, T. 48, z. 1
Stały URI dla kolekcjihttps://theo-logos.pl/handle/123456789/34557
Przeglądaj
Ostatnie zgłoszenia
Pozycja O pożytku studiowania historiiMyszor, Jerzy (Księgarnia Św. Jacka, 2015)Czy można mówić o istnieniu śląskiego modelu duszpasterza? Jeśli tak, to co i w jakim stopniu wpływa na jego specyfikę: środowisko rodzinne, szkoła, probostwo, parafia, seminarium? Autor w artykule, odpowiadając na te pytania, zwraca uwagę na uwarunkowania historyczne poprzedzające powstanie diecezji katowickiej: wyznaniowe, kościelne, społeczne i polityczne, które ukształtowały specyficzny typ duszpasterza śląskiego: proboszcza wiejskiego i wielkomiejskiego, budowniczego kościołów, społecznika, działacza po litycznego, kulturalnego i organizatora oświaty.Pozycja Kulisy wyboru Stanisława Adamskiego na biskupa katowickiego (1930)Kłakus, Michał (Księgarnia Św. Jacka, 2015)13 maja 1930 r., po niespełna czteroletnich rządach zmarł bp Arkadiusz Lisiecki. Złożona sytuacja społeczno-polityczna na Śląsku oraz zwyczaje panujące wśród duchowieństwa diecezji katowickiej spowodowały, że od kandydatów wymagano nie tylko posiadania dogłębnej wiedzy teologicznej i nieposzlakowanego życia moralnego, ale również znajomości zagadnień politycznych, umiejętności rozwiązywania problemów narodowościowych istniejących na Górnym Śląsku oraz zdolności kierowniczych. autor artykułu w oparciu o raporty nuncjusza apostolskiego w Warszawie pokazuje kulisy wyboru trzeciego biskupa diecezji katowickiej. Poznajemy cechy, jakie – w opinii nuncjusza – miał posiadać przyszły biskup śląski oraz charakterystykę poszczególnych kandydatów. Ponadto dowiadujemy się, kto był zaufanym do radcą nuncjusza apostolskiego przy opiniowaniu kandydatów i co przesądziło o tym, że biskupem katowickim został ks. Stanisław Adamski, a nie bp Teodor Kubina czy jeszcze inny z proponowanych kapłanów.Pozycja Polityka władz partyjno-państwowych i aparatu bezpieczeństwa Polski Ludowej wobec biskupa Herberta Bednorza na przykładzie spraw operacyjnego rozpracowania krypt. „Krzyżak” i krypt. „Rodzina”Olszar, Henryk (Księgarnia Św. Jacka, 2015)Rozpracowanie i paraliżowanie działalności ludzi Kościoła było dla Służby Bezpieczeństwa wyzwaniem, wymagającym pieczołowitości i skrupulatności. Biskup katowicki Herbert Bednorz był inwigilowany poprzez operacyjne rozpracowania o kryptonimach: „Rodzina” i „Krzyżak”. Chodziło o wykazanie, że biskup korumpuje urzędników i zbiera informacje z instytucji państwowych oraz wprowadza atmosferę walki, oporu i nielojalności wobec komunistycznego państwa.Pozycja „Miasto bez Boga”. Lokalizacja kościołów w nowych miastach i osiedlach na terenie diecezji katowickiej w latach 1945–1989Resiak, Szymon (Księgarnia Św. Jacka, 2015)Rozwój przemysłu po II wojnie światowej i związane z nim migracje wewnętrzne spowodowały na Śląsku zmiany urbanistyczne. Powstające nowe ośrodki mieszkaniowe budowane były w duchu socjalistycznym, co skutkowało m.in. brakiem miejsca – w ich obrębie – dla symboli religijnych, zwłaszcza kościołów. Z czasem okazało się, że w każdym „mieście bez Boga” kościół powstał. Celem niniejszego artykułu jest nakreślenie działań architektów w planowaniu przestrzeni miejskiej oraz sposobu, w jaki znajdowano miejsca pod kościoły w miastach i osiedlach na terenie diecezji katowickiej, budowanych w czasach komunistycznych.Pozycja Martyrologium polskiego duchowieństwa z Zaolzia podczas II wojny światowejBednarski, Damian (Księgarnia Św. Jacka, 2015)W Martyrologium polskiego duchowieństwa rzymskokatolickiego pod okupacją hitlerowską w latach 1939-1945, w części poświęconej diecezji katowickiej, znalazła się grupa kapłanów z Zaolzia. Stało się tak, gdyż w 1938 roku do diecezji katowickiej został przyłączony fragment terenów leżących za Olzą. Na tym terenie podczas II wojny światowej doszło do szczególnych represji skierowanych wobec polskiego duchowieństwa katolickiego. Wielu księży zostało osadzonych w obozach koncentracyjnych i więzieniach, kilku zostało w nich zamordowanych, jeszcze inni zmarli po uwolnieniu, ale w następstwie ciężkich doświadczeń więziennych. Drogę do więzienia bądź obozu koncentracyjnego otworzyło im przyznanie się do polskości i wierne trwanie przy Kościele. Lista duchownych z Zaolzia uzupełnia wykaz duchownych Polaków prześladowanych przez Niemców w latach 1939-1945.Pozycja In Christi figura – z zagadnień języka ApponiuszaLach-Bartlik, Ludmiła (Księgarnia Św. Jacka, 2015)„Expositio in Canticum Canticorum” Apponiusza jest patrystycznym komentarzem do jednej z ksiąg starego testamentu. Jednak czytając tekst Expositio, znajduje się w nim wiele odwołań do wątków nowotestamentalnych i teologicznych. Problemem badawczym jest próba zdefiniowania terminu figura, używanego przez Apponiusza w odniesieniu do Chrystusa, oraz nazwania jego metody egzegetycznej: w jaki sposób Apponiusz, komentując tekst Pieśni nad Pieśniami, odnosi go do Nowego Testamentu. Po przeprowadzonej analizie użycia terminu figura można przypisać mu trzy znaczenia. figura jako forma symbolicznej wypowiedzi wskazuje na alegoryczną metodę interpretacji Pisma Świętego. figura może być także metaforą, w której objawiają się rzeczy Boskie. Wreszcie figura, łącząc dwa Testamenty, może odnosić się do typologii.Pozycja Przypowieść o kąkolu w pszenicy (Mt 13,24-30.36-43) w duszpasterskiej interpretacji św. AugustynaKamczyk, Wojciech (Księgarnia Św. Jacka, 2015)Problem „świętości” kościoła należy do tych wątków teologicznych, które pomimo upływu wieków zachowują swoją aktualność. dla św. Augustyna w podjęciu tego problemu niezwykle cenną była przypowieść o kąkolu w pszenicy (Mt 13,24-30. 36-43). choć w jej interpretacji kwestie związane z eklezjologią, a także problematyka herezji, zajmowały wiele miejsca, to jednak w homiliach na pierwszy plan wysuwały się kwestie pastoralne oraz sugestie, jak wobec problemu niedoskonałości i grzechu w kościele powinni zachować się wierzący. W symbolu ziaren zbóż i chwastów widział kaznodzieja dobrych i złych członków wspólnoty. owo „wymieszanie” dotyczy każdego kościelne go środowiska, a jego odczuwalność jest wskaźnikiem żywotności wspólnoty. odrębne miejsce w interpretacji perykopy zajmowali heretycy, którzy sami wykluczali się ze wspólnoty. zwłaszcza donatyści chcieli widzieć w kościele wspólnotę wolną od grzeszników, przez co sprzeciwiali się nauczaniu Chrystusa, który wzywał do powstrzymania się od przedwczesnego oddzielenia. nauczanie pastoralne Augustyna koncentrowało się więc na członkach wspólnoty kościelnej, wśród której znajdowali się dobrzy i źli chrześcijanie. oburzonych gorszącymi sytuacjami nawoływał do cierpliwości, przebaczenia i tolerancji. tych, którzy swoją postawą bliscy byli „chwastom”, wzywał do nawrócenia. „dobre ziarna” zachęcał do wierności i wytrwałości, przypominając, że na „roli Pańskiej” zawsze możliwa jest zmiana. osąd postępowania i życia chrześcijan zalecał pozostawić do dnia sądu, kiedy to nastąpi ostateczne i bezbłędne oddzielenie, zaś wiernych i sprawiedliwych czekać będzie nagroda.Pozycja Egzystencjalny wymiar Apokalipsy świętego Jana według Romano GuardiniegoWieluniecka, Anna (Księgarnia Św. Jacka, 2015)Apokalipsa w interpretacji Romano Guardiniego przemawia żywym językiem do egzystencji od biorcy. to egzystencjalne podejście ukazuje, że odziane w symbole treści apokalipsy obejmują zarówno egzystencjalne „jeszcze nie” – wstrząsający proces wkraczania wieczności w doczesność, jak również egzystencjalne „już” – obecny już w doczesności pierwiastek apokaliptyczny – prze błysk dnia ostatecznego w historycznym „teraz”. zawarte w apokalipsie wydarzenia, obietnice, a także wyłaniający się z apokaliptycznych wizji obraz kościoła – wszystko to, dzięki egzystencjalnej perspektywie, wpisuje się w życie każde go człowieka. niniejszy artykuł ukazuje, w jaki sposób się to dzieje i co oznacza ten symboliczny przekaz dla człowieka oraz dla świata.Pozycja Krytyka twórczości teologicznej Elizabeth A. Johnson podjęta przez Konferencję Episkopatu Stanów Zjednoczonych. Studium przypadkuMaliszewska, Anna (Księgarnia Św. Jacka, 2015)Kościół ufundowany jest na wyznaniu wiary w prawdziwego Boga. Z tego powodu ortodoksja, czyli poprawna wiara czy też poprawna chwała Boga, jest dla Kościoła kwestią fundamentalną. Tam zaś, gdzie ortodoksja jest czymś tak istotnym, tam pojawia się możliwość i ryzyko herezji. Tak też było w ciągu całej historii Kościoła, nie inaczej jest również dziś. Przez wieki Kościół zmienił swą praktykę w odniesieniu do szerzących nieprawowierną nauką. W artykule tym ukażemy przykład współczesnej interwencji Magisterium oraz przyjrzymy się poglądom, które zostały uznane za błędne. Przypadek Elizabeth A. Johnson, który poddamy analizie, jest dobrym przykładem tego, w jaki sposób współcześnie przebiegają spory na linii teolog – Magisterium Eccelesiae z powodu obszernej dokumentacji tego wydarzenia. Z tego samego powodu (obszerności źródeł) tekst ograniczy się do niezbyt szczegółowego zreferowania poglądów amerykańskiej teolożki oraz ich oceny ze strony Episkopatu Stanów Zjednoczonych. Postaramy się jednak poddać pewnej analizie poglądy, który stały się szczególnym celem krytyki biskupów.Pozycja Teologia obecności Bożej w katechezach Benedykta XVI o modlitwieLwowski, Andrzej (Księgarnia Św. Jacka, 2015)Artykuł prezentuje zawartą w katechezach o modlitwie refleksję Benedykta XVI na temat obecności Bożej. Jak zaznaczono we wstępie artykułu, papież nie poświęcił osobnej katechezy tematowi obecności Bożej, ale wątek ten pojawia się w większości katechez jego „szkoły modlitwy”. Z przedstawionych aspektów, w jakich papież prezentuje temat obecności Bożej, wyłania się obraz nauczania bardzo praktycznego. Benedykt XVI ukazuje drogę od odkrywania w sobie pragnienia obecności Bożej do podejmowania służby na rzecz bliźniego, a nawet do inspirowania innych do własnych poszukiwań.Pozycja Drogi odnowy Kościoła według „Evangelii gaudium” papieża FranciszkaSawa, Przemysław (Księgarnia Św. Jacka, 2015)Nowa ewangelizacja to nie jedynie kwestia metody i stosowanych środków, a więc domena teologii pastoralnej i samego duszpasterstwa, ale w dużej mierze rzeczywistość domagająca się refleksji dogmatycznej. W tym kluczu należy odczytać adhortację apostolską papieża Franciszka „Evangelii gaudium”. Nowa ewangelizacja zasadza się na odnowionej eklezjologii, która w prezentowanym dokumencie otrzymuje konkretne wskazówki papieskiego nauczania. Ma to tym większe znaczenie, że tekst ten stanowi wyraz głównych założeń pontyfikatu Franciszka. Kościół ukazany w „Evangelii gaudium” to wspólnota ewangelizująca i wciąż ewangelizowana, a podstawowa jej opcja to zaangażowanie misyjne. Kościół żyje dla Dobrej Nowiny, a jej głoszenie stanowi nieodzowny element jego tożsamości. Papież ukazuje cały Kościół, a więc duchownych i świeckich, jako podmiot ewangelizacji. Dotyczy to różnych wymiarów – pasterze i wierni, kobiety i mężczyźni, rodziny, młodzież, diecezje i parafie. Szczególne znacznie przypisuje małym wspólnotom. Jednocześnie cały Kościół i ochrzczony indywidualnie, niezależnie od powołania i funkcji, potrzebuje ciągłego przyjmowania Ewangelii i nawracania się według Słowa Bożego. Nie jest to tylko kwestia osobistej czy wspólnotowej moralności. Franciszek wzywa Kościół do nawrócenia pastoralnego. Oznacza ono po pierwsze radykalne skoncentrowanie się na orędziu zbawczym. Z tego wypływa odważna rewizja zwyczajów, praktyk, podejmowanych działań – ocena ich skuteczności, zasadności we współczesnym świecie, przede wszystkim w aspekcie bezapelacyjnego ukazywania Jezusa i Jego orędzia. „Evangelii gaudium” ukazuje kondycję Kościoła, jego mocne i słabe strony. Nie zostawia jednak tylko samego opisu – wskazuje na drogi wyjścia z kryzysów i pomnożenie dobra, które jest bogactwem Kościoła. Tekst bowiem wyraża optymistyczną wizję świata, Kościoła, ewangelizacji. Dzieje się tak zawsze wtedy, kiedy ochrzczeni koncentrują się na Jezusie, a rozwijany zapał misyjny prowadzi do doświadczania prawdziwej radości. Główne kierunki dla postrzegania Kościoła, który jest ewangelizowany i ewangelizuje oddają krótkie sugestywne wezwania papieża Franciszka: „Nie pozostawmy ich [tj. ubogich] nigdy samych”, „Nie pozwólmy się okradać z misyjnego entuzjazmu!”, „...nie pozwólmy się okradać z radości ewangelizacji!”, „Nie pozwólmy się okraść z nadziei!”, „Nie pozwólmy się okraść ze wspólnoty!”, „Nie dajmy się okraść z Ewangelii”, „Nie ograniczajmy ani żądajmy kontroli tej siły misyjnej!”, „Przyjmijmy wzniosły skarb objawionego Słowa”, „Nie bądźmy na uboczu tego marszu żywej nadziei”.Pozycja Etyczne wyzwania rynku farmaceutycznegoGrychtoł, Anna (Księgarnia Św. Jacka, 2015)Ze względu na swój ogromny wpływ na życie i zdrowie ludzi oraz przez zaangażowanie olbrzymich nakładów finansowych, a także oczekiwanie jeszcze większych zysków, rynek leków jest obszarem występowania licznych wyzwań etycznych. Celem niniejszego artykułu jest próba identyfikacji tych zagrożeń oraz propozycja rozwiązania sytuacji problematycznych w świetle zasad etyki personalistycznej i nauczania Kościoła. W związku z tym podstawowe dwa pytania, na jakie należy poszukiwać odpowiedzi można sformułować następująco: z jakimi wyzwaniami etycznymi muszą mierzyć się uczestnicy rynku farmaceutycznego? oraz: jakie rozwiązania tych sytuacji proponuje etyka personalistyczna i nauka Kościoła Katolickiego? Konieczne wydaje się również wskazanie na system prawny oraz zasady rynkowe jako niewystarczające regulatory rynku leków.Pozycja „Wiem, że żywy stąd nie wyjdę”. Listy pożegnalne skazanych na śmierć z więzień i obozów koncentracyjnychSuchanek, Mikołaj (Księgarnia Św. Jacka, 2015)Pozycja Ksiądz dr Gustaw Piotr Klapuch (1929–2006)Olszar, Henryk (Księgarnia Św. Jacka, 2015)Pozycja Seria wydawnicza pod tytułem „Świętość Kanonizowana”Bednarski, Damian (Księgarnia Św. Jacka, 2015)Pozycja Ks. Robert Skrzypczak, Filozofia i teologia osoby bł. Antonio Rosminiego – ojca personalizmu europejskiego, Wydawnictwo AA, Kraków 2013, ss. 393Szymik, Jerzy (Księgarnia Św. Jacka, 2015)Pozycja Historia monastycyzmu orientalnego. W 70 rocznicę śmierci ks. dra Stefana Siwca (Schiwietz) 1863-1941, red. A. Uciecha, Katowice 2014 (Studia Antiquitatis Christianae. Series Nova 16), ss. 232 [History of Oriental monasticism. On the 70th anniversary of priest Stefan Siwiec (Schiwietz), Ph.D, 1863-1941]Nocoń, Arkadiusz (Księgarnia Św. Jacka, 2015)Pozycja Julia Dziwoki, Kancelaria kurii diecezjalnych Kościoła rzymskokatolickiego w II Rzeczypospolitej, Częstochowa 2013, ss. 466Łukomski, Grzegorz (Księgarnia Św. Jacka, 2015)Pozycja Nieznane karty z życia biskupa Józefa Gawliny w świetle dokumentów, red. Jerzy Myszor, Damian Bednarski, Katowice 2015, ss. 240Olszar, Henryk (Księgarnia Św. Jacka, 2015)