Trasfondo relacional del amor en el “Cántico espiritual” de san Juan de la Cruz

Abstract

Artykuł podejmuje zagadnienie miłosnej relacji opisanej przy pomocy symbolu oblubieńczego w Pieśni duchowej św. Jana od Krzyża. Zamiarem karmelitańskiego mistyka jest nakreślenie procesu wzrastania chrześcijanina w relacji miłosnej do Jezusa Chrystusa. Relacja opisana przez św. Jana od Krzyża nosi w sobie szczególne cechy, które pozwalają na określenie jej jako relacja oblubieńcza. Są nimi: autonomia podmiotu, wzajemność oraz wyłączność. Powyższy artykuł przedstawia skrótowo te trzy cechy relacji oblubieńczej. O autonomii człowieka, symbolicznie określonego jako Oblubienica, decyduje jego wolność, nierozerwalnie złączona z odpowiedzialnością. Niezbędna dla uchwycenia odrębności osoby ukochanej jest zdolność do podziwu. Wymiarem specyficznie sanjuanistycznym jest rana, która, będąc na początku zarzewiem zaangażowanego poszukiwania, pod koniec zostaje odczytana jako wyraźna pieczęć wzajemności. Drugą cechą relacji oblubieńczej jest wzajemność. W miłosnym mówieniu: „my” łączą się oba podmioty przy zachowaniu całkowitej swej odrębności. Podziw w spotkaniu z Umiłowanym przekształca się w inną cechę wzajemności, którą można określić jako współpraca. Miłość, będąc aspiracją człowieka, który w swej naturze nosi ranę otwierającą go na umiłowane „ty”, jest jedyną możliwością uleczenia tego braku. Wśród wymiarów relacji oblubieńczej najbardziej charakterystycznym jest wyłączność. Zawiera ona w sobie wyzwanie całkowitości, jak również paradoks ogołocenia „ja”, które, angażując się całkowicie w miłość, traci możliwość swojej realizacji w oderwaniu od ukochanego „ty”. Obrazu oblubieńczej wyłączności dopełnia intymność jako gwarancja niepowtarzalności prawdziwej miłosnej relacji. W konkluzji artykułu stwierdza się, że analiza relacji opisanej w Pieśni duchowej ukazuje nam głębię spostrzeżeń karmelitańskiego mistyka na temat ludzkiego podmiotu podejmującego proces poszukiwania, oczyszczenia i zjednoczenia z umiłowaną przez siebie osobą. Św. Jan posługuje się rozbudowanym symbolem oblubieńczym. Chociaż pierwszym celem karmelitańskiego mistyka jest ukazanie drogi człowieka do spełnienia w miłości do Boga, to jednak sam proces zawarty w symbolu pozwala na odczytanie wielu prawideł relacji miłości w odniesieniu do miłości międzyludzkiej, a szczególnie do miłości łączącej chrześcijańskich małżonków.