Diaspora prawosławna jako problem kanoniczny i próby jego uregulowania

Abstract

W artykule została zasygnalizowana ewolucja pojmowania wyrażenia „diaspora” zawarta w Starym i Nowym Testamencie, jak też nakreślone zostało odnoszenie pojęcia „diaspora” do kontekstu etnicznego. Główny akcent został położony jednak na pojawienie się i kształtowanie diaspory jako jednego ze współczesnych problemów Kościoła prawosławnego. Zagadnienie diaspory prawosławnej pojawia się wraz z masową emigracją ludności z krajów o tradycji prawosławnej na zachód Europy, do Ameryki i Australii. Powstawanie wspólnot prawosławnych w tych krajach spowodowało mnogość jurysdykcji i dużą liczbę biskupów pochodzących z różnych Kościołów prawosławnych, działających na tym samym terytorium. Takie funkcjonowanie pozostaje sprzeczne z tradycją kanoniczną, wskazującą, by w jednym mieście był jeden biskup. Problem stał się zagadnieniem, które było obiektem dyskusji w procesie przygotowawczym do Soboru Kościoła Prawosławnego. Do dyskusji włączyli się również teolodzy prawosławni mieszkający w „diasporze”. Rozbieżności w postrzeganiu rozwiązania tego problemu powstają pomiędzy patriarchatem ekumenicznym wspieranym przez Kościoły o tradycji greckiej i pozostałymi lokalnymi Kościołami prawosławnymi. Sobór na Krecie w 2016 r. przyjął dokument, w którym kwestia diaspory została rozwiązana tymczasowo w sposób kompromisowy: zostały powołane Zgromadzenia Biskupów, które są platformą współpracy poszczególnych Kościołów autokefalicznych w diasporze. Takie rozwiązanie nie znajduje jednak właściwego uzasadnienia kanonicznego. Definitywne rozwiązanie problemu pozostaje sprawą otwartą.This article has been reported the evolution of the concept of “diaspora” in the Old Testament and New Testament, and the concept of “diaspora” was also outlined in relation to the ethnic context. However, the main emphasis is placed on the emergence and formation of the diaspora as one of the contemporary problems in the Orthodox Church. The issue of the Orthodox diaspora appeared together with the mass emigration of populations from traditionally Orthodox countries to Western Europe, North America and Australia. The establishment of Orthodox communities in those countries caused a multitude of jurisdictions and a large number of bishops originating from various Orthodox Churches active in the same area. This functioning is contradictory to the canonical tradition which indicates that there should be only one bishop in a given city. This problem became a point of discussion in the preparation process for the Holy and Great Council of the Orthodox Church. Orthodox theologians living in the “diaspora” also joined the discussion. Differences in perceiving a solution to this problem have arisen between the Ecumenical Patriarchate supported by churches of the Greek tradition and the remaining local Orthodox local churches. The Council in Crete in 2016 adopted a decision in which the question of the diaspora was temporarily resolved in the form of a compromise: Assemblies of Bishops were called to serve as a platform for cooperation between particular autocephalous Churches in the diaspora. However, this solution is not canonically justified. A definitive solution to this problem remains an open question.