La libertà puramente negativa. La versione limitata della libertà

Abstract

We współczesnym liberalizmie wolność negatywna przybiera kształt postulatu neutralności stawianego państwu. Oznacza to, iż nie może ono popierać żadnej koncepcji dobra, albowiem, zdaniem zwolenników tego stanowiska, nie można ustalić żadnej obiektywnej hierarchii wartości. Wobec tego dobro jest czymś na wskroś prywatnym, pozbawionym jakiegokolwiek znaczenia w sferze publicznej. W niej bowiem sprawiedliwy porządek budujemy jedynie wówczas, gdy nie pozwalamy żadnej wizji dobra zająć uprzywilejowanego miejsca. Takie stanowisko wymaga wszechstronnej krytyki, wskazującej słabe punkty czysto negatywnego rozumienia wolności. Bezspornie każdy potrzebuje sfery wolnej od ingerencji innych jako niezbędnej dla własnej samorealizacji, tym niemniej owa samorealizacja potrzebuje także „ram pojęciowych” (Taylor), wyznaczających pewien uprzedni wobec naszych decyzji porządek moralny. Tak więc jest ona możliwa tylko wtedy, gdy potrafimy przezwyciężyć proponowany relatywizm i poświęcić się wartościom autentycznym. W takiej sytuacji, aczkolwiek to do nas należy, aby nadać sens i znaczenie własnemu życiu, to jednak nie dokonujemy tego w metafizycznej i moralnej pustce, ale w świecie, którego porządek jest przez nas odkrywany, a nie stwarzany. Rozwiązanie przeciwne sprawia, iż w rzeczywistości pozbawionej hierarchii wartości każda koncepcja dobra zasługuje na jednakowe uznanie, każde dobro, jako stwarzane przeze mnie, zasługuje na ten sam szacunek, a zatem zaciera się granice zarówno między dobrem a złem, jak i pomiędzy tym, co życiowo doniosłe a tym, co banalne. Czy liberalizm relatywistyczny nie jest zrelatywizowanym liberalizmem, ktorego wybór jest tak samo dobry jak każdego innego poglądu?