Die Bibel und die Säkularisierung in Polen Während des kommunistischen Totalitarismus

Abstract

Celem artykułu jest pokazanie, w jaki sposób reżim komunistyczny wykorzystywał Biblię w celu laicyzacji polskiego społeczeństwa. Artykuł składa się z dwu części: w pierwszej przedstawia się różne formy laickiej interpretacji Biblii, w drugiej zaś — główne tendencje tej interpretacji. 1. Jedną z najważniejszych form laickiej interpretacji Biblii stanowiły filmy o tematyce biblijnej. Ich wyświetlanie rozpoczęło się w 1974 r. Filmy były tendencyjne. Rozpoczynały się zawsze od deklaracji naukowych, a kończyły się sądem nad Biblią, polegającym na podważaniu jej wiarygodności i świętości. Druga forma laicyzacji przez Biblię polegała na masowym publikowaniu literatury, która przedstawiała Biblię w krzywym zwierciadle. Szczególną rolę odegrały dwie książki Z. Kosidowskiego: Opowieści biblijne (Warszawa 1963) i Opowieści ewangelistów (Warszawa 1979). Odznaczały się tą samą tendencją, co filmy. Kolejną formę stanowiły publikacje naukowe, które były na usługach reżimu. Należały do nich książki Z. Poniatowskiego i W. Tylocha. We wstępach i zakończeniach swych dzieł oddawali oni pokłon idei marksistowskiej, naciągając badania do tej idei. 2. Tendencje interpretacji laickiej nie były oryginalne i nowe, lecz zaczerpnięte z liberalnej egzegezy niemieckiej z pierwszego ćwierćwiecza naszego wieku (M. Dibelius, R. Bultmann). Te stare poglądy, już dawno przezwyciężone, podawano jako ostatnie słowo nauki. Główne zarzuty, jakie stawiano Biblii, są następujące: a) Biblia nie jest księgą oryginalną, lecz skopiowaną. Stary Testament wywodzi się z literatury babilońskiej, b) Biblia jest księgą niemoralną - wyrywano fragmenty z kontekstu (np. grzech Dawida) i ogłaszano niemoralność całej Biblii. c) W Biblii są teksty ateistyczne - odwoływano się do wyrwanych fragmentów Księgi Koheleta. d) Biblia jest księgą pełną sprzeczności zewnętrznych i wewnętrznych, e) Piąty zarzut dotyczył Osoby Jezusa Chrystusa: Jego obraz w Ewangeliach nie jest historyczny, lecz stworzony przez pierwotną wspólnotę. Powtarzali poglądy Formgeschichte z lat dwudziestych, nie bacząc na zmiany, jakie zaszły w tej sprawie. Artykuł jest przyczynkiem do poznania walki ideologicznej z Kościołem prowadzonej przez marksizm.