Architektura przedsoborowa kościoła pw. św. Józefa w Zabrzu autorstwa Dominikusa Böhma a posoborowa odnowa liturgiczna

Abstract

Describing the synthesis of liturgy and architecture, the article proves that the Church of St. Joseph in Zabrze has always served and continues to serve well in the area of the Holy Liturgy. The views of the international Liturgical Movement from the first half of the 20th century participated in the concept of this church. Its creator, Dominikus Böhm, tried to make an architectural synthesis of two images of a sacred object, the one representing the church as the House of God and the one representing the church as the house of the community of believers. The article presents the symbiosis of Böhm’s pre-conciliar and post-conciliar creative intuition where respect for tradition and conservatism coexist with the spirit of 20th century modernism. When describing the original facade of the church in Zabrze and its plan, it refers to historical style inspirations and symbolic language used in the church of St. Joseph when all this serves the good of architecture and liturgy. At the same time, other sacred realizations of Dominikus Böhm and other architects active at that time are taken into account. This applies to the analysis of church interiors with a central, longitudinal liturgical arrangement and everything that brings us closer to each other in sacred architecture, the common path of history, present and future.

Artykuł udowadnia, opisując syntezę liturgii i architektury, że budowany w zgodzie z międzynarodowym ruchem liturgicznym z pierwszej połowy XX w. kościół pw. św. Józefa w Zabrzu od samego początku dobrze wpisywał się w paradygmaty liturgii świętej. Jego twórca, Dominikus Böhm, starał się dokonać architektonicznej syntezy dwóch obrazów obiektu sakralnego: tego wyobrażającego kościół jako dom Boży oraz tego wyobrażającego kościół jako dom wspólnoty wierzących. Artykuł prezentuje symbiozę przedsoborowej i posoborowej twórczej intuicji Böhma, gdzie uszanowanie tradycji i konserwatyzm współegzystuje z duchem modernizmu XX w. Gdy opisuje się oryginalną fasadę kościoła w Zabrzu oraz jego plan, odwołuje się do historycznych, stylowych inspiracji oraz języka symbolicznego zastosowanego w kościele pw. św. Józefa, a wszystko to służy dobru architektury i liturgii. Uwzględnia się jednocześnie inne realizacje sakralne Dominikusa Böhma oraz innych działających w owym czasie architektów. Dotyczy to analizy wnętrz kościelnych o układzie liturgicznym centralnych, podłużnych i tego wszystkiego, co przybliża ku sobie w architekturze sakralnej: wspólną drogę historii, teraźniejszości i przyszłości.