Skąd Kościół? Od teologii liberalnej do Antona Vögtle

Abstract

W artykule przedstawiono najważniejsze etapy dyskusji wokół początków Kościoła od teologii liberalnej do Antona Vögtle. Autorzy „pierwszego consensusu” szkoły historyczno-liberalnej (Harnack, Loisy) zakwestionowali obecność jakiejkolwiek formy zorganizowanego Kościoła w życiu i nauczaniu Jezusa. „Nowy consensus” szkoły eschatologiczno-nowotestamentalnej (Cullmann, Oepke, Beetz) określił Kościół jako Lud Boży czasów ostatecznych, którego fundamenty mają swoje źródło w życiu i nauczaniu ziemskiego Jezusa. Ostateczne ukonstytuowanie się Kościoła dokonało się w wydarzeniach Jego śmierci i zmartwychwstania, a potwierdzone zostało eschatologicznym darem Ducha Świętego w dniu Pięćdziesiątnicy. Sukces „nowego consensusu”, do którego nawiązywała również tradycyjna eklezjologia katolicka, został poważnie osłabiony przez Bultmanna. Kolejni teologowie (Petersen, Vögtle) wyłączają ziemskiego Jezusa (a przynajmniej pewne Jego działania) z okresu założycielskiego Kościoła i przesuwają czas jego powstania na okres popaschalny, w którym to zmartwychwstały Pan poprzez zesłanie Ducha Świętego i w kooperacji (synergii) ze swoimi uczniami zakłada i buduje swój Kościół. W ten sposób Kościół jawi się nie tyle jako „gotowa budowla”, lecz jako proces („permanentna eklezjogeneza”), którego początki dostrzega się w relacji Jezusa do idei Królestwa Bożego, uczniów, a przede wszystkim do tajemnicy Jego śmierci i Zmartwychwstania.

The article presents the evolution of the discussion about the origins of the Church from liberal theology to Anton Vögtle. Authors of the “first consensus” of the historical-liberal school (Harnack, Loisy) questioned the presence of any form of organised Church in the life and teaching of Jesus. The “new consensus” of the eschatological New Testament school (Cullmann, Oepke, Beetz) described the Church as God’s People of the ultimate times, whose foundations are the life and teaching of earthly Jesus. The ultimate foundation of the Church occurred during Jesus’ death and resurrection. It was confirmed by an eschatological gift of pouring of the Holy Spirit on the day of the Pentecost. The success of the “new consensus”, which is also linked to traditional Catholic ecclesiology, was seriously undermined by Bultmann. Later theological writing (Petersen, Vögtle) excludes earthly Jesus (or at least some of His actions) from the formative period of the Church and point to the post-Paschal period. The resurrected Lord, through pouring of the Holy Spirit and cooperation (synergy) with His disciples, establishes and builds up His Church. In this respect the Church is not as much a ready-made establishment but a process (“permanent ecclesiogenesis”). Its origins are found in the relationship between Jesus and the idea of God’s Kingdom, His disciples, and in the mystery of His death and Resurrection.