Family and Democratization Process in East Europe

Abstract

Autor, żyjący w Europie Środkowo-Wschodniej, próbuje ocenić jaką rolę i znaczenie mają zachodzące tam przemiany dla przeciętnej rodziny. W ramach tych przemian przypomina o potrzebie egzekwowania następujących kwestii: potrzeba usunięcia z aparatu władzy osób, które zajmowały ważne stanowiska w dawnym ustroju; wywłaszczenie majątkowe dawnej „nomenklatury”; ukaranie komunistycznych przestępców i zbrodniarzy wojennych; nieprzedawnianie zbrodni okresu stalinowskiego; eliminacja z życia publicznego praw, instytucji, zachowań i mentalności poprzedniego okresu; sprawdzanie dotychczasowej działalności politycznej osób pełniących ważne funkcje publiczne (lustracja); obowiązek składania przez kandydatów na określone stanowiska polityczne oświadczeń czy współpracowali z komunistycznymi służbami bezpieczeństwa. W świetle postępującego tym tropem procesu demokratyzacji chce spojrzeć na kondycję rodziny przez pryzmat następujących problemów: sytuacja ekonomiczna rodziny (status zawodowy kobiety); demografia (dzietność rodzin, stosunek do poczętego życia); trwałość małżeństw (nieformalne związki). Wymienione zagadnienia decydują w znacznym stopniu o kondycji współczesnej rodziny. Ze względu na swą rangę winny stać się przedmiotem głębszego zainteresowania polityki społecznej państwa jak i szczególnej troski duszpasterskiej Kościoła. Zarówno położenie materialne rodziny, potrzeba aktywności zawodowej kobiety jak i trwałość związków małżeńskich czy ich stosunek do poczętego życia są w znacznym stopniu wypadkową ogólnej atmosfery życia w społeczeństwach budujących struktury „nowej demokracji” Stąd też nie ulega wątpliwości, iż istnieje potrzeba badania współzależności między procesem demokratyzacji a kondycją przeciętnej rodziny. Dla uzasadnienia swych tez wykorzystano treści nauczania Jana Pawła II, zwłaszcza jego list do rodzin Gratissimam sane. Odwołuje się do licznych przykładów kodyfikacji prawnej definiujących status rodziny w „starych” państwach Unijnych i nowoprzyjętych. W niniejszym opracowaniu wykorzystano własne badania, publikowane wyniki badań nad rodziną oraz dane statystyk państwowych.