Posługi świeckich w liturgii słowa we Mszy św. na przestrzeni wieków

Abstract

Liturgia ze swej natury domaga się zaangażowania wielu osób podczas jej sprawowania. W Konstytucji o liturgii świętej Soboru Watykańskiego II zaznaczono, że „w odprawianiu liturgii każdy spełniający swą funkcję, czy to duchowny, czy świecki, powinien czynić tylko to i wszystko to, co należy do niego z natury rzeczy i na mocy przepisów liturgicznych” (KL 28). Z perspektywy wielu lat od ogłoszenia konstytucji soborowej zachęta ta jest ciągle aktualna, tym bardziej, że przez wiele wieków celebracja liturgii była sklerykalizowana, a wierni świeccy stali się wyłącznie słuchaczami. Na nowo na posługę podczas liturgii słowa zwrócił uwagę papież Paweł VI w motu proprio „Ministeria quaedam”, a zwłaszcza papież Franciszek w motu proprio „Spiritus Domini”, dopuszczając do tej posługi również kobiety. Celem niniejszego artykułu jest ukazanie znaczenia i roli osób pełniących posługi podczas liturgii słowa we Mszy św. z perspektywy historii liturgii. Począwszy od św. Justyna, poprzez Ojców Kościoła, rozporządzenia soborów i synodów, przedstawiono miejsce lektorów i psałterzystów pełniących swoją posługę w czasie Mszy św. Podkreślono, że osoby pełniące posługę lektorów w trzech pierwszych wiekach były przede wszystkim osobami świeckimi. Dopiero od papieża Syrycjusza lektorat stał jednym ze stopni do otrzymania święceń wyższych. W ten sposób doszło do sklerykalizowania pełnienia tej funkcji. Również psałterzystów na Wschodzie dość wcześnie zaliczano do stanu duchownego. Klerykalizację pełnionych funkcji przypieczętował zwyczaj ustanawiania lektorów i psałterzystów w formie święceń. Stan ten został zmieniony dopiero po Soborze Watykańskim II.By its nature, the celebration of the liturgy requires the involvement of many persons. In its constitution on the holy liturgy the Second Vatican Council stated that, “In liturgical celebrations each person, minister or layman, who has an office to perform, should do all of, but only, those parts which pertain to his office by the nature of the rite and the principles of liturgy” (SC 28). From the perspective of many years since the promulgation of the conciliar constitution, this encouragement is still valid; all the more so, as for many centuries the liturgy was clericalized and the lay faithful had become simply an audience. Pope Paul VI drew attention again to service during the Liturgy of the Word in his moto proprio, Ministeria Quaedam, and Pope Francis, especially, in his moto proprio Spiritus Domini, including women in this ministry. The goal of this article is to show the significance and role of persons serving during the Liturgy of the Word at Mass from the point of view of the history of the liturgy. Beginning with St. Justin, through the Fathers of the Church, and the directives of Councils and Synods, the place of lectors and psalmists performing their ministry during Mass is presented. It is noted that for the first three centuries [of the Church], those serving as lectors were primarily lay persons. It was only until Pope Siricius that the lectorate became one of the steps to receiving major orders. In this manner the fulfilling of this function became clericalized. Cantors in the East[ern Church] were also included in the clerical state quite early on. The clericalization of these functions was sealed by the custom of designating lectors and psalmists under the form of holy orders. This state of affairs was changed only after the Second Vatican Council.