Od dobra do nakazu – elementy historii logiki deontycznej

Abstract

Niniejszy artykuł stanowi próbę ukazania pewnych intuicji leżących u podstaw logiki deontycznej obecnych w historii logiki. Stanowi on tylko częściowe opracowanie czterech z wielu poglądów ujmujących możliwość bezpośredniego wyprowadzenia zdań praktycznych ze zdań teoretycznych, którym przysługuje prawdziwość lub fałszywość. Autor starał się nie tylko przywołać, krótko opisać i zestawić wybrane przykłady. Wyraża nadzieję, że można było przy okazji dojść do pewnych – interesujących z punktu widzenia filozofii – wniosków. Dla przykładu faktu występowania wielu wymiarów w dziedzinie moralności w porównaniu do „dwuwymiarowej” teorii etycznej opisanej w języku logiki. Na uwagę zasługuje więc fakt niezbędności filozoficznego uzupełnienia rachunków logicznych we wszystkich omawianych tu przykładach. Autor wyraża także nadzieję, że treść artykułu będzie choć trochę bogatsza od tego, co na omawiany temat można znaleźć w podręcznikach, kompendiach czy w Internecie.

This paper comprises an attempt of unveiling some of the general intuitions present in the history of logic that constitute the basis of deontic logic. This article forms only a partial study of the four approches selected from many others. These maintainances admit a possibility of direct derivation of practical prepositions from the theoretical ones that can be assigned by logical values. I have been trying to recall and get togather for examples of deontic logic account. These accounts come from such philosophers as Aristotle and G. H. von Wright who is known for his discoverery of the deontic logic. J. Kalinowski and R. Blanché have been both introduced as well. Interestingly one may get to an interesting philosophical conclusion here. The domain of morality is much more complex and multidimensional, comparing to the ethical theory described by an artificial language of deontic logic’s account. It is also worthy to be emphesized that some additional philosophical reflections are always needed to complement such deontic logic accounts as seen in the case of the four examples described in this paper.