Gniewne oblicze Pana. Hermeneutyka kilku biblijnych kolokacji

Abstract

Autor omawia wybrane kolokacje biblijne, za pomocą których autorzy natchnieni Starego Testamentu przedstawiali niełaskę i gniew Boga, także Jego nieobecność w ludzie Bożym. Istotnym, specjalnym składnikiem tych wypowiedzi jest antropomorfizm „oblicze Pana” wskazujący na Boga uzupełniony o wybrane czasowniki hebrajskie Pierwsza fraza („zwrócę me oblicze przeciw” – נתן את־פני ב) występuje w Starym Testamencie tylko kilka razy. Idiom opisuje stanowcze działanie Boga skierowane przeciw jednostce lub społeczności Izraela łamiących postanowienia Prawa i zawarte przymierze. Kolejne wyrażenie („ukryć me oblicze przed” – סתר פני מן) spotykane jest w Starym Testamencie dużo częściej, głównie w dwóch kontekstach: lamentacji jednostki oraz w wołaniach całego ludu. Ukrycie się Bożego oblicza oznacza chwilową lub trwałą nieobecność Boga w życiu jednostki i całego narodu, czasem doświadczenie Bożego gniewu. W trzeciej części omówione zostały dwie inne kolokacje: „odrzucić od mego oblicza” (hebr. שלך מעל פני) oraz „odtrącić od mego oblicza” (סור מעל פני). Obydwa wyrażenia opisują zerwanie relacji między Bogiem a narodem wybranym, czego zewnętrznym znakiem były deportacje, kolejno Izraela i Judy (722 i 586 przed Chrystusem). Ostatecznie jednak odwrócenie, ukrycie się i nieobecność Boga, a nawet jego gniew nie mają charakteru trwałego i nieodwracalnego, zwyciężają bowiem Boża łaskawość i miłosierdzie.

The author analyses biblical collocations used by writers of the Old Testament to describe God’s disapproval, anger and wrath, or even his absence. The essential specific component of these statements is the biblical anthropomorphism “the face of the Lord”, which points to God himself via certain Hebrew verbs. The first idiom, with YHWH as the subject (“I will set My face against” – נתן את־פני ב), occurs several times in the Old Testament and describes a violent action of God against asinner or whole nation not observing his commandments, or breaking the Covenant. The next expression (“to hide Thy [your] face from” – סתר פני מן) occurs much more frequently in the Old Testament, principally in two contexts The collocation plays a significant role in the Psalms, especially laments, and also in collective lamentations over Israel. The hiding of God’s face, from an individual or the people of Israel, means the experience of the temporary or permanent absence of God, and sometimes his anger and punishment for infidelity. In the final part, the author discusses some other collocations, among them “to cast out of My sight” (שלך מעל פני), and similarly “to remove from My sight” (סור מעל פני) Both expressions indicate a disruption of Israel’s relationship with God, the outer signs being the historical deportations of Israel (722 BC) and Judah (586 BC). Ultimately, however, the rejection of Israel and the absence of God, and likewise his anger, are not permanent and irreversible, since the Lord’s grace and mercy prevail.