Mecenat muzyczny Habsburgów na jezuickim Śląsku

Abstract

W procesie rozpowszechniania w Europie nowego stylu barokowej muzyki włoskiej istotną rolę odegrał mecenat Habsburgów. Jego historyczne i kulturowe znaczenie spotęgowały związki tej rodziny z Towarzystwem Jezusowym. Bliskie relacje między władzą świecką a elitami duchownymi epoki potrydenckiej stworzyły specyficzny rodzaj symbiozy społecznej, która pozwala na lepsze rozumienie kultury nowożytnej. Zjawisko to można obserwować na obszarach intensywnej konfrontacji konfesyjnej i politycznej, np. takich jak Śląsk, który był przedmiotem zarówno świeckiej i religijnej rekonkwisty. Ważnym jej elementem była muzyka wykonywana przez uczniów jezuickich konwiktów, finansowanych przez Habsburgów. Muzyka służyła jako język reprezentacji społecznej i medium rekonstrukcji tożsamości społeczności lokalnych na poziomach: parafii, miast, księstw, państw i całego imperium. Stymulowany przez Habsburgów i jezuitów mecenat muzyczny nie ograniczał się do pałaców i kościołów; dotyczył także muzyki wykonywanej w przestrzeni publicznej. Muzyka służyła więc potrzebom pragmatycznym i reprezentacyjnym; miała też niemałą wartość artystyczną.

In the process of dissemination in Europe of the new, early-seventeenth-century Italianate style in music, an important role was played by the House of Habsburg. Its historic and cultural significance was increased by close contacts of the members of this family, ruling in many lands on our continent, with the Society of Jesus, one of the most important religious circles in this period. Long-term relationships between the secular authorities and the spiritual elites of the post-Tridentine era created a kind of social symbiosis of the highest importance for a proper understanding of the early modern culture. This phenomenon can easily be observed in areas of confessional and political confrontation, such as Silesia, which was the subject of both secular and religious reconquest. One of the weapons in this cultural war was the music performed by the students of the Jesuit boarding schools in this region and financed by the foundations established by the Habsburgs: by the successive emperors and their children, who played important political functions in the area. Both sides of this relationship regarded music as a language of social representation and a medium for the reconstructed identity of the local communities on various levels: parishes, cities, duchies, countries, the Empire and the university. The repeated efforts at music patronage, stimulated by the House of Habsburg and undertaken in the Jesuit circles, were not limited to their residences and churches. The new soundscape of this culture quickly gained dominance in the city councils, schools, streets and squares. The music performed in this context was to be first of all very pragmatic and answer the current needs, which was not favourable to its later preservation. Aware of the musical taste of Habsburg family members, one should not, however, underestimate its artistic value. The archival records that correspond to the preserved music sources from this environment seem to confirm the above claims.