Problem relatywizowania pojęć w Daisetza Teitaro Suzukiego anglojęzycznym opisie zenu

Abstract

This article claims that the Western notions of religion, spirituality, faith and soul are originally reinterpreted by D.T. Suzuki. In this respect his work is a perfect example of the problem of relativization of the religious notions, which is specific to religious comparative studies. The relativization, which consist of shifting the meanings of the designations, goes in three directions in Suzuki’s texts. First, he uses the terms in their metaphorical senses. Secondly, he uses them in relation to zen in a very general and unclear manner. However, in these cases they seem to be reminiscent of their original shape. Thirdly, Suzuki gives new meaning to Western ideas by linking them, directly or indirectly, with the main problem of zen and Buddhism, which is called ignorance. Suzuki interprets ignorance in an epistemological frame as a false knowledge based on differentiation. The zen practice aims to overcome this kind of knowledge and zen goal (satori) is a realization of this overcoming. For Suzuki, religion and spirituality are closely connected to the problem of the Buddhist ignorance. Initially, religion means awareness of the differentiation drama and the will to overcome it. Then religion is the liberation from ignorance and the fruits which this liberation brings. Spirituality is also an aspect of the fight against ignorance. Everything that concerns overcoming of the knowledge based on differentiation is spiritual. Suzuki calls spirituality wisdom which does not distinguish. Suzuki also interprets the terms “faith” and “soul” in relation to the drama of ignorance or differentiation knowledge. He uses these terms in multiple and varied ways. This article shows that the relativization of the religious notions can be a grave weak point in religious studies. When Suzuki states that zen is a religion or spirituality, he understands these terms in the context of ignorance and overcoming ignorance.

Artykuł pokazuje, że zachodnie pojęcia religii, duchowości, wiary i duszy są w oryginalny sposób reinterpretowane przez Daisetza Teitaro Suzukiego. W tym względzie prace japońskiego uczonego są doskonałym przykładem problemu relatywizacji pojęć, szczególnie obecnego w studiach porównawczych nad religiami. Relatywizacja pojęć, czyli zmiana znaczeń zapożyczonych nazw, dokonywana była przez Suzukiego trojako. Po pierwsze, czasem autor stosował te terminy w sensie całkowicie przenośnym. Po drugie, nie definiując ich bliżej, używał ich w odniesieniu do zenu w bardzo ogólnej, a zatem i niejasnej formie (wtedy jednak wydają się one właśnie najbliższe ich pierwotnym sensom). Po trzecie, pojęciom Zachodu nadawał nowe znaczenia, łącząc je wprost lub pośrednio z podstawowym dla zenu problemem, który nazywany jest w buddyzmie ignorancją. Suzuki opisuje ignorancję epistemologicznie, jako błąd poznania rozróżniającego. Praktykowanie zenu zmierza do pokonania tego poznania, a satori (oświecenie) jest tego realizacją. Pojęcia religii i duchowości są u Suzukiego w sposób istotny złączone z kwestią ignorancji. Religia to na początku świadomość dramatu poznania rozróżniającego i pragnienie jego pokonania, a następnie samo przezwyciężenie rozróżniania i tego owoce. Duchowość także łączy Suzuki z pokonaniem ignorancji. Duchowe jest wszystko, co dotyczy uwolnienia się od poznania polegającego na rozróżnianiu, a sama duchowość to nierozróżniająca mądrość. Również terminy „wiara” i „dusza” są interpretowane przez Suzukiego w kontekście dramatu poznania rozróżniającego i użyte w kilku, czasem bardzo odmiennych znaczeniach. Przedstawione w artykule analizy pokazują, że relatywizacja pojęć może stanowić duże zagrożenie dla studiów religiologicznych. Jeśli Suzuki nazywa zen religią i duchowością, to podstawą rozumienia przez niego tych pojęć jest problem i pokonanie ignorancji.