„Człowiek walczy o to, czego mu brakuje”. Polański na wesoło o sprawach (po)ważnych w „Piratach”

Abstract

„Piraci” to kostiumowy film przygodowy w konwencji komediowej z 1986 roku. Roman Polański jest nie tylko jego reżyserem, ale także autorem scenariusza (wspólnie z Gérardem Brachem). Celem niniejszego artykułu jest pokazanie, że jest to ważny (mimo fali bardzo ostrej krytyki) film w dorobku Polańskiego oraz że porusza – choć w konwencji komediowej – wiele poważnych i istotnych dla widzów tematów. Produkcja wyróżnia się znakomitą grą aktorską, wartką i pomysłową akcją, zdjęciami Sobocińskiego, piękną scenografią, kostiumami i muzyką. W artykule szczególną uwagę zwracamy jednak na przekaz (werbalny i niewerbalny) „mądrości życiowej”, a raczej różnych „mądrości życiowych” reprezentowanych i wyznawanych przez głównych, a czasem i drugoplanowych bohaterów. Już w przypadku dwóch głównych bohaterów – piratów Kapitana Reda i Froga – motywacje ich działań są zgoła odmienne. Jak mówi kapitan: „Człowiek walczy o to, czego mu brakuje”, a więc jeden o złoto, a drugi o sławę (a także honor, ojczyznę czy szacunek do kobiety). Film jest komedią przygodową, a jednak porusza – wbrew pozorom – bardzo ważne tematy (np. głód, bogactwo, rewolucja, przyjaźń i miłość, religia), i to już od pierwszych scen, co artykuł pokazuje na wybranych przykładach w analizie kilku wątków tego dwugodzinnego filmu.“Pirates” is a 1986 costume adventure film in comedy convention. Roman Polanski is not only its director, but also wrote the script (together with Gérard Brach). The aim of this article is to show that this is an important (despite a wave of very harsh criticism) film in Polanski’s oeuvre and that it touches – albeit in a comedy convention - on many serious and important topics for the audience. The production features excellent acting, a fast-paced and inventive plot, Sobociński’s cinematography, beautiful set design, costumes and music. However, the paper will pay special attention to the message (verbal and non-verbal) of “life wisdom” or rather various “life wisdoms” represented and professed by the main, and sometimes also secondary, characters. Already the two main characters – the pirates Captain Red and Frog – motivations for their actions are quite different. As the captain says: “A man fights for what he lacks”, thus one for gold and the other for fame (as well as honour, homeland or respect for a woman). The film is an adventure comedy, and yet it raises – despite appearances – very important issues (e.g. hunger, wealth, revolution, friendship and love, religion), and this from the very first scenes, as the article demonstrates with selected examples in the analysis of several themes of this two-hour film.